Is het oorontsteking?

Je maakt bij oorontsteking onderscheid tussen een ontsteking van de uitwendige gehoorgang en een ontsteking van het middenoor.

Ontsteking van de gehoorgang: otitis externa

Een gehoorgangontsteking is een ontsteking van de huid van de gehoorgang. Het is door de KNO-arts één van de meest gestelde diagnoses. Een gehoorgangontsteking wordt ook wel een zwemmersoor of otitis externa genoemd.

Meestal wordt het veroorzaakt door een bacterie, bijvoorbeeld door zwemwater. Vandaar de naam zwemmersoor. Hoewel het dus vaak geassocieerd wordt met zwemmen, kan iedereen een zwemmersoor krijgen. Kleine wondjes in de huid van de gehoorgang, bijvoorbeeld door krabben of het gebruik van wattenstaafjes, verhoogt de kans een infectie.

Ook het dragen van een oortelefoon of hoorapparaat kan irritatie geven; mensen met een gevoelige huid (eczeem, psoriasis, allergie) hebben eerder last van een geïrriteerde gehoorgang.

Jeuk, krabben en oorpeuteren vergroten de kans op kleine defecten in de huid, en dus de kans op ontstekingen – meestal is een bacterie of schimmel de oorzaak.

Door een ontstekingsreactie is de huid schilferig, gezwollen en geeft vocht af. Het gehoor is soms enigszins beperkt door de zwelling; je gehoorgang is pijnlijk, jeukt of geeft een branderig gevoel.

Behandeling en adviezen

Een gehoorgangontsteking kan effectief worden behandeld met zure oordruppels met corticosteroïden (Hydrocortison, een ontstekingsremmend middel).

Soms is het noodzakelijk om de gehoorgang eerst te reinigen (uitspuiten) of met een oortampon de zwelling tegen te gaan (24 uur goed nat houden met oordruppels). Een gehoorgangontsteking is meestal met twee à drie weken genezen. Koorts of aanhoudende pijn duiden helaas op meer. Raadpleeg in dat geval je huisarts.

Bij prikkeling door cosmetische producten kun je beter van soort/merk veranderen. Als je hoorapparaat irritatie geeft (of je oortelefoon) raadpleeg dan je leverancier. Wanneer je na het zwemmen telkens last hebt van irritatie of jeuk, bescherm je oor dan met een vaselinewatje.

Ontsteking van het middenoor

Het middenoor is de ruimte achter het trommelvlies met de inwendige gehoorgangen. Het middenoor staat in verbinding met de neus/keelholte via de buis van Eustachius, waardoor vocht kan worden afgevoerd.

Bij een verkoudheid kan dit afvoerbuisje door zwelling van de slijmvliezen dicht gaan zitten: het vocht in het middenoor kan niet meer weg. Er volgt een ontstekingsreactie tegen het virus of de bacteriën, waarbij pus en vocht zich achter het trommelvlies ophopen.

De druk op het trommelvlies neemt toe en dit geeft stekende, scherpe oorpijn. Er treedt tevens koorts op, en mogelijk doofheid. Een middenoorontsteking bij volwassenen gaat meestal met een dag of drie spontaan over. Paracetamol is effectief tegen de pijn. Bij kinderen verloopt een middenoorontsteking vaak anders.

Middenoorontsteking bij kinderen

Kinderen onder de 5 jaar hebben vaker last van acute middenoorontsteking als gevolg van een infectie met virussen of bacteriën. Meestal zijn ze daarbij ook verkouden. Ze klagen over zeurende/hevige/stekende oorpijn en doofheid, ze hebben koorts en zijn hangerig. Peuters krijgen soms bijkomend buikpijn; baby's drinken slecht, zijn 's nachts onrustig en grijpen letterlijk naar hun oortje.

Als de druk op het trommelvlies te groot wordt, kan er spontaan een scheurtje ontstaan. Gevolg: het ontstekingsvocht komt naar buiten (loopoor) - soms met wat bloed - en de pijn neemt af. Het scheurtje herstelt vanzelf.

Een middenoorontsteking geneest meestal spontaan; na een dag op drie is de ergste pijn over. Kinderen mogen paracetamol (kauwtablet, drank of zetpil) tegen de pijn. Wees bij koorts alert op voldoende vochtgebruik. Het gebruik van een neusspray heeft geen directe invloed op de ontsteking, maar kan wel verlichting geven bij verkoudheid en slecht drinken (flesvoeding).

Extra aandacht bij kinderen

Hoewel een middenoorontsteking meestal een natuurlijk verloop heeft bij kinderen, kunnen in een aantal gevallen antibiotica worden voorgeschreven:

• Bij kinderen jonger dan zes maanden.
• Als het kind ernstig ziek is: hoge koorts, niet drinken, sufheid.
• Als er na drie dagen spontaan geen verbetering optreedt.
• Bij middenoorontsteking aan beide oortjes (kinderen boven 2 jaar).
• Bij een open verbinding met de buitenlucht (loopoor).
• Wanneer je kind alleen maar zieker wordt, de koorts toeneemt, je kind suf wordt, of wanneer het oortje af gaat staan.

Bij chronische middenoorontsteking bestaat het gevaar dat er door het telkens perforeren van het trommelvlies, gehoorverlies ontstaat. Soms blijft er nog lange tijd slijmachtig vocht achter het trommelvlies aanwezig.

Hoewel dit klachten van doofheid kan geven, is het vrij onschuldig en herstelt vanzelf.

Hoe kun je oorpijn verzachten?

Oorpijn is vaak een heftige, stekende pijn waar je niet bij kunt. Kleine kinderen grijpen niet voor niets naar hun oortjes. Paracetamol is een 'vriendelijke' pijnstiller die goed werkt bij oorpijn, zowel bij volwassenen als bij kinderen.

Wat bij kinderen tevens verzachtend werkt, is (voor het slapengaan) een drupje warme sla- of amandelolie in het oor laten lopen en afdekken met een watje.

Je gebruikt hiervoor gewone olie die je met een pipetje (bijvoorbeeld van een oud flesje neusdruppels – eerst uitkoken) kunt aanbrengen in de gehoorgang.

Als de oorpijn wordt veroorzaakt door een 'dicht oor' kun je de propjes oorsmeer zacht maken door ze enkele dagen eveneens ruim met olie te druppelen. De huisarts kan de propjes dan makkelijker verwijderen. Er bestaan oordruppels met een verzachtend middel (lidocaïne), maar de werking hiervan is onzeker. 

In verband met infectiegevaar moet je bij het gebruik van alle oordruppels eerst zeker weten of het trommelvlies intact is. Anders wordt het een nog grotere woekerplaats van bacteriën. Als de buis van Eustachius dicht zit, ontstaat er toenemende druk in het middenoor en dus pijn. Neusdruppels laten het slijmvlies slinken en hebben zodoende een ondersteunende werking. Het plaatsen van buisjes door de KNO-arts kan bij terugkerende klachten eventueel uitkomst bieden.

Lees ook: Oorontsteking: wat zijn de symptomen en hoe kom je ervan af?