Wat is clean beauty?

De term 'clean beauty' wordt vaak op een hoop gegooid met 'natural skincare', of 'groene cosmetica'. Maar die vergelijking gaat mank. "Clean beauty wordt inderdaad vaak in één adem genoemd met 'natuurlijk' of 'groen', maar dit zijn totaal verschillende categorieën", vertelt Katrin Steinbach, ingenieur cosmetic science en technical unit expert corporate responsibility bij Cosnova Beauty, het bedrijf achter de cosmeticamerken als Catrice en essence. "Over het algemeen draait het bij clean beauty om minimalisme: het gebruik van zo min mogelijk en ook – maar niet uitsluitend – natuurlijke ingrediënten. Dat is meteen een belangrijk verschil met gecertificeerde natuurlijke cosmetica, waarin vooral plantaardige en natuurlijke ingrediënten gebruikt wordt. Dat wil niet zeggen dat natuurlijke cosmetica altijd beter zijn. Wat natuurlijk is, is niet automatisch goed, gezond en duurzaam: in de natuur vind je ook ontzettend veel irriterende stoffen. Net zoals alle synthetische substanties niet per definitie schadelijk zijn."

Synthetische stoffen

Clean beauty producten bevatten dus soms wel synthetische stoffen. Dat kunnen compleet nieuw gemaakt grondstoffen zijn, zoals minerale olie, maar het kan ook gaan om nagemaakte natuurlijke stoffen. Vitamine C bijvoorbeeld. De keuze om een natuurlijk ingrediënt na te maken, heeft vaak te maken met de effectiviteit ervan. "Er wordt wel gewerkt zonder ingrediënten die ter discussie staan. En ze moeten goed en veilig zijn voor mens en omgeving", licht Steinbach toe.

Wat je in ieder geval niet zult aantreffen in zogenoemde clean beauty producten zijn bijvoorbeeld cyclische siliconen, parabenen en sulfaten zijn slechts enkele ingrediënten die worden verbannen uit clean beauty producten. Steinbach: "Dit soort stoffen wordt om verschillende redenen uitgesloten, dat kan zijn vanwege de gezondheid of vanwege milieuredenen. Het zijn zeker niet de slechtste stoffen, maar in geval van twijfel vragen we ons altijd af: hebben we ze echt nodig en willen we ze op onze huid of in onze natuur, met alle voor- en nadelen? In onze afweging volgen we het 'gevaar principe': we beoordelen het fundamentele gevaar dat kan worden veroorzaakt door een stof, los van hoe en waar het wordt gebruikt. Daarom verbannen wij soms stoffen, zelfs als ze geacht worden veilig te zijn in hun veiligheidsbeoordeling en zonder problemen gebruikt kunnen worden."

Elk merk zijn eigen normen

Omdat clean beauty nog een relatief jonge term is, bestaat er nog geen goede, officiële definitie. Daarom hanteert elk merk zijn eigen normen en stelt elk land ook andere eisen. Steinbach: "Wij hebben onze eigen, strikte definitie ontwikkeld. Clean beauty betekent voor ons dat onze producten vrij zijn van ingrediënten die problematisch kunnen zijn voor je gezondheid en de omgeving. Ze bevatten volledig onschadelijke ingrediënten, dus geen PEG's, parabenen, vluchtige siliconen, microplastics en bepaalde kleurstoffen. Daarnaast vermijden we zoveel mogelijk dierlijke ingrediënten. De producten bevatten een hoge dosis natuurlijke stoffen en een zo kort mogelijke ingrediëntenlijst,en ondersteunen de duurzame teelt van palmolie en zijn derivaten, wanneer palmolie wordt toegepast. Daarnaast hanteren wij nog de term clean beauty plus: die producten voldoende aan bovenstaande eisen, maar zijn ook 100 procent vegan, bevatten ten minste 75 procent natuurlijke ingrediënten en hebben een nog kortere ingrediëntenlijst. Hierin vind je bijvoorbeeld geen enkele soort siliconen, minerale olie of stoffen gebaseerd op minerale oliën."

Altijd dierproefvrij

Welke exacte definitie een fabrikant ook hanteert; clean beauty producten zijn in elk geval dierproefvrij. "Het testen van cosmeticaproducten op dieren is sinds 2013 verboden in Europa", zegt Steinbach. "Maar in andere delen van de wereld zijn dierproeven soms nog steeds verplicht om een product op de markt te kunnen brengen. Daarom voert een aantal internationale cosmeticaproducenten nog steeds dierproeven uit en is niet alle cosmetica volledig dierproefvrij. Bij clean beauty producten weet je in ieder geval zeker dat dat niet het geval is."

Vegan of niet?

Clean beauty producten zijn niet per definitie vegan, maar over het algemeen wordt geprobeerd geen of zo weinig mogelijk ingrediënten van dierlijke oorsprong te gebruiken. Wil je absoluut geen dierlijke ingrediënten in je producten, dan is het verstandig om de ingrediëntendeclaratie te bestuderen. Het kan soms nog best lastig zijn om daar eventuele dierlijke ingrediënten uit te pikken. Veel fabrikanten maken het daarom gemakkelijker door een 'vegan logo' op de verpakking te zetten. Typische niet-vegan ingrediënten die vaak worden gebruikt zijn in ieder geval bijenwas of propolis, karmijn, lanoline, zijde en proteïnen afkomstig uit melk. Soms zijn het minder voor de hand liggende ingrediënten, zoals collageen, keratine of hyaluronzuur. Steinbach: "Het vinden van een vegan vervanging voor dit soort stoffen is soms een complex proces. Het kost tijd en moeite om hetzelfde effect te krijgen met een vegan ingrediënt. Voor de meeste ingrediënten kunnen we tegenwoordig een goed alternatief vinden, als is dat soms echt lastig. Karmijn  - dat vaak in lipstick wordt gebruikt om een rode kleur te krijgen - is bijvoorbeeld een heel gecompliceerd ingrediënt om te vervangen. Wij gebruiken nu vegan pigmenten in een aantal van onze rode lipsticks."

Twijfel je of de producten die jij altijd gebruikt onder de noemer clean beauty vallen? Dan kan een app als Yuka, Think dirty of Clean beauty uitkomst bieden. Je scant de ingrediëntenlijst en de app beoordeelt het product op samenstelling en ingrediënten.

Hoe herken je clean beauty producten?

Omdat er dus geen algemene definitie van clean beauty is, is er ook geen officieel keurmerk. Hoe herken je die producten dan? Sowieso hebben ze een zo duurzaam mogelijke verpakking. "Wij proberen bijvoorbeeld met alternatieve materialen te werken, zoals papier. Maar we proberen ook zo klein mogelijke hoeveelheden nieuw plastic te gebruiken, voor zover het de puurheid en productveiligheid van de verpakking garandeert. Daarnaast proberen we ook zoveel mogelijk gerecycled materiaal te gebruiken," vertelt Steinbach. "Op de verpakking geven we het aan als een product aan onze clean beauty standaards voldoet en we gebruiken icoontjes om te laten zien dat het product vrij is van minerale olie, siliconen, PEG’s, microplastic, styreen polymeren en acrylpolymeren."

De toekomst van clean beauty

"De ontwikkeling van clean beauty is nog lang niet klaar; er is een grote stap in de goede richting gemaakt, maar we zijn er nog lang niet; niet als bedrijf maar ook niet als industrie", besluit Steinbach. "De clean beauty beweging zal zich ontwikkelen richting duurzamere beauty, waarbij onderwerpen als ethische sourcing, de ecologische voetafdruk en biodiversiteit meer aandacht zullen krijgen. Ook de aanstaande ban op microplastics (van de European Chemicals Agengy, de ECHA), die momenteel in conceptvoorstel is, zal een aanzienlijke invloed hebben op de toekomstige ontwikkeling van de cosmetica-industrie."