Wat je moet weten over het prikkelbare-darmsyndroom
Het prikkelbare-darmsyndroom (PDS) is een veelvoorkomende chronische darmaandoening. Naar schatting heeft zo'n 10 tot 15 procent van de Nederlanders er last van. Er is al heel veel bekend over de ziekte, maar er ontbreken nog wel wat stukjes van de puzzel. Ook zijn er nogal wat fabels die de ronde doen. Wat is feit én wat is fabel?
PDS zit helemaal tussen je oren
Fabel. De exacte oorzaak van het prikkelbare-darmsyndroom is vooralsnog niet bekend. Wel is duidelijk dat stress een sterk beïnvloedende factor is én soms een trigger kan zijn om PDS te ontwikkelen. In de essentie is PDS een stoornis van de verbinding tussen de darmen en het brein. De klachten zijn niet bij alle patiënten hetzelfde. De ene patiënt heeft last van obstipatie, de andere juist van diarree. En weer een andere patiënt zal vooral kampen met een verstoord microbioom, terwijl een andere patiënt vooral stressgetriggerde klachten heeft. Om PDS goed te kunnen behandelen moet naar alle factoren worden gekeken.
Als je last hebt van obstipatie door het prikkelbare-darmsyndroom kun je beter geen vezels eten
Fabel. Er bestaat geen doorsnee-PDS-patiënt én dus er is ook niet een behandeling die zal werken voor iedereen. Er zijn heel wat aanpassingen aan je leefstijl mogelijk die je al een heel eind op weg kunnen helpen, door in te spelen op wat je eet, op je fysieke activiteit en conditie, en door een meer ontspannen persoon te worden. Voor een gezonde stoelgang heeft iedereen vezels nodig. Deze zijn onmisbaar voor je darmen. Heb je last van een prikkelbare darm? Bepaal dan samen met een gespecialiseerd PDS-diëtist hoeveel vezels jouw darm aankan en welke voeding geschikt voor je is.
Laxeermiddelen kun je beter niet nemen bij PDS, want die kunnen je darmen lui maken
Fabel. Indien vezels niet volstaan om harde stoelgang te verzachten, kun je laxeermiddelen proberen. Veel mensen zijn bang om langdurig laxeermiddelen te gebruiken omdat het tot zogenaamde ‘luie darmen’ zou leiden. Dat is absoluut een fabeltje, het verzachten van de stoelgangconsistentie heeft geen enkele invloed op het enthousiasme waarmee je darmen hun werk vervullen! Integendeel, als de samenstelling zachter is zal de darmmotoriek zelf vlotter verlopen. De meeste laxeermiddelen zijn veilig en kennen over het algemeen weinig bijwerkingen.
Bij het grootste deel van de patiënten met PDS worden klachten getriggerd door bepaalde voedingsmiddelen
Feit. Je voedingspatroon is enorm belangrijk voor het verloop van het prikkelbare-darmsyndroom. Eten kan klachten opwekken of verergeren, enerzijds door het prikkelende effect dat het vullen van de maag heeft op de rest van het spijsverteringsstelsel, anderzijds zullen de verschillende componenten van het voedingspatroon ook bepalen hoe de darminhoud samengesteld is. Hoe meer moeilijk verteerbare voedingsstoffen, hoe meer die een effect kunnen hebben op het microbioom. Algemene dieetaanpassingen kunnen dan ook de klachten verminderen, denk bijvoorbeeld aan: voldoende vezels, niet te veel vet, beperken van koffie en alcohol. De meest succesvolle voedingstherapie die nu wordt toegepast bij de behandeling van PDS is het zogeheten FODMAP-dieet.
Pijnstillers kun je beter mijden bij PDS
Geen feit, maar ook geen fabel. Bij voorkeur wordt er gekozen om PDS te behandelen met antispasmodica en antidepressiva. Ze zijn niet perfect (geen enkel medicament is dat), maar een behoorlijke efficiëntie en een aanvaardbaar palet aan bijwerkingen maken ze toch eerste keus bij PDS. Sowieso zijn ze te verkiezen boven andere, meer klassieke pijnstillers zoals bijvoorbeeld NSAID’s of morfine-achtige producten, die misschien wel kortstondig pijnstillend kunnen werken, maar die een aantal vervelende bijwerkingen hebben die vooral het maag-darmsysteem kwellen. Een paracetamol op zijn tijd kan geen kwaad, maar NSAID’s als ibuprofen en diclofenac of morfine-achtige producten zoals tramadol of oxycodon kun je beter vermijden.
Van hypnotherapie kunnen PDS klachten minder worden. Feit of fabel?
Feit. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat hypnotherapie PDS-klachten kan verminderen. Medische hypnotherapie kan een toestand van ontspanning opwekken die er voor zorgt dat je pijnsignalisatie wordt onderdrukt. Zoek naar een goed opgeleide therapeut, die ook begrijpt wat een functionele darmaandoening precies inhoudt. Op de website van de Nederlandse Beroepsvereniging van Hypnotherapeuten – www.hypnotherapie.nl – kun je zoeken naar een gespecialiseerde therapeut bij je in de buurt.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Prof. dr. Heiko de Schepper. Hij werkt op de afdeling Maag-darmziekten van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en is coördinator van de motiliteitseenheid en de Klein Bekken Kliniek. Daarnaast voert hij onderzoek naar het prikkelbare-darmsyndroom aan de Universiteit Antwerpen, waar hij ook doceert aan de faculteit Geneeskunde. Onlangs verscheen van hem het boek Prikkelbare darmen (Pelckmans uitgeverij, € 22,50)
