Wat moet je doen als je geobsedeerd raakt door je weegschaal?

De volledige vraag: “Mijn vriend van 36 is sinds enkele jaren serieus aan het wielrennen. Hij pakt het steeds professioneler aan met een dure fiets en strak trainingsschema, en onze vakanties staan de laatste jaren in het teken van de wedstrijden die hij rijdt. Dat vind ik allemaal nog prima, maar de laatste tijd maak ik me zorgen over zijn eetgedrag. Het moet steeds meer volgens strakke richtlijnen die hij zelf opstelt en hij wil daar niet van afwijken. Hij heeft naar mijn idee een steeds ongezondere focus op zijn gewicht. Behalve dat het heel ongezellig is, maak ik me ook zorgen omdat hij wel heel dun wordt. Hij vindt het onzin en wil het er niet over hebben. Wat kan ik doen?”

Voedingsdeskundige Yneke Kootstra geeft antwoord:

Topsporters en ook fanatieke sporters kampen vaker met verstoord eetgedrag en eetstoornissen dan niet-sporters. Hoe hoger de prestatiedruk, hoe vaker verstoord eetgedrag voorkomt. Hiervoor zijn meerdere oorzaken te noemen. Het kan controledrang zijn of perfectionisme. Ook een focus op het gewicht en het vele wegen kan verstoord eetgedrag veroorzaken.

Laag vetpercentage

Wielrenners hebben vaak een focus op hun gewicht omdat elke kilo telt als je bergop wilt presteren. De best presterende wielrenners hebben een heel laag vetpercentage en dat is vaak een voorbeeld voor fanatieke amateurs. Daarnaast hebben veel wielrenners een grote focus op training en voeding omdat dit direct hun prestaties en herstel beïnvloedt. En dat kan er anders uitzien dan wat de gemiddelde Nederlander eet. Het wordt pas problematisch wanneer de sporter het niet kan loslaten, ook niet tijdens rustige perioden, en eten steeds meer een obsessie lijkt te worden.

Het is niet zo dat je een eetstoornis hebt of niet. Want verstoord eetgedrag kent verschillende gradaties. Het spectrum loopt van gezond eetgedrag naar eetstoornissen als anorexia nervosa en boulimia nervosa. Sporters die kampen met verstoord eetgedrag kunnen heen en weer bewegen in dit spectrum. Van soms weinig tot veel verstoord eetgedrag, en soms gaat dit samen met een lage energie-inname en laag lichaamsgewicht. Maar dat hoeft niet.

Ernstige gevolgen

Dat je vriend het er niet over wil hebben en ontkent dat hij (mogelijk) een probleem heeft, kan een symptoom zijn van een eetstoornis. Hij ontkent het wellicht voor zichzelf, hij wil jou er niet mee opzadelen of hij schaamt zich ervoor. En het kan ook zijn dat hij helemaal niet doorheeft dat zijn eetgedrag richting verstoord eetgedrag gaat. Ontkenning betekent niet dat je het er niet over moet hebben. Want het bespreken van jouw vermoedens is vaak de eerste stap naar herstel. En hoe eerder hij hulp krijgt, des te eerder hij er vanaf kan komen.

Een eetstoornis kan namelijk ernstige gevolgen hebben. Het gaat vaak samen met depressie of angsten en daarnaast kunnen er gezondheidsproblemen ontstaan zoals maag- en darmklachten, tekort aan voedingsstoffen en lagere botdichtheid. Sporters met verstoord eetgedrag zijn vaker ziek en geblesseerd en het werkt averechts op hun kracht en duurvermogen.

Om veel redenen kan het lastig zijn om het te bespreken met je vriend. Omdat je de relatie goed wilt houden of omdat hij je bijvoorbeeld niet serieus neemt als niet-wielrenner. Wat je wilt vermijden is een welles-nietes discussie. Een optie is om hem samen met een sportdiëtist naar zijn eetpatroon te laten kijken. Of hem een test door een sportarts te laten doen die samen met hem kijkt naar zijn lichaamssamenstelling. Mogelijk kun je ook met hem afspraken maken over de periode dat hij het rustiger aan doet.

Verstoord eetgedrag herkennen

• Afzonderen tijdens gezamenlijke maaltijden
• Rituelen rondom maaltijden
• Obsessie met eten en gewicht
• Laxeermiddelengebruik
• Eetbuien
• Maaltijden overslaan
• Bepaalde voedingsmiddelen uitsluiten
• Extra trainen na ‘slecht’ eetgedrag

Yneke Kootstra is voedingsdeskundige van voedingsadvies.info en docent/oprichter van de Academie voor Leefstijl en Gezondheid.

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder in het tijdschrift Fiets, het grootste race & MTB magazine van Nederland op het gebied van sportief fietsen.

Heb je ook een goede vraag? Stuur ons een mail.