Psoriasis

Wat is psoriasis?

Psoriasis is een van de meest voorkomende chronische huidziektes, die vooral voorkomt bij volwassenen. De naam psoriasis komt van het Griekse woord 'psore', dat 'schub' betekent. Mensen met psoriasis hebben namelijk rode plekken met witte of grijzige schilfers, die op schubben kunnen lijken. De huidafwijkingen jeuken of kunnen pijn doen. Ook gewrichtsklachten en afwijkingen aan de nagels komen regelmatig voor. Psoriasis is niet besmettelijk, maar kan wel erg vervelend zijn. De ziekte is chronisch, met periodes waarin de klachten verminderen of juist erger worden.
 

Oorzaken van psoriasis

De precieze oorzaak van psoriasis is onbekend. De huidafwijkingen ontstaan door een versnelde groei van de huid, waarbij de huidcellen niet volledig uitgroeien tot normale opperhuidcellen. Hierdoor ontstaan schilfers. Bovendien is de huid ontstoken, waardoor roodheid en verdikking van de huid ontstaat. Deze ontsteking komt niet door een infectie, dus psoriasis is niet besmettelijk.

De symptomen van psoriasis kunnen erger worden door:

• stress
• schade aan de huid, bijvoorbeeld door een wond of verbranding
• infecties, zoals keelontsteking met streptococcen-bacteriën en griep
• medicijnen, waaronder pijnstillers (onder andere aspirine, diclofenac), beta-blokkers en lithium

Symptomen

Bij psoriasis is de huid rood en ontstoken, met scherp begrensde plekken met schilfers die wit of zilvergrijs van kleur zijn. De schilfering kan lijken op schubben. De plekken jeuken of doen pijn. De huidafwijkingen gaan soms binnen een paar weken over, maar kunnen ook jarenlang blijven. Als ze verdwijnen, is de huid soms tijdelijk donkerder of lichter. Psoriasis kan over het hele lichaam voorkomen, maar zit zelden in het gezicht.

Er zijn veel verschillende vormen van psoriasis, die worden ingedeeld naar de lichaamsdelen waar de huidafwijkingen zitten. De meest voorkomende vormen zijn:

• Psoriasis vulgaris: rode, schilferende plekken op de strekzijde van de ellebogen, knieën en onderrug (meestal symmetrisch, dus links en rechts tegelijk).
• Psoriasis capitis: jeukende en sterk schilferende plekjes op de behaarde hoofdhuid.
• Psoriasis inversa: rode plekken in de grote huidplooien zoals de oksels, liezen en bilspleet, meestal zonder schilfers.
• Psoriasis guttata: druppelgrote afwijkingen over het hele lichaam die meestal enkele weken aanhouden en ontstaan na een infectie, stress of het gebruik van beta-blokkers.
• Psoriasis palmoplantaris: rode, schilferende plekken op de handpalmen en voetzolen.
• Psoriasis pustulosa: blaasjes met vocht op het hele lichaam (psoriasis Von Zumbusch) of alleen op de voetzolen en handpalmen (ziekte van Andrews en Barber).
• Psoriasis universalis: ernstige vorm van psoriasis, waarbij de hele huid is aangedaan.

Veel mensen met psoriasis hebben ook afwijkingen aan hun nagels (psoriasis unguium). Een of meer nagels zijn dan bruin verkleurd en er zitten putjes in. Soms laat de nagel helemaal los. Ongeveer vijf tot tien procent van de mensen met psoriasis heeft ook gewrichtsontstekingen (artritis), vooral in de handen en voeten. Deze vorm wordt psoriasis arthropathica of artritis psoriatica genoemd.

Hoe wordt de diagnose psoriasis gesteld?

De huisarts of huidarts (dermatoloog) kan de diagnose psoriasis meestal stellen door de huidafwijkingen te bekijken. Om te bepalen hoe ernstig de afwijkingen zijn, gebruiken huidartsen de PASI-score (Psoriasis Area and Severity Index = psoriasisindex voor uitgebreidheid en ernst). Als de huidarts twijfelt over de diagnose, is soms een huidbiopsie nodig. Daarbij wordt een klein stukje van uw huid weggehaald en onderzocht in het laboratorium.

Risicofactoren

Erfelijke factoren spelen een rol bij psoriasis, hoewel nog niet precies bekend is welke genen daarvoor verantwoordelijk zijn. Een kind van iemand met psoriasis heeft tien procent kans om de ziekte ook te krijgen. Als beide ouders psoriasis hebben is de kans op psoriasis voor het kind zelfs vijftig procent.

Psoriasis komt zowel bij vrouwen als bij mannen voor. Het ontstaat vaak in de puberteit, maar kan op iedere leeftijd beginnen. De ziekte komt voor bij mensen van alle rassen en komt relatief vaak voor bij mensen van Europese afkomst. Ook rokers en mensen die regelmatig alcohol drinken hebben een hoger risico op psoriasis.

Behandeling van psoriasis

Allereerst is het belangrijk om dingen te vermijden die je klachten verergeren. Voorkom beschadiging van de huid, door bijvoorbeeld krabben of verbranding. Zonlicht kan de klachten wel verminderen, maar bouw blootstelling aan de zon rustig op. Douche niet te heet en te lang en gebruik weinig of geen zeep om de huid niet uit te drogen. Voorkom droogheid en irritatie verder door je huid twee keer per dag in te smeren met een neutrale vette crème of zalf. Doe dit ook in perioden dat je geen klachten hebt. Eet gezond, met veel vette vis en groenten. Heb je problemen omdat je je schaamt voor je huidafwijkingen? Praat er dan over, bijvoorbeeld met je huisarts of een psycholoog.

Als je meer klachten krijgt, kan je huisarts of huidarts daarnaast zalf of crème met medicijnen voorschrijven. Zo’n smeersel bevat een ontstekingsremmer (corticosteroïd), al dan niet in combinatie met een stof die op vitamine D lijkt (vitamine-D-analoog). Deze medicijnen verminderen de jeuk en remmen de ontsteking van de huid. Voor psoriasisplekken op de behaarde hoofdhuid kan een koolteershampoo helpen.

Wanneer de klachten niet overgaan met zalf of crème of medicijnen is soms een uitwendige behandeling nodig, zoals lichttherapie of lasertherapie. In ernstige gevallen kan de huidarts tabletten voorschrijven die het immuunsysteem onderdrukken en zo de ontsteking remmen. Voorbeelden hiervan zijn ciclosporine en methotrexaat. Vanwege het risico op schade aan de lever en nieren mag je deze tabletten meestal niet te lang slikken en is regelmatig bloedonderzoek nodig. De laatste jaren zijn er nieuwe sterke medicijnen tegen psoriasis die je via een injectie of een infuus krijgt. Deze biologicals lijken op stoffen van het eigen immuunsysteem en kunnen de ontsteking bij psoriasis remmen.

Prognose

De hiervoor genoemde behandelingen kunnen psoriasis tijdelijk onderdrukken, maar niet genezen. De klachten variëren qua uitgebreidheid en ernst. Meestal wisselen rustige en onrustige periodes elkaar af. Druppelpsoriasis (psoriasis guttata) kan volledig genezen, wanneer de oorzaak weggenomen wordt.