Zo herken je waterpokken

Wat is waterpokken?

Waterpokken is een besmettelijke ziekte die door een virus (varicella zoster virus) wordt veroorzaakt. In Nederland krijgt 95 procent van de kinderen deze ziekte voor het twaalfde jaar. De ziekte komt vooral voor in de winter of in de vroege lente. Meestal is het een onschuldige kinderziekte.

Oorzaken

Waterpokken is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een virus, het varicella zoster virus. Dit virus zit in vocht in de blaasjes en in speeksel. Het virus kan hierdoor op verschillende manieren overgedragen worden van mens op mens: door direct contact met het vocht uit de blaasjes of via de lucht wanneer de patiënt hoest, niest of praat. Iemand die gezond is en in het verleden waterpokken heeft gehad, kan de ziekte niet overdragen na contact met een patiënt.

Je kind is al besmettelijk voordat de huidafwijkingen ontstaan. Hij of zij kan daardoor ongemerkt anderen aansteken vanaf twee dagen voordat de vlekken op de huid zichtbaar worden totdat de blaasjes helemaal zijn ingedroogd. Nadat iemand besmet is met het waterpokkenvirus, duurt het meestal tien dagen tot drie weken voordat de huidafwijkingen ontstaan. Het duurt ongeveer tien dagen voordat de blaasjes ingedroogd zijn.

Symptomen

De ziekte begint met een verkoudheid, waarbij je kind zich niet lekker voelt en koorts kan hebben. Na een tot twee dagen ontstaan de huidafwijkingen: rode vlekjes en blaasjes die later indrogen tot korsten. De huiduitslag zit meestal over het hele lichaam en kan ook op de oogleden, in het haar en in de mond voorkomen. De blaasjes jeuken en doen soms pijn, zeker wanneer ze in de mond zitten. Meestal zijn kinderen niet erg ziek, maar wel wat hangerig. Soms heeft je kind verhoging; koorts is echter zeldzaam. Na ongeveer tien dagen zijn de blaasjes ingedroogd en is je kind weer beter. Volwassenen die voor het eerst waterpokken krijgen zijn er vaak zieker van.

Je kunt geen tweede keer waterpokken krijgen. Soms wordt het varicella zoster virus op latere leeftijd weer actief. Je krijgt dan gordelroos. De huidafwijkingen die bij gordelroos voorkomen zijn meestal pijnlijk en zitten op één deel van het lichaam.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Meestal kun je zelf de diagnose stellen omdat je kind ziek wordt en je weet dat andere kinderen in de omgeving ook waterpokken hebben. Je hoeft dan de huisarts niet te bellen.

Neem wel contact op met je huisarts in de volgende situaties:

• Je kind wordt steeds zieker: suf, benauwd, grauw, veel huilen of kreunen.
• Je kind geeft veel over of drinkt te weinig.
• Je vertrouwt het niet.
• Je kind is jonger dan drie maanden.
• Je gaat met je kind op reis of vliegen.

Ben je zwanger, heb je zelf nooit waterpokken gehad en ben je ook niet gevaccineerd tegen deze ziekte? Neem dan contact op met je huisarts, verloskundige of gynaecoloog als je contact gehad heeft met iemand met waterpokken of gordelroos.

Risicogroepen

Waterpokken is over het algemeen een vrij onschuldige kinderziekte. Bij jonge baby’s kan de ziekte ernstiger verlopen. Ook mensen met een verminderde afweer, bijvoorbeeld door een ziekte van het immuunsysteem of door behandeling met chemotherapie, hebben een grotere kans op complicaties.

Zwangere vrouwen die de ziekte niet eerder gehad hebben en niet gevaccineerd zijn, lopen een hoger risico op complicaties van waterpokken, zoals een longontsteking. Het risico op aangeboren afwijkingen bij het kind is niet of nauwelijks verhoogd wanneer de moeder waterpokken krijgt tijdens de zwangerschap. Probeer contact met mensen met waterpokken of gordelroos te vermijden. Kom je toch in contact met iemand met deze aandoeningen? Bel dan je huisarts, verloskundige of gynaecoloog voor advies.

Behandeling

Waterpokken geneest vanzelf binnen een dag of tien. Er zijn geen medicijnen die de ziekte genezen of sneller laten overgaan.

De blaasjes kunnen erg jeuken. Probeer ervoor te zorgen dat je kind niet aan de blaasjes krabt. De jeuk wordt erger door krabben; ook kunnen littekens en infecties ontstaan. Je kunt hele jonge kinderen eventueel krabwantjes aandoen. Verder is het belangrijk om de nagels van je kind schoon en kort te houden om infecties zoveel mogelijk te voorkomen.

Een lauw of koud bad met havermout kan de ergste jeuk verlichten. Warm zwemwater kan de jeuk juist verergeren en verhoogt bovendien het risico op infecties. Ga dus niet zwemmen met je kind. Heeft je kind last van blaasjes in de mond? Een koude drank of een ijsje helpt tijdelijk de pijn te verzachten.

Een verkoelende gel of lotion kan ook helpen tegen de jeuk. Bovendien drogen de blaasjes daardoor wat sneller in. Een lotion met zinkoxide (lotio alba) kun je bij de apotheek of drogist kopen. Carbomeerwatergel koop je zonder recept van een arts bij de apotheek.

Besmetting van anderen is moeilijk te voorkomen, omdat je kind al besmettelijk is voordat de symptomen ontstaan. Als je kind zich goed voelt, mag hij of zij gewoon naar het kinderdagverblijf of naar school, tenzij daar andere afspraken gelden. Meld dat je kind waterpokken heeft, zodat de leiding de andere ouders kan waarschuwen voor een eventuele besmetting. Ga niet met je kind naar het consultatiebureau. Daarmee voorkom je besmetting van de jonge baby’s die daar komen en een hoger risico hebben op complicaties van de ziekte.

Prognose

Waterpokken hoeft meestal niet behandeld te worden. De ziekte is over het algemeen na tien dagen genezen. Vrijwel niemand krijgt een tweede keer waterpokken. Wel kan het varicella zoster virus aanwezig blijven in het lichaam. Meestal heb je daar geen last van, behalve als je afweer erg laag wordt door bijvoorbeeld een ziekte of het gebruik van medicijnen die het immuunsysteem aantasten. Het varicella zoster virus veroorzaakt dan echter geen waterpokken, maar gordelroos (herpes zoster). De huiduitslag blijft dan beperkt tot een kleiner deel van het lichaam en kan erg pijnlijk zijn.