Twee wetenschappers geven hun mening
Nu steeds minder ouders hun kind laten inenten, klinkt vaker de roep om vaccineren verplicht te stellen. Kan dat zomaar en moet je dat willen? Twee wetenschappers met praktijkervaring geven hun genuanceerde mening. Lees hier het tweede deel!
Verplicht inenten? Nee!
Guy Widdershoven is hoogleraar medische filosofie en ethiek bij het Amsterdam UMC. Hij geeft studenten geneeskunde les over de ethiek van inentingen.
“De vaccinatiediscussie verkeert in een patstelling. Aan de ene kant staan de voorstanders van een natuurlijke levenswijze die hun baby zo min mogelijk inentingen willen geven. Aan de andere kant staan de volksgezondheidsbureaucraten die zeggen: het moet nu maar eens afgelopen zijn met die onzin, we gaan hard ingrijpen. Moreel vind ik dat laatste niet aantrekkelijk. In de praktijk kan het ook averechts uitwerken.
We moeten zeker proberen de vaccinatiegraad omhoog te krijgen, maar niet met een verplichting. Alleen maar tegengas geven helpt niet. Je moet de argumenten van bezorgde ouders serieus nemen, ook als ze niet valide zijn. Ik vergelijk het met orgaandonatie. Het zou absoluut beter zijn voor de volksgezondheid als we dat zouden verplichten, maar toch geven we mensen de mogelijkheid om ‘nee’ te zeggen. Een verplichting stuit ons tegen de borst. Zoals bij orgaandonatie zou het ook moeten gaan met inenten. We willen mensen stimuleren zelf na te denken en een keuze te maken. Niet met irreële schrikbeelden. Natuurlijk is er een reëel risico, maar maak dat niet groter dan het is.
Door een verplichting op te leggen, help je het nadenken over creatieve oplossingen om zeep. Er zijn andere manieren om het proces in beweging te krijgen. Organiseer ouderavonden over het onderwerp waar ouders met elkaar in gesprek gaan. Niet in beschuldigende zin, zoals je in de media vaak ziet, maar door naar elkaar te luisteren en zorgen te delen. Je zou ook grootouders kunnen inzetten. Zij kunnen vertellen hoe het was om mazelen te hebben en waarom het goed is om maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen voor de gezondheid. Maak een video-opname van zo’n verhaal en laat die zien op een ouderavond. Wie weet wat dat kan opleveren.
Kinderdagverblijven
Ook kinderdagverblijven kunnen een rol spelen. Die mogen wat mij betreft een actief beleid voeren en zelf bepalen of ze kinderen weigeren die niet zijn ingeënt. Toch vind ik het ongelukkig om een verbodsbord op de deur te hangen voor niet-ingeënte kinderen. Daarmee mis je de kans op een gesprek met de ouders én tussen de ouders onderling. In zo’n gesprek kun je zeggen: we begrijpen uw standpunt, maar kunt u zich voorstellen dat andere ouders ook bezorgd zijn over hun kind?
We streven naar een situatie waarin iedereen het uiteindelijk gewoon vindt dat ouders hun kind vrijwillig laten deelnemen aan het vaccinatieprogramma. Maar hoe we dit het best kunnen bereiken, dat zijn ingewikkelde processen. Vergelijk het met handsfree bellen in de auto. Dat moet uiteindelijk een vanzelfsprekende verantwoordelijkheid van de bestuurder zijn, liever dan dat we het met een overvloed aan flitspalen moeten afdwingen.
Ik ben niet zo bang voor een toenemend aantal kinderdagverblijven met niet-gevaccineerde kinderen. Ze zijn er al op de biblebelt. Ik verwacht niet dat het er meer worden. Het lijkt me niet waarschijnlijk dat toch al zo drukbezette ouders een kwartier gaan omfietsen in de stad om hun kind naar dat ene kinderdagverblijf te brengen waar ongevaccineerde kinderen met open armen worden ontvangen.
En als ik ongelijk heb? Dan kun je altijd nog kijken wat je eraan gaat doen. Het is een illusie te denken dat er één maatregel is die alle problemen gaat oplossen. Als de vaccinatiegraad in bepaalde regio’s gevaarlijk laag wordt, kun je dat ook regionaal aanpakken. Organiseer in de regio gesprekken, stimuleer ouders om elkaar te vertellen waarom ze hun kind wel of niet hebben laten vaccineren. Het klinkt misschien paradoxaal, want dan wordt die regio nog meer gestigmatiseerd, maar dan komt het onderwerp wel dichterbij de mensen. De oplossing moet in verhouding staan tot het probleem. Als het over de inenting tegen het ebolavirus zou gaan, ben ik absoluut voor een verplichting waar een uitbraak van die ziekte dreigt. Maar voor de huidige situatie is een landelijke vaccinatieplicht een te grote maatregel. Probeer eerst creatieve oplossingen en kijk hoe het gaat. Het is goed dat de patstelling wordt doorbroken, maar hou de maatregelen in balans.”
Deze maatregelen neemt de staatssecretaris
Staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) gaat (nog) niet over tot een vaccinatieplicht, ook niet op kinderdagverblijven. Eerst neemt hij andere maatregelen in een poging de vaccinatiegraad weer te laten stijgen. Met een ‘vaccinatie-alliantie’ van onder meer ouders, artsen en verpleegkundigen wil hij inzetten op de communicatie over het belang van inentingen. Het gaat om de volgende maatregelen:
- Gratis inhaalvaccinatie voor 16- en 17-jarigen die later dan normaal met de vaccinaties van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) beginnen of die een groter interval hebben tussen de vaccinaties. Het gaat om kinderen die vanuit het buitenland in Nederland zijn gaan wonen (vestigers of asielzoekerskinderen) en kinderen van wie de ouders in eerste instantie niet deel willen nemen aan het RVP en dat op latere leeftijd wel willen.
- Gesprekken met alle ouders van niet-gevaccineerde kinderen.
- Weerwoord van experts op misvattingen die via social media worden verspreid.
