Tonsilstenen voorkomen en behandelen
Heb je wel eens witgele 'brokjes' steen in je mond die uit je keel lijken te komen? Dikke kans dat je dan amandelstenen hebt. Dit kan vervelend zijn, omdat je continu het gevoel hebt dat er iets klem zit achter in je keel. En je krijgt er ook nog eens een hele slechte adem van.
Het lichaam bezit een uitgebreid systeem om infecties te bestrijden. De keelamandelen horen hierbij. De keelamandelen (tonsillen) zijn zichtbaar als knobbels links en rechts achter in de keel. Ze vangen, samen met de neusamandel (adenoïd) en de tongamandel, zoveel mogelijk binnendringende ziekteverwekkers op en maken ze onschadelijk.
Amandelcrypten
Achter de amandelen zitten de amandelcrypten een soort diepe inhammen. Je kunt ze voelen met je vingertopje, achter je amandelen. In de keelamandelen zelf zitten groeven. Deze zijn bij de ene mens dieper dan bij de ander. In deze amandelcrypten en –groeven kunnen amandelstenen ontstaan; ook wel tonsilstenen of tonsillolieten genoemd. Ze komen vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen, en vaker bij mensen die regelmatig keelontsteking hebben (gehad). Waarom ze bij de één wel ontstaan en bij de ander niet, is nog onduidelijk. Een slechte weerstand zou er mee te maken hebben.
Paradijs voor bacteriën
Amandelstenen ontstaan door afscheiding vanuit de neus, dode witte bloedcellen en voedselresten die zich ophopen in de amandelcrypten of –groeven. De opeengepakte voedsel- en celrestjes zijn een paradijs voor bacteriën, die zich eraan hechten. De voedselrestjes verkalken, waardoor er steentjes ontstaan. Hun sterke en onaangename geur hebben ze onder andere te danken aan het ontstaan van waterstofsulfide en methylmercaptaan onder invloed van de bacteriën.
Een amandelsteen is vaak crème tot gelig van kleur en kan zo groot worden als een flinke maïskorrel, maar is meestal een bolletje van zo’n 5 milimeter doorsnee.
Symptomen
Naast de slechte adem (halitose) en metaalachtige smaak in de mond, kunnen amandelstenen nog andere klachten geven. Denk aan moeilijkheden bij het slikken, oorpijn en het opzwellen van de keelamandelen. Soms is het gevoel dat er iets in de keel vastzit aanwezig.
De amandelstenen komen meestal vanzelf los, waarna je ze kunt doorslikken of uitspugen. Sommige mensen peuteren ze zelf met een wattenstaafje uit de crypte.
Voorkomen?
Een goede mondhygiëne verkleint de kans op amandelstenen, omdat voedselresten zo minder kans krijgen zich in de amandelcrypten en –groeven te verzamelen. Amandelstenen die er al zijn, spoel je zo bovendien stukje bij beetje weg.
• Schraap dagelijks je tong
• Gorgel een tot twee keer daags met een mondspoeling, probioticum of zout water
• Stop met roken
• Eet gezond en gevarieerd
Amandelinfectie
Als amandelstenen te lang blijven zitten, kan dit de amandelen irriteren. Dit kan leiden tot een amandelinfectie, oftewel tonsillitis. En andersom kan een keel- of amandelinfectie de klachten verergeren, omdat het een goede voedingsbodem voor bacteriën is. Keelpijn, overmatige slijmproductie, hoesten en een nog viezere adem zijn het gevolg. In ernstige gevallen kan de KNO-arts besluiten de amandelen te verwijderen (tonsillectomie) om een einde aan de amandelstenen en bijbehorende klachten te maken.
