Reuma, constante ontsteking van de gewrichten

Wat is reuma?

In Nederland hebben ruim twee miljoen mensen een vorm van reuma: een ziekte van je spieren, gewrichten, botten en pezen, die samen ook wel je bewegingsapparaat genoemd worden. Patiënten hebben last van pijn, stijfheid en vermoeidheid.

Er zijn verschillende soorten reuma:

• Ontstekingsreuma (auto-immuunziektes): je afweersysteem valt je eigen lichaamscellen aan. Hierdoor krijg je ontstekingen in je gewrichten en soms ook in andere organen. Voorbeelden van ontstekingsreuma zijn reumatoïde artritis (RA), de ziekte van Bechterew (axiale spondyloartritis) en systemische lupus erythematodes (SLE).
• Artrose: vaak noemen mensen dit ten onrechte slijtage van je gewrichten. Het kraakbeen in je gewrichten wordt dunner en kan zelfs helemaal verdwijnen.
• Jicht: je hebt te veel urinezuur in je lichaam, dat zich ophoopt in je gewrichten. Hierdoor krijg je pijnlijke jichtaanvallen.
• Osteoporose: je botmassa neemt af, waardoor je botten minder sterk worden. Dit wordt ook wel botontkalking genoemd.
• Wekedelenreuma: hierbij zijn vooral je spieren, pezen en slijmbeurzen ontstoken. Een voorbeeld van wekedelenreuma is fibromyalgie.

De meeste mensen die het over reuma hebben, bedoelen de ziekte reumatoïde artritis. Wanneer je op de kinderleeftijd reumatoïde artritis krijgt, noemen artsen dit jeugdreuma. De rest van dit artikel gaat alleen over reumatoïde artritis, inclusief jeugdreuma.

Oorzaken

Bij reumatoïde artritis raken je gewrichten ontstoken. Je afweersysteem werkt niet goed en maakt antistoffen tegen je eigen gewrichten. Door de ontstekingen kunnen je gewrichten schade oplopen. Het is nog niet bekend waardoor je afweersysteem je eigen lichaam aanvalt.

Symptomen

Bij reumatoïde artritis en jeugdreuma raken je gewrichten ontstoken. Je kunt ook ontstekingen krijgen van je slijmbeurzen en pezen. Vaak begint reumatoïde artritis met ontstekingen in de kleine gewrichten van je voeten en handen. Bij een gewrichtsontsteking is je gewricht warm, dik en pijnlijk. Door pijn en stijfheid is bewegen moeilijk, vooral ’s ochtends wanneer je nog op gang moet komen. Als kinderen veel gewrichtsontstekingen hebben, kan dit hun groei belemmeren.

Het verloop van RA is wisselend: de ene dag heb je veel klachten, de andere dag heb je weinig of geen last. Wanneer je veel last hebt van gewrichtsontstekingen voel je je vaak ook moe en kun je koorts hebben. Bij reumatoïde artritis en jeugdreuma kun je ook ontstekingen in je organen krijgen, zoals oogontstekingen. Bovendien hebben mensen met deze ziektes een verhoogd risico op hart- en vaatziektes.

Diagnose

Heb je langer dan drie weken ontstoken gewrichten? Dan zou je reumatoïde artritis kunnen hebben. Ga naar je huisarts. Hij of zij vraagt welke symptomen je hebt en wat de klachten erger of juist minder maakt. Ook zal je huisarts lichamelijk onderzoek doen. Eventueel kan hij of zij nog extra onderzoek laten doen, zoals bloedonderzoek naar ontstekingswaarden of een röntgenfoto.

Wanneer je huisarts denkt dat je reuma hebt, verwijst hij of zij je naar een reumatoloog voor verder onderzoek en behandeling. Afhankelijk van de symptomen kan je huisarts je ook verwijzen naar een fysiotherapeut of orthopedisch chirurg.

Risicofactoren

De precieze oorzaak van reumatoïde artritis is nog niet bekend. Erfelijke factoren spelen een kleine rol bij het ontstaan van deze ziekte. Als een familielid reumatoïde artritis heeft, is de kans dat jij het ook krijgt ongeveer drie tot vijf procent.

Behandeling

In het algemeen is het belangrijk om te blijven bewegen, ook bij pijn. Een fysiotherapeut of oefentherapeut Cesar/Mensendieck kan je hierbij helpen. Bij stijve spieren kunnen warme kompressen prettig zijn; bij ontstoken gewrichten kan koelen juist aangenaam zijn. Een ergotherapeut kan helpen om oplossingen te vinden voor problemen met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten.

Bij pijn kun je paracetamol gebruiken of een ontstekingsremmende pijnstillers (non-steroidal anti-inflammatory drug, afgekort NSAID) als ibuprofen, naproxen of diclofenac. Je reumatoloog kan ook medicijnen voorschrijven die ervoor zorgen dat je minder gewrichtsschade oploopt (disease modifying antirheumatic drug, afgekort DMARD), zoals methotrexaat, sulfasalazine of azathioprine. DMARDs onderdrukken je immuunsysteem, waardoor je vatbaarder bent voor infecties. Ook moet je bloed regelmatig gecontroleerd worden op andere bijwerkingen, zoals stollings- en leverafwijkingen, wanneer je DMARDs gebruikt. Wanneer je tijdelijk veel klachten hebt, kan je reumatoloog corticosteroïden als prednison (tabletten of injecties) adviseren.

Wanneer je gewrichten ernstig aangetast worden door de reuma, kan een operatie nodig zijn. Een orthopedisch chirurg kan het aangedane gewricht bijvoorbeeld schoonmaken en/of vastzetten (artrodese). Ook kan de stand van het gewricht gecorrigeerd worden. Wanneer je veel klachten hebt aan je handen, zal je huisarts of reumatoloog je voor een operatie verwijzen naar een plastisch chirurg die veel ervaring heeft met handoperaties.

Bij jeugdreuma is het belangrijk dat een oogarts de ogen regelmatig controleert op ontstekingen. Vanwege het verhoogde risico op osteoporose wordt ook de botdichtheid van je kind regelmatig gemeten met een speciale scan (dexascan, oftewel dual energy X-ray-absorptiometrie).

Prognose

Reumatoïde artritis is een ziekte die met de huidige behandelingen niet genezen kan worden. Het verloop is wisselend: je hebt periodes met veel klachten en periodes waarin het beter gaat. Wanneer je niet of onvoldoende behandeld wordt, kunnen je gewrichten op den duur beschadigd en misvormd raken. Wanneer de ziekte vroeg ontdekt en behandeld wordt, is je kans op schade aan je gewrichten kleiner. Tegenwoordig komt het nauwelijks nog voor dat mensen in een rolstoel belanden door reumatoïde artritis. Wel kan de ziekte veel invloed hebben op je dagelijkse leven door pijn, stijfheid en vermoeidheid.

Jeugdreuma kan mild verlopen, met weinig gewrichtsschade en geen groeiproblemen. Zeker wanneer weinig gewrichten ontstoken raken, is de kans aanwezig dat je kind er helemaal van geneest. Een klein deel van de kinderen met jeugdreuma heeft wel ernstige klachten. Soms ontwikkelen zij chronische reumatoïde artritis.

Vanwege het verhoogde risico op hart- en vaatziekten controleert je huisarts of je nog andere risicofactoren hebt, zoals een hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol of suikerziekte (diabetes). Zo nodig word je daar ook voor behandeld.