Acuut reuma: ontsteking aan het gewricht

Wat is acuut reuma?

Acuut reuma is een tijdelijke vorm van gewrichtspijn of gewrichtsontsteking. Deze kan plotseling optreden na een bacteriële infectie veroorzaakt door groep-A-streptokokken. Deze zorgen in eerste instantie voor klachten zoals keelinfecties, maar kunnen ook leiden tot pijn of ontstekingen in de gewrichten. Dit komt door een verkeerde reactie van je immuunsysteem, dat je eigen weefsels aanvalt. Daarom wordt acute reuma tot de auto-immuunziekten gerekend. Meestal krijg je enkele weken na je keelontsteking klachten als pijn, zwelling en verkleuring van je gewrichten. De pijn of ontsteking kan verspringen van gewricht naar gewricht. Je kunt ook koorts en hartproblemen krijgen.

Acuut reuma komt niet vaak voor in westerse landen, waar de hygiëne over het algemeen goed is en we gebruik kunnen maken van antibiotica. In ons land krijgen met name kinderen tussen de 4 en 18 jaar oud ermee te maken, vooral kinderen rond de 8 jaar oud. De kans om acuut reuma te ontwikkelen na een lichte infectie door streptokokken is bij hen ook maar klein; dit gebeurt in ongeveer een op de duizend gevallen. Bij andere ernstige infecties is de kans iets hoger: zo'n 3 procent. Het kan ook voorkomen bij volwassenen, maar dat is nog zeldzamer.

Acuut reuma is van voorbijgaande aard en kan ook behandeld worden. Zijn er alleen pijnklachten, dan kunnen pijnstillers deze verlichten. Heb je ook ontstekingen aan je gewrichten, dan kan de huisarts kiezen voor ontstekingsremmende pijnstillers en/of antibiotica. Zonder behandeling gaat acute reuma meestal binnen 5 maanden over, over het algemeen zonder schade achter te laten aan je gewrichten. In ernstige gevallen kunnen delen van je hart ontstoken en blijvend beschadigd raken, wat later kan leiden tot hartritmestoornissen of hartfalen. Ook kan acute reuma meerdere malen terugkomen. Na de eerste aanval heb je een verhoogde kans op een nieuwe aanval.

Oorzaken van acuut reuma

Acuut reuma wordt veroorzaakt door een verkeerde reactie van je afweersysteem op een bacteriële infectie door groep-A-streptokokken. Deze kan beginnen als een keelontsteking of een andere infectie.

Symptomen acuut reuma

Acute reuma begint meestal binnen 1 tot 4 weken na een infectie met groep-A-streptokokken, zoals keelontsteking. Je krijgt dan last van de volgende klachten:

• pijn en/of ontstekingen aan je gewrichten. Dit kunnen er meerdere tegelijk zijn. Ook kan de pijn of ontsteking verspringen van het ene gewricht naar het ander.
• hoge koorts
• (eventueel) hartklachten of -afwijkingen, veroorzaakt door ontstekingen aan je hartkleppen, hartspier of hartzakje.

Enkele minder vaak voorkomende symptomen van acute reuma zijn huiduitslag en onderhuidse knobbeltjes bij je gewrichten. Ook kunnen er afwijkingen aan je zenuwstelsel optreden. Deze herken je aan ongecontroleerde bewegingen in je gezicht of ledematen en aan zwakte van je spieren.

Hoe wordt de diagnose acuut reuma gesteld?

Het is niet eenvoudig om de diagnose acute reuma te stellen, omdat deze aandoening veel gemeen heeft met andere aandoeningen. Meestal zal je huisarts een lichamelijk onderzoek doen en kijken naar je gewrichten. In de meeste gevallen is bloedonderzoek noodzakelijk om te kijken naar de ontstekingswaarden in je bloed. Ook is hierin soms de reactie van je lichaam op de streptokokkeninfectie zichtbaar. Vermoedt de arts dat er ook ontstekingen zijn opgetreden in je hart, dan kan aanvullend onderzoek in de vorm van röntgenfoto's of een ECG (hartfilmpje) noodzakelijk zijn.

Risicofactoren/-groepen

Kinderen tussen de 4 en 18 jaar oud vormen de belangrijkste risicogroep voor acute reuma. Deze aandoening komt bij hen het vaakst voor, met name als ze rond de 8 jaar oud zijn. Maar ook volwassenen kunnen ermee te maken krijgen. Factoren die het risico op een bacteriële infectie door groep-A-streptokokken verhogen zijn onder andere:

• onvoldoende aandacht voor persoonlijke hygiëne, die de kans op besmetting vergroot
• eerdere aanvallen van acute reuma

Behandeling van acuut reuma

Acuut reuma is in principe van voorbijgaande aard. Als je er geen behandeling voor krijgt, zal het meestal binnen 5 maanden vanzelf overgaan, zonder je gewrichten te beschadigen. Je hebt daardoor geen speciale medicijnen voor reuma nodig. Heb je alleen pijn aan je gewrichten, dan zijn pijnstillers zoals paracetamol een goede manier om deze te verlichten. Zijn je gewrichten ook ontstoken, dan zijn ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID's, zoals ibuprofen en diclofenac) effectiever, al gaan deze gepaard met veel bijwerkingen.

Ook kan de huisarts ervoor kiezen om je antibiotica voor te schrijven. Zeker als er ook sprake is van ontstekingen aan je hart is dit verstandig, want hieruit kan wel blijvende schade ontstaan, bijvoorbeeld aan je hartklep. Dit kan op lange termijn leiden tot hartritmestoornissen of hartfalen. Ernstige beschadigingen moeten soms door een operatie hersteld worden, waar mogelijk. Bij ontstekingen aan het hart of andere ernstige ontstekingen wordt bedrust houden vaak ook aangeraden door de arts.

Heb je eenmaal een aanval van acute reuma gehad, dan heb je een verhoogde kans op een nieuwe aanval. Daarom kan het nodig zijn om gedurende een langere tijd antibiotica te blijven slikken, zeker als je schade hebt opgelopen aan je hartkleppen. Ook als je last krijgt van een nieuwe bacteriële of virale infectie, of als je extra risico loopt op een infectie door een operatie of tandheelkundige behandeling, kan het nodig zijn om preventief antibiotica in te nemen.

Prognose

Acuut reuma kan spontaan genezen. Vaak gebeurt dit binnen 5 maanden en zonder blijvende schade achter te laten aan je gewrichten. Wel zorgt de aandoening voor veel beperkingen in je dagelijks leven, door verminderde beweeglijkheid en pijn aan je gewrichten. Pijnstillers kunnen deze wat verlichten. Bij ernstige ontstekingen is het wel verstandig om naar je huisarts te gaan om je te laten onderzoeken. Is er ook sprake van ontstekingen aan je hart, dan kan dit wel zorgen voor meer ernstige gevolgen, zoals beschadigingen aan je hartkleppen. Deze kunnen op lange termijn leiden tot hartritmestoornissen of hartfalen. Het kan nodig zijn om een hartoperatie te ondergaan om dit te voorkomen.