10 vragen over zenuwpijn (neuropathie)

Wat is zenuwpijn?

Zenuwpijn (of neuropathische pijn, of neuralgie) is tintelende, prikkelende, branderige pijn. Die ontstaat meestal door een ontsteking, beklemming of beschadiging van een zenuw. De pijn houdt vaak weken tot maanden aan, en kan soms hevige pijnscheuten geven. De klachten zijn heel vervelend, maar niet gevaarlijk. Het aangedane gebied kan ook doof voelen. Zenuwpijn kan allerlei oorzaken hebben. Bijvoorbeeld een onderliggende stofwisselingsziekte, zoals diabetes. Of een infectie, zoals gordelroos. Een zenuw kan ook bekneld raken, zoals bij een rug- of nekhernia of in de pols bij een carpaletunnelsyndroom. Maar: in veel gevallen is helaas geen duidelijke oorzaak te vinden.

Zenuwpijn is lastig te behandelen. Gewone pijnstillers als paracetamol, ibuprofen of diclofenac helpen vaak slecht. Wel zijn er andere medicijnen, die de zenuwpijn wat kunnen verminderen. Helaas duurt het vaak dagen tot weken voor die middelen beginnen te werken. Ook kan het gebeuren dat een middel bij u geen effect heeft en u een ander middel moet proberen. Vaak geven medicijnen tegen zenuwpijn wel direct bijwerkingen. U begint daarom met een lage dosis en bouwt die voorzichtig op, altijd in overleg met uw (huis)arts. Als de medicijnen onvoldoende helpen of te veel bijwerkingen geven, kan uw (huis)arts met u kijken naar andere mogelijkheden om de pijn te bestrijden.

10 vragen over zenuwpijn (neuropathie)

1. Door verwaarloosde diabetes type 2 heb ik (man, 75) neuropathie ontwikkeld. Hiervoor gebruik ik amitriptyline 10 mg. Ik heb last van bijwerkingen: moeite met plassen en droge ogen en mond. Zijn er andere opties?

“Er zijn verschillende soorten pijn. Bijvoorbeeld pijn die ontstaat door een ontsteking of beschadiging van huid, spieren of botten. En pijn als gevolg van een beschadiging aan een zenuw. Die laatste noemen we neuropathische of zenuwpijn. Omdat het pijnproces hierbij anders werkt, helpen ‘gewone’ pijnstillers, zoals paracetamol, ibuprofen en diclofenac, meestal niet bij zenuw-pijn. Gelukkig hebben we ook andere medicijnen, die specifiek werken op de overprikkeling van de zenuwen en de hersenen. Die nemen de pijn meestal niet helemaal weg, maar kunnen hem wel verminderen. Het meest gebruikt is amitriptyline, maar er zijn er meer, zoals pregabaline of duloxetine. Als u veel bijwerkingen van amitriptyline ervaart, is het dus zeker de moeite waard om een ander medicijn of een combinatie van middelen te proberen. Overleg hierover met uw arts. Overigens schrijven we bij oudere mensen vaak liever nortriptyline dan amitriptyline voor, omdat die minder bijwerkingen geven waar ouderen vaak last van hebben. Zoals hartklachten en een droge mond.”

2. Na een fikse chemokuur heb ik neuropathie in mijn beide voeten. Daardoor loop ik behoorlijk instabiel. Kan ik hier iets aan doen?

“Neuropathie als gevolg van chemotherapie komt veel voor. Bepaalde stoffen in de medicatie zijn giftig voor zenuwcellen en kunnen die beschadigen. Vooral de lange uit-lopers van de zenuwen in voeten en handen zijn hier gevoelig voor. Vezels die u helpen voelen of u bijvoorbeeld rechtop staat kunnen beschadigd raken. Die ‘positiezin’, zoals we dat noemen, is van groot belang voor uw evenwicht. Is de positiezin aangetast, dan ontstaat een wankel gevoel. Over het algemeen geldt: hoe meer van bepaalde typen chemotherapie (zie kader op de volgende pagina) u krijgt, hoe groter de kans op neuropathie. Als de chemotherapie gestopt is, verdwijnen de neuropathieklachten bij veel patiënten na verloop van tijd vanzelf. Dat kan echter lang duren. Bij sommige mensen is de neuropathie helaas blijvend. Of die wordt wel minder, maar verdwijnt niet helemaal. De behandeling bestaat meestal uit medicijnen, bijvoorbeeld duloxetine, gabapentine, pregabaline of venlafaxine. Uw arts kan een van deze middelen voorschrijven of een combinatie daarvan. Verder kan een rollator uitkomst bieden voor meer stabiliteit. Nog een tip: zorg dat er, ook ’s avonds en
’s nachts, voldoende licht in huis is. Dat helpt uw ogen een wankel gevoel als het ware visueel te corrigeren. Tot slot: blijf vooral geregeld bewegen. Wandelen blijkt bijvoorbeeld een gunstig effect te hebben op neuropathie. Deze adviezen gelden ook voor neuropathie door andere oorzaken.

Overigens: als de klachten tijdens chemotherapie ontstaan, moet u dat vooral aan uw arts melden. In dat geval kan de dosis van het medicijn (tijdelijk) worden verlaagd, de behandeling (tijdelijk) worden stopgezet of mogelijk een ander medicijn worden gegeven.”

3. Ik (vrouw, 85) heb last van neuropathie aan mijn voeten. Dit is erg lastig, vooral met lopen. Mijn neuroloog zegt dat er niets aan te doen is. Moet ik me hierbij neerleggen?

“Zenuwpijn is weliswaar vaak lastig te behandelen, maar verbetering in meerdere of mindere mate is in veel gevallen mogelijk. Zie mijn antwoorden op de vorige vragen. Wellicht kunt u het nog eens aan een andere neuroloog voorleggen. Bij voorkeur een die is gespecialiseerd in pijn. Uw huisarts kan u doorverwijzen voor zo’n second opinion.”

4. In verband met neuropathie smeer ik mijn voeten twee keer per dag in met amitriptyline-crème 5%. Helpt een crème net zo goed als pillen?

“Als het om een lokale klacht gaat, kan crème zeker helpen. Overigens kan een amitriptylinecrème, vooral met een hoge dosering, ook bijwerkingen geven.”

5. Sinds vier jaar heb ik last van een vervelend gevoel in mijn tenen. Het voelt onplezierig om er bijvoorbeeld een laken tegenaan te voelen. Is hier iets aan te doen?

“Pijn bij aanraking van de huid, een bepaalde beweging of koude of warmte – officiële naam: allodynie – is een van de symptomen van neuropathie. Mogelijk kunnen medicijnen verlichting bieden. Ik zou met deze klachten dus zeker naar uw huisarts gaan. Mocht die u niet kunnen helpen, laat u dan doorverwijzen naar een neuroloog.”

6. Hoe kun je toch gitaar- of pianospelen als je zenuwpijn aan je handen hebt?

“Dat wordt vermoedelijk lastig. Neuropathie in de handen en voeten zorgt, behalve voor pijn, vaak ook voor minder gevoel. Bij zenuwpijn in de vingers kun je de snaren of toetsen dus minder goed voelen, wat het moeilijker maakt om een instrument te bespelen. Of daar iets tegen te doen is, hangt mede af van de oorzaak. Is die bijvoorbeeld een beknelde zenuw in de onderarm en pols – het carpaletunnelsyndroom – dan is het probleem meestal operatief te verhelpen.”

7. Als je last hebt van zenuwpijn na gordelroos, voel je die dan alleen op de plek waar de gordelroos heeft gezeten, of over je hele lichaam?

“Gordelroos is een opleving van het waterpokkenvirus, dat vrijwel iedereen vanaf de kinderleeftijd bij zich draagt. De virusinfectie beschadigt de zenuwen in het aangedane huidgebied, met pijn tot gevolg. Bij een deel van de patiënten houden de pijnklachten – lang – aan, ook nadat ze zijn genezen. Je spreekt in zo’n geval van postherpetische neuralgie. De pijn blijft beperkt tot de plek waar de gordelroos heeft gezeten en verspreidt zich niet verder over het lichaam.”

8. Mijn schoonzusje had gordelroos en heeft op advies van een oudere man twee keer per dag een zure haring gegeten. Haar zenuwpijn is overgegaan. Werkt dit echt?

“Dit is zeker geen bewezen effectieve behandeling, dus hier kan ik geen uitspraken over doen. Overigens zijn er veel alternatieve behandelingen tegen pijn. Denk bijvoorbeeld ook aan acupunctuur of yoga. Daar heb ik op zich geen bezwaar tegen, mits ze veilig zijn. Ik adviseer een gezond-kritische houding. Meld het in elk geval altijd aan uw huisarts of specialist als u een alternatieve behandeling overweegt.”

9. Mijn zenuwpijn is ’s nachts het ergst. Hierdoor slaap ik maar twee tot vier uur per nacht. Wat kan ik doen?

“Dat hangt ervan af. Als er een duidelijke oorzaak is, bijvoorbeeld een vernauwing van de wervelkolom waardoor zenuwen bekneld zijn, kunt u daar wat aan laten doen. Is er geen aanwijsbare oorzaak, dan ligt behandeling met medicijnen het meest voor de hand. Overleg met een neuroloog over de beste optie.”

10. Mijn vrouw heeft al jaren zenuwpijn in meerdere tenen. Als de pijn hevig is, gaan ze krom staan. Vele neurologen en medicijnen later zijn de klachten niet verbeterd. Wat kunnen we doen?

“Het zou kunnen dat uw vrouw dystonie heeft. Dat is een neurologische bewegingsstoornis, waarbij spieren in sommige lichaamsdelen overactief zijn en daardoor onwillekeurig samentrekken. In dat geval kunnen botuline-injecties mogelijk verlichting bieden. Dat middel zorgt ervoor dat de zenuw geen signaal meer kan doorgeven aan de spier, waardoor die verslapt. Hoe dan ook zou ik het probleem nogmaals door een (andere) neuroloog laten beoordelen.”

• Lees ook: wat is polyneuropathie?

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine maart 2021. Abonnee worden van het blad? Dat doet u in een handomdraai!