Syndroom van Sjögren

Het is 1929 als een vrouw in het Zweedse Stockholm op consult gaat bij oogarts Henrik Sjögren. Haar klacht? Geen tranen bij het huilen, een droge mond en pijnlijke gewrichten. Die combinatie van klachten is redelijk uniek in de medische wereld. Sjögren schrijft er voor het eerst over in medische literatuur en zou zich de rest van zijn leven bezig houden met het vinden van genezing voor 'zijn' ziekte.

Auto-immuun

Dat lukt niet. Het syndroom van Sjögren blijkt een auto-immuunziekte te zijn. Dat houdt in dat de ziekte wordt veroorzaakt wordt door een reactie van het immuunsysteem van het lichaam tégen het eigen lichaam. Waardoor dit komt is nog steeds onduidelijk. Erfelijkheid lijkt voor de hand te liggen, maar op welke manier is onbekend. Ook wordt er gedacht aan infecties en hormonale problemen als oorzaak.

Het syndroom van Sjögren komt naar schatting voor bij 1 op de 100 tot 1 op de 500 mensen. Onder jongeren is de aandoening erg zeldzaam, meestal zijn de patiënten tussen de 45 en 60 jaar. Hoe dat komt is onbekend, wel is duidelijk dat vrouwen 10 keer meer kans lopen de aandoening te krijgen dan mannen.

Kenmerken van het syndroom van Sjögren: 

• Branderige, droge en jeukende ogen omdat ook de traanklieren te weinig vocht produceren
• Droge mond, omdat de speekselklieren te weinig vocht produceren
• Problemen met slikken en praten als gevolg van te weinig speeksel
• Slecht gebit als gevolg van de afwijkende speekselproductie
• Gewrichtspijn
• Vermoeidheid
• Grieperig gevoel

De gevolgen van deze symptomen kunnen heel verschillend zijn. Droge ogen kan betekenen dat patiënten gevoelig worden voor zonlicht, stof en rook. Bovendien kan het hoornvlies beschadigd raken. Een droge mond kan weer leiden tot gesprongen lippen, gescheurde mondhoeken, verlies van smaak en slechte adem. Verder kan het afweersysteem ontregeld raken. Dat kan weer leiden tot ontstekingen van organen en een droge huid. 

Kanker

Het is belangrijk de klachten die het syndroom van Sjögren geeft te laten behandelen. Niet alleen omdat dat het het leven aangenamer maakt, maar ook omdat er een kleine kans is dat er een kwaadaardige afwijking van de speeksel- en lymfeklieren optreedt. Bij 1 op de 20 patiënten leidt het Syndroom van Sjögren namelijk tot het non-Hodgkin lymfoom. En dat betekent niets anders dan lymfeklierkanker. 

Diagnose

Het stellen van de diagnose voor het Syndroom van Sjögren is redelijk eenvoudig. Het combineren van de verschillende klachten is vaak al voldoende en anders biedt oog-, weefsel- en bloedonderzoek uitkomst. Hoewel de ziekte niet is te verhelpen, zijn er volop mogelijkheden de klachten ervan te bestrijden:

• Oogdruppels
• Kunsttranen
• Een kappenbril die het oog afsluit van de buitenlucht
• Veel water drinken
• Kunstspeeksel
• Suikervrije snoep en kauwgum
• Droog eten zoals crackers en beschuit vermijden
• Cafeïne en alcohol vermijden
• Ademen door de neus in plaats van de mond
• Dagelijks het gebit behandelen
• Mondspray 
• Goed douchen (in het geval van een droge huid)

Reuma

Het syndroom van Sjögren is een op zichzelf staande ziekte maar tegelijkertijd is er een duidelijke link met reumatoïde artritis. Reuma is óók een auto-immuunziekte waarbij het eigen afweersysteem zich tegen het eigen lichaam richt. In dit geval vooral de gewrichten. Het komt vaker voor dat een patiënt last heeft van meerdere auto-immuunziekten. De combinatie reuma en het syndroom van Sjögren is dus geen vreemde.

Mensen met het syndroom van Sjögren kunnen bovendien last krijgen van het fenomeen van Raynaud. Hierbij raken de bloedvaatjes in vingers of tenen tijdelijk vernauwd. Dit geeft vooral klachten als iemand van een warme naar een koude omgeving gaat.