Mexicaanse griep, echt gevaar of hype?

Ab Osterhaus, viroloog: "Ik zou mezelf en mijn familie absoluut laten vaccineren."

"Op 11 juni ging fase 6 in, dus dat we een pandemie hebben staat buiten kijf. Maar dat zegt niets over de ernst van de ziekte. Het leek er in eerste instantie op dat de ziekte een ernstig verloop had en de griep werd al vergeleken met de Spaanse griep van 1918, waaraan zo'n 50 miljoen mensen stierven. Op dit moment lijkt de situatie meer op die van een 'normale' wintergriep. Mensen realiseren het zich misschien niet, maar aan die gewone griep sterven jaarlijks wereldwijd een kwart tot een half miljoen mensen. Dat is meer dan aan verkeersongelukkken. En met een griepprik kunnen risicogroepen zoals 60-plussers en mensen met chronische ziekten zich daartegen wapenen."

"Het verschil met deze Mexicaanse, of nieuwe variant H1N1 zoals het virus nu heet, is dat, naast mensen uit de risicogroepen, juist jongere mensen deze griep krijgen. Wat er gaat gebeuren kunnen we niet voorspellen, maar ik denk dat er drie scenario's zijn: 1. Het virus dooft uit. 2. Het wordt een milde griep, waarbij 20 tot 30 procent van de wereldbevolking ziek wordt met wereldwijd een paar miljoen doden, net als bij de laatste twee pandemieën in 1957 en 1968 en 3. Het virus gaat muteren en wordt net zo gevaarlijk als de Spaanse griep."

"Uiteraard zijn ook alle tussenliggende scenario's mogelijk. Daarom adviseerde ik de Gezondheidsraad om met het ergste scenario rekening te houden en vaccins te hebben voor als het nodig is. Vergelijk het met het ophogen van de dijken of het verzekeren van je huis tegen brand. Dat is ook preventief en je hoopt dat je er nooit mee te maken krijgt."

"Over bijwerkingen: er zijn duizenden mensen op wie de vaccins getest zijn en er werden slechts milde en kortdurende bijwerkingen gezien. Het kan natuurlijk dat er bij vaccinatie van vele miljoenen mensen incidenteel een bijwerking ontstaat, maar het risico van de griep kan groter zijn dan die bijwerking. Zou de pandemie hier in een ernstige vorm toeslaan, dan laat ik mezelf en mijn familieleden absoluut vaccineren."

"Men houdt er rekening mee dat we na de zomer te maken krijgen met een grote griepgolf, omdat in de herfst en winter mensen meer samendrommen en ook de scholen dan weer zijn begonnen. Daardoor is de kans op verspreiding via druppelinfecties als niezen en hoesten groter. Recent bleek dat het virus zich via de lucht kan verspreiden en ook dat verhoogt de kans op een besmetting aanzienlijk. Omdat het nu winter is op het zuidelijk halfrond houden we de ontwikkelingen daar goed in de gaten."

"Mijn advies vanuit mijn vakgebied als viroloog is dat we ons nu moeten voorbereiden om straks alle zeilen bij te kunnen zetten. Doen we dat niet, en gaat het fout, dan worden veel meer mensen ziek en kunnen er ook meer doden vallen dan nodig. En dat terwijl je voor zo'n 20 euro per persoon beschermd bent. Dus daarom kopen we die vaccins. In de hoop dat we ze niet nodig hebben, want dat betekent bovendien dat er in landen, die de vaccins nu niet kunnen inkopen, geen problemen zullen ontstaan."

Roel Coutinho, directeur Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM: "Om een ernstige situatie het hoofd te kunnen bieden, moeten we voorbereid zijn."

"De berichten over de Mexicaanse griep zijn zeker geen hype. We kunnen ons maar beter voorbereiden op een ernstige vorm om te voorkomen dat er straks niet alleen veel zieken, maar ook veel meer sterfgevallen zijn dan nodig is. En zelfs bij een mild ziektebeeld komen we al in de problemen. Als, zoals men verwacht, 30 tot 35 procent van de mensen het virus krijgt en ziek wordt, loopt de continuïteit in onze samenleving gevaar. Zeker omdat dit virus juist jonge mensen treft die volop actief zijn. Hierdoor is deze H1N1 griep sowieso al ernstiger dan de gewone griep, waarbij vooral zieken en ouderen meer risico lopen."

"Het is dan ook erg verstandig dat onze minister van Volksgezondheid preventief vaccins bestelde om op tijd in te kunnen grijpen bij een uitbraak in ernstige vorm. We kunnen het maar beter hebben, zodat we niet voor verrassingen komen te staan. Het is nu nog niet aan de orde wie het eerst voor vaccinatie in aanmerking komen. Die beslissing nemen we op het moment dat we daadwerkelijk moeten gaan enten. De hele logistiek eromheen wordt al wel voorbereid, want het is niet gering om alle inwoners van Nederland twee keer te moeten vaccineren."

"Op dit moment is het vaccin nog niet beschikbaar, dat is op zijn vroegst in oktober van dit jaar. We hopen dat dat op tijd is wanneer de 'grote golf' komt. Je kunt in ieder geval niet veel doen om het te voorkomen. Alvast preventief Tamiflu gebruiken heeft geen enkele zin, omdat aan dat middel best wat bijwerkingen kleven en je het maar een beperkt aantal weken kunt slikken. Tamiflu heeft alleen zin als je de Mexicaanse griep hebt, en zeker als het ziektebeeld ernstig is of als je een hoger risico hebt op een ernstiger beloop."

"We verwachten niet dat het vaccin ernstige bijwerkingen zal hebben, maar je kunt nooit uitsluiten dat dat in heel zeldzame gevallen toch gebeurt. Het is trouwens een hardnekkig misverstand dat je van griepvaccinaties ziek wordt en dat het geen garantie is dat je geen griep krijgt. Bescherming tegen die gewone griep is inderdaad geen 100 procent, maar het is wel zeker dat je - als je tot een risicogroep behoort - met vaccinatie ernstige complicaties voorkomt. In Nederland scoren we met 75 procent hoog als het gaat om het aantal mensen dat jaarlijks een griepprik haalt. Ik doe het zelf ook."

Huub Schellekens, hoogleraar farmaceutische biotechnologie aan de Universiteit Utrecht: "Er zijn alleen sociale redenen om te vaccineren tegen de Mexicaanse griep."

"Ik ben in de discussie rondom de Mexicaanse griep verzeild geraakt, omdat ik het niet kon laten er vanuit mijn vakgebied iets over te schrijven. Over de hype die de griep nu is. Kijk maar hoe het ging met SARS en de vogelgriep. Ik noem het wel eens CNN-infecties: er is een enorme neiging van de media om de boel op te blazen. Neem het beeld van de Mexicaanse mensen die elkaar zoenden met een mondkapje voor. Die beelden blijven hangen."

"Daarnaast ben ik het zeker niet eens met de virologen die een verschrikkelijke pandemie voorspelden. Kijk, het is niet zo'n kunst om een pandemie te voorspellen en ja, we hebben die pandemie. Maar je moet de dingen niet groter maken dan ze zijn. Je kunt op de ontwikkeling van virussen een biologische logica loslaten: epidemieën worden steeds minder erg omdat virussen zichzelf verzwakken. De mutaties selecteren zichzelf niet op mortaliteit, maar richten zich op zoveel mogelijk besmettingen. Dan wil je je gastheer niet dood hebben."

"Uiteraard kun je nooit iets uitsluiten, maar het is heel goed mogelijk om voorspellingen te doen op basis van vroegere gegevens en dat te combineren met boerenverstand. Cijfers die er nu zijn, zijn nog niet hard genoeg. Op dit moment zien we een daling van het aantal ernstige besmettingen. Als er al een grote griepgolf komt, dan is dat in het najaar óf in de volgende winter. In deze seizoenen zijn er altijd al meer griepgevallen."

"Door de Mexicaanse griep worden wellicht méér mensen ziek dan normaal. Vooral omdat dit virus ook mensen buiten de risicogroep, de mensen met onderliggend lijden, treft. En dat kan een probleem worden voor de risicogroep, die al extra vatbaar is. Juist voor die groep kan de griep wel riskant zijn, omdat zij al extra vatbaar zijn en bij vaccinatie niet voor honderd procent beschermd."

"Als duidelijk wordt dat het aantal sterfgevallen in die specifieke risicogroep zal verdubbelen, is dat de enige reden om de hele Nederlandse bevolking te vaccineren. Dat is dan de enige manier om te voorkomen dat die risicogroepen besmet worden. Inenten vanwege sociale redenen dus. Je doet het voor een ander, en dat zou dan de enige juiste boodschap moeten zijn van minister Klink. En geloof me, wanneer iedereen zich dan om die sociale redenen laat enten, dan treden er vast weer hele discussies op wanneer iemand er een pukkeltje van krijgt."

"Maar zoals ik het nu zie, is inenten niet nodig. Wie normaal gezond is en griep krijgt, hoeft zich ook niet vol te stoppen met Tamiflu. Dat middel is erger dan de kwaal, en moeten we alleen maar inzetten bij ernstige gevallen. Neem gewoon een aspirine en een cognacje en na zeven dagen ben je weer boven Jan. Ook hier weer gewoon boerenverstand gebruiken."

Noot van de redactie:
Update: hoe zit het nu met de Mexicaanse griep?
De Mexicaanse griep, officieel Nieuwe Influenza A (H1N1),is een griepvirus dat in 2009 en 2010 een pandemie veroorzaakte. Het virus behoort tot een nieuwe stam van het H1N1-varkensgriepvirus en had zijn oorsprong in Mexico. Er worden ook enkele andere namen gehanteerd, waaronder (nieuwe) influenza A (H1N1) en (vooral in de eerste dagen na de uitbraak) varkensgriep.

Achteraf gezien was het in zowel 2009 als 2010 ondanks de aanwezigheid van het Mexicaanse griep virus juist een zeer mild griepseizoen met het laagste aantal griepdoden in jaren. Wereldwijd overlijden er jaarlijks tussen de 250.000 en 500.000 mensen aan de 'normale griep'.

Het RIVM beschouwt de Mexicaanse griep (Nieuwe Influenza A (H1N1)) tegenwoordig als 'gewone griep', vanwege het relatief milde verloop. De slachtoffers van de Mexicaanse griep zijn doorgaans ouderen, zeer jonge kinderen en mensen met een zwakke gezondheid. De ziekte is daarmee niet gevaarlijker dan de seizoensgriep, het virus kan echter dieper in de luchtwegen doordringen. Dit vergroot mogelijk de kans op een longontsteking.

Meer informatie over griep vind je in onze griep-special.