Mannen let op: ook je prostaat wordt ouder (en groter)

Wat doet de prostaat ?

De prostaat is onderdeel van het mannelijk voortplantingssysteem. Deze walnootvormige klier ligt vlak onder de blaasuitgang en om de plasbuis heen. Hij maakt prostaatvocht aan en vervoert zaadcellen. Daarnaast zorgt hij ervoor dat sperma door de plasbuis naar buiten wordt geperst. De zin in seks en het stijf worden van de penis worden niet geregeld door de prostaat. Normaal is de prostaat ongeveer vijftien millimeter groot, maar dat kan doorgroeien tot zo’n honderd millimeter. Rond je 40e kan je prostaat dus gegroeid zijn tot formaatje abrikoos en op je 60e zelfs tot formaat citroen. Dit is een heel normaal, natuurlijk verschijnsel.

Erfelijkheid

Als een vergrote prostaat in de familie zit, heb je iets meer kans dat jij het ook krijgt. Een grotere prostaat geeft echter niet altijd meer of ernstiger klachten. Er zijn mannen met een hele grote prostaat die bijna nergens last van hebben en mannen met een kleinere prostaat die juist erg in de weg zit en klachten geeft. Het verschilt van persoon tot persoon.

De symptomen van prostaatvergroting

Dat je prostaat groeit is dus niet abnormaal. Een vergrote prostaat hoeft ook niet altijd klachten te geven. Maar het kán wel. Omdat dit orgaan om de plasbuis heen ligt, kan hij bij het groter worden deze buis iets 'dichtknijpen'. Het wordt dan moeilijk om de urine door de plasbuis te persen. De urinestraal wordt minder krachtig en het duurt soms even voordat de plas eruit komt. En als het er dan uitkomt, dan duurt het lang voordat je uitgeplast bent, want het is maar een dun straaltje of het gaat zelfs druppelsgewijs. 

Internationale Prostaat Symptoom Score

Om te bepalen in hoeverre bepaalde klachten door een groeiende prostaat veroorzaakt worden, is er een test ontwikkeld: de Internationale Prostaat Symptoom Score (IPSS). Deze vragenlijst werd door de American Urological Association ontwikkeld en wordt door de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) aanbevolen om de klachten op een rij te krijgen. Voor elk van de klachten wordt gevraagd naar de frequentie ervan. Er zijn online testen gebaseerd op deze IPPS die een goede indicatie  geven in hoeverre jij last  van plasklachten hebt. Twijfel je daarna nog over of jouw klachten worden veroorzaakt door een goedaardige prostaatvergroting? Print dan de score en neem deze mee naar de huisarts.

De meest voorkomende plasklachten

• Je moet overdag vaker plassen.
• Je moet er ’s nachts vaak uit om te plassen, waardoor je minder goed slaapt (en je partner ook!).
• De plas komt moeilijk op gang of heeft een zwakkere straal.
• Na het plassen druppel je na.
• Je gaat naar het toilet om te plassen en vervolgens komt er (bijna) niets.
• Het lukt minder goed om helemaal uit te plassen.
• Het lukt minder goed om de plas lang op te houden.
• Soms kun je tijdelijk niet plassen.

Rectaal onderzoek

Op basis van jouw plasklachten en de score van de prostaattest, zal de huisarts de prostaat waarschijnlijk onderzoeken met behulp van een vinger in de endeldarm. Dit onderzoek wordt ook rectaal toucheren genoemd en geeft een eerste indruk over de vorm en grootte van je prostaat. De arts voelt verder of de prostaat stevig is en of er geen rare bobbeltjes of knobbeltjes zitten. Echt pijnlijk is het meestal niet. Wel vinden veel mannen het een vervelend gevoel.

Wat kun je zelf doen?

Afhankelijk van het rectaal onderzoek zal de huisarts besluiten of en zo ja welke vervolgstappen er nodig zijn. Soms wordt besloten tot het voorschrijven van medicijnen, maar vaak volstaat een jaarlijkse controle om de groei te monitoren en  Er zijn zelf ook een aantal dingen die je in het dagelijks leven kunt doen om de klachten te verminderen:

• Een vergrote prostaat wordt in verband gebracht met overgewicht, dus het loont het om af te vallen.
• Het drinken van koffie en alcohol en het eten van te gekruide voeding wordt  afgeraden omdat het de blaas kan irriteren.
• Groene thee is juist weer rijk aan beschermende stoffen en tomaten en tomatenpuree bevatten lycopeen, waaraan goede eigenschappen voor de prostaat worden toegeschreven.
• Ook voldoende beweging en voldoende drinken behoort tot de leefstijladviezen bij plasklachten door goedaardige prostaatvergroting. Met name die vochtinname is belangrijk, omdat veel mannen met plasklachten minder gaan drinken om die klachten te voorkomen. Te weinig drinken verergert de klachten alleen maar. Wel kan het zijn dat je het advies krijgt om laat op de avond niets meer te drinken, zodat je niet steeds je bed uit hoeft om te plassen.