Dyspepsie: pijn en ongemak in je bovenbuik

Wat is dyspepsie?

Het bovenste deel van je spijsverteringssysteem bestaat uit de slokdarm, de maag en de twaalfvingerige darm. In het onderste deel zit je dikke darm. Bij dyspepsie horen allerlei symptomen die te maken hebben met het bovenste deel van je spijsverteringssysteem. De meeste mensen hebben af en toe last van klachten die horen bij dyspepsie. Dit kan bijvoorbeeld na het eten van een zwaar, vet of pittig gerecht zijn of het drinken van veel alcohol.

Dyspepsie kan verschillende oorzaken hebben. Maar vaak vinden artsen helemaal geen oorzaak. Dan noem je de klachten ‘functioneel’. Dyspepsie is niet ernstig, maar kan wel heel vervelend en pijnlijk zijn. Vaak hebben de klachten veel invloed op je dagelijkse activiteiten, zoals werk, sport en uitgaan.

Oorzaken van dyspepsie

Als artsen een oorzaak voor dyspepsie vinden, gaat het meestal om een overgevoelige of een luie maag. Een overgevoelige maag is extra gevoelig voor prikkels uit het maag-darm kanaal. Je maag kan overgevoelig worden door bijvoorbeeld een infectie, een verstoorde beweging van de maag, een verkeerd voedingspatroon of psychische klachten.

Bij een luie maag is de beweging van de maag verstoord. De maagspier trekt te weinig of onregelmatig samen. Daardoor maalt de maag het voedsel niet fijn. Ook blijft het eten te lang in de maag zitten. De oorzaak van een luie maag is bij de meeste mensen niet bekend. Wel denken artsen dat stress, spanningen en suikerziekte een luie maag kunnen veroorzaken.

Naast een overgevoelige of luie maag, kan de bacterie Helicobacter pylori ook dyspepsie veroorzaken. Andere mogelijke oorzaken van pijn aan de maag of darmen zijn maagzweren en zweren aan de twaalfvingerige darm, een ontsteking van de twaalfvingerige darm en/of maag en het teruglopen van maagzuur naar de slokdarm (reflux). Ook hebben sommige medicijnen dyspepsie als bijwerking. Het gaat dan om bijvoorbeeld ontstekingsremmers, zoals aspirine, ibuprofen en diclofenac. Maar ook medicijnen als antibiotica en corticosteroïden kunnen zorgen voor symptomen die horen bij dyspepsie.

Symptomen van dyspepsie

Er zijn verschillende klachten waar je last van kan hebben bij dyspepsie. Deze beginnen vaak tijdens of na het eten. Meestal zijn de symptomen niet continu aanwezig, maar komen ze in golven. De meest voorkomende klachten zijn:

• pijn en ongemak in de bovenbuik
• misselijkheid
• opboeren en oprispingen
• een opgeblazen gevoel
• snel een vol gevoel hebben na het eten
• misselijk zijn en/of soms overgeven
• brandend maagzuur (branderig gevoel achter het borstbeen)

Je hoeft niet beslist met dyspepsie naar de huisarts. Doe dat wel als je een van onderstaande symptomen hebt:

• het voelt alsof het eten blijft ‘hangen’ in je slokdarm
• je geeft regelmatig over
• je hebt last van dunne, zwarte, plakkerige ontlasting
• je bent in korte tijd meer dan 5 kilo afgevallen, zonder duidelijke oorzaak
• je hebt hevige pijn in je bovenbuik

Stellen van de diagnose

De huisarts stelt meestal de diagnose dyspepsie op basis van je klachten. Ook kan hij of zij je buik onderzoeken. Verder zal je huisarts vragen of je medicijnen gebruikt om te bepalen of dat de oorzaak van je klachten kan zijn.

Heb je veel pijn of vaak klachten? Of helpt de behandeling niet? In dat geval kan je huisarts je doorverwijzen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek. Dat is vooral om andere aandoeningen uit te sluiten. Andere aandoeningen die vergelijkbare klachten veroorzaken, zijn bijvoorbeeld problemen met de galblaas, lever of alvleesklier.

Een voorbeeld van zo’n onderzoek is een gastroscopie. Dat is een kijkonderzoek van de maag waarbij een arts afwijkingen kan opsporen. Ook kan de arts kiezen voor een maagontledigingsonderzoek als hij of zij een luie maag vermoedt. Vaak worden er bij de onderzoeken geen afwijkingen gevonden. Blijven de maagklachten aanhouden, dan krijg je de diagnose functionele dyspepsie.

Risicofactoren en –groepen

Er zijn een aantal groepen die meer risico lopen op dyspepsie. Dat zijn mensen die ouder zijn dan 55 jaar en vaak of zonder oorzaak last hebben van hun maag of darmen. Ook als je weet dat je meer risico loopt op maagkanker, als je darmslijmvlies afwijkt, als je chronische maagslijmvliesontsteking hebt of de afgelopen 20 jaar aan een maagzweer bent geopereerd, loop je meer kans op dyspepsie.

Behandeling van dyspepsie

Dyspepsie is lastig te behandelen omdat de oorzaak vaak niet bekend is. Toch kan je een paar dingen doen als je dyspepsie hebt of denkt dat je het hebt.

Je kan bijvoorbeeld zuurremmers slikken. Zuurremmers neutraliseren het zuur in je maag. Heb je maar af en toe last van (lichte) maagklachten? Dan heb je waarschijnlijk genoeg aan deze medicijnen. Als je een zuurremmer slikt, zijn je klachten misschien snel minder of over. Je kan zuurremmers bij de drogist of apotheek kopen. Ook kan je bij je huisarts terecht voor een recept voor een zuurremmer. Daarnaast kan een arts medicijnen tegen een luie of overgevoelige maag voorschrijven.

Verder veroorzaken of verergeren sommige medicijnen dyspepsie. Als je klachten hebt en bepaalde medicijnen slikt, kan je deze in overleg met je arts aanpassen of een ander merk proberen.

Prognose

Sommige mensen hebben tijdelijk dyspepsie, anderen hun hele leven. Je leefstijl kan invloed hebben op het erger worden of verdwijnen van dyspepsie. Maar het hoeft niet. Sommige mensen merken dat als ze stoppen met roken, ze minder of geen klachten hebben. Roken irriteert het maagslijmvlies. Ook kan het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag verslappen. Dit geldt ook voor alcohol. Als je geen of minder alcohol drinkt, gaat de dyspepsie mogelijk vanzelf over.

Stress vermijden en genoeg ontspannen kan ook helpen om van de aandoening af te komen. Daarnaast kan letten op je voeding ook helpen: bepaalde soorten voedsel en drinken kunnen de klachten erger maken. Tot slot kunnen mensen die te zwaar zijn, het beste wat afvallen als ze dyspepsie hebben. Want ook dan kunnen de klachten verminderen of zelfs verdwijnen.