Wat is een bijbalcyste?

Allereerst: een man heeft - meestal - twee teelballen (testis, testikels of zaadballen) en twee bijballen (epididymis). De bijballen zitten samen met je teelballen in je balzak, oftewel scrotum. Het zijn kommavormige organen, iets kleiner dan de zaadballen. Ze bestaan ieder uit een tot wel 6 meter lange, zeer dunne buis, die in een kluwen bijeen ligt. Je voelt de bijballen aan de achter- of bovenkant van de teelballen en ze voelen wat touwachtig aan.

Wat doen de bijballen?

In de zaadballen worden zaadcellen gemaakt. In de bijballen rijpen deze zaadcellen verder en ontwikkelen ze het vermogen om te zwemmen en zich te binden aan de vrouwelijke eicel. Na de rijping in de bijbal worden de spermacellen vervoerd naar de zaadleider en de prostaat voor een orgasme. Als er geen zaadlozing komt, worden ze geabsorbeerd door de bijbal.

Hoe ontstaat een bijbalcyste?

Als het zaadtransport niet goed verloopt, bijvoorbeeld bij een ontsteking of na een ongeval, dan kan in die lange buis een verwijding ontstaan. Vaak blijft zo’n verwijding klein, maar soms wordt deze groter en dan ontstaat er een kleine uitstulping van de wand. Deze kan langzaam (maanden tot jaren) uitgroeien tot een knikker van enkele millimeters tot meerdere centimeters. Die zwelling heet een bijbalcyste, oftewel spermatocèle of epididymiscyste. Een spermatocèle is dus een holte gevuld met vocht en zaadcellen in de bijbal. Soms is het ontstaan van een spermatocèle pijnlijk door druk op het vlies, maar wanneer de cyste stopt met groeien verdwijnt de pijn. De meeste bijbalcystes geven geen of nauwelijks klachten. Een spermatocèle komt meestal eenzijdig voor, maar kan ook rond allebei de bijballen ontstaan.

Moet je met zo'n spermatocèle naar de dokter?

Bij iedere verdikking in de balzak is het verstandig de dokter ernaar te laten kijken. Vaak is het onschuldig, maar je wil tenslotte zeker weten om wat voor zwelling het gaat. Bij het vermoeden van een bijbalcyste, wordt er meestal met een echo gekeken of dat het ook daadwerkelijk is.

De behandeling van een bijbalcyste

Een bijbalcyste komt erg vaak voor, maar behandeling is meestal niet nodig. Zo'n spermatocèle kan, net zoals een hydrocèle, niet kwaadaardig worden. Ze verdwijnen echter niet vanzelf, dus als hij in de weg zit met fietsen, lopen of zitten kan hij met een kleine operatieve ingreep verwijderd worden. Die operatie wordt meestal onder regionale verdoving gedaan, waarbij de cyste via een sneetje in de balzak verwijderd wordt. Zo'n ingreep duurt een half uur tot een uur.

Een andere optie is aspiratie van de bijbalcyste. Hierbij wordt het vocht via een naald opgezogen en daarna een stofje ingebracht die zorgt dat de wanden van de holte verkleven. Aspiratie wordt eigenlijk alleen gedaan wanneer een operatie niet mag of kan, omdat de kans dat de bijbalcyste terugkomt bij die behandeling groter is en het risico op infectie ook.