Pap-scores na een uitstrijkje: dit betekenen ze

Ben je tussen de 30 en 60 jaar, dan word je - met het bevolkingsonderzoek voor baarmoederhalskanker - iedere vijf jaar opgeroepen om een uitstrijkje te laten maken. Of je je laat onderzoeken, beslist je zelf. Je kunt hiervoor via je huisarts een afspraak maken, of je vraagt (eerst) een zelfafnameset aan. 

Soms is het nodig om al eerder een uitstrijkje te laten maken, bijvoorbeeld bij tussentijds bloedverlies, bloederige afscheiding of bloedverlies na het vrijen. Uitstrijkjes worden gemaakt om te onderzoeken of je een voorstadium van baarmoederhalskanker hebt. 

Waar staat Pap voor?

Pap staat voor Papanicolaou: een Griekse arts die de indeling van de uitslagen van uitstrijkjes heeft gemaakt. De Pap-uitslagen lopen van nul tot vijf. Bij Pap 0 is het uitstrijkje niet goed te beoordelen. Pap 1 betekent een normaal uitstrijkje. Bij een hogere Pap-uitslag is het nodig om het uitstrijkje te herhalen of onderzoek te laten doen door de gynaecoloog.

Pap-scores: van 0 tot 5

Pap 0

Het uitstrijkje is niet goed te beoordelen. Vaak doordat er op dat moment te weinig cellen aanwezig zijn. Het advies is bijna altijd om een nieuw uitstrijkje te laten maken.

Pap 1

Een normaal uitstrijkje. Over vijf jaar krijg je een nieuwe uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Alleen als je klachten hebt, zoals abnormaal bloedverlies, is het verstandig om eerder een uitstrijkje te laten maken.

Pap 2

Er zijn enkele afwijkende cellen te zien. Vaak herstelt dit vanzelf. Soms komt deze kleine afwijking van de cellen komt door een infectie van de vagina, bijvoorbeeld bij genitale wratten of lichen sclerosus. De arts kan je hiervoor een behandeling geven als je daar klachten van hebt. Na zes maanden krijg je een nieuw uitstrijkje. Als het dan weer Pap 2 is, volgt een verwijzing naar de gynaecoloog.

Pap 3a

Er zijn licht afwijkende cellen te zien. Het is verstandig om voor verder onderzoek naar de gynaecoloog te gaan. Bij de helft van de mensen met Pap 3a is een behandeling nodig.

Pap 3b

Er zijn meer afwijkende cellen te zien. Er volgt verder onderzoek bij de gynaecoloog en meestal is een behandeling nodig.

Pap 4

Er zijn ernstiger afwijkende cellen te zien. Er is onderzoek nodig en bijna altijd is een behandeling nodig.

Pap 5

Deze score geeft aan dat er zeer afwijkende cellen zijn en dat op korte termijn onderzoek en behandeling nodig zijn. Er kan sprake zijn van baarmoederhalskanker. 

Afwijkend uitstrijkje: en nu?

Heb je een afwijkend uitstrijkje, dan verwijst de huisarts je door naar de gynaecoloog voor verder onderzoek. De gynaecoloog zal de baarmoederhals dan nauwkeurig onderzoeken door een colposcopie. Dat is een kijkonderzoek dat - net als bij het maken van het uitstrijkje - met een speculum (in de volksmond: eendenbek) in de schede gebeurt. 

Het enige verschil is dat de arts voor de ingang van de schede nu een colposcoop plaatst: een instrument dat een beetje lijkt op een vergrootglas. Hierdoor ziet de arts het weefsel van de baarmoederhals vergroot. Zijn er afwijkingen te zien, dan neemt de arts ook weefsel van de baarmoederhals af voor onderzoek. Dat wordt biopsie genoemd.

Moet je je zorgen maken?

Bijna elke vrouw schrikt bij de uitslag van een afwijkend uitstrijkje. Alleen al dat er mogelijk iets niet goed is en het advies voor verdere controle of onderzoek. De angst voor baarmoederhalskanker is begrijpelijk, maar (vaak) niet nodig. Een voorstadium is goed en gemakkelijk te behandelen.