UTRECHT - Plaats een beker of een trofee naast de tennisbaan gedurende een toernooifinale, en favorieten presteren niet langer beter dan underdogs. Dat constateert Erik Bijleveld, onderzoeker bij Sociale Psychologie aan de Universiteit Utrecht.
Het artikel van Bijleveld en zijn collega’s hierover staat in het wetenschappelijke Britse tijdschrift Journal of Sports Sciences.
Gevoelig voor beloningen
In de psychologie is al lang bekend dat mensen gevoelig zijn voor beloningen, zelfs als deze heel subtiel zijn. Hoewel vaak wordt gedacht dat beloningen de prestaties van mensen verbeteren, kunnen ze mensen ook afleiden van wat zij aan het doen zijn.
Recent onderzoek suggereert dat dit laatste vooral speelt bij mensen die onder hoge druk staan, bijvoorbeeld omdat een goede prestatie van hen verwacht wordt.
Professionele tennistoernooien
Om deze hypothese in een natuurlijke setting te onderzoeken verzamelde Bijleveld tennisstatistieken van professionele tennistoernooien. Ook benaderde hij toernooidirecteuren met de vraag of de trofee — een zeer subtiel beloningssignaal — wel of niet zichtbaar voor de finalisten was opgesteld naast de tennisbaan. Uit analyses van deze gegevens bleek dat favorieten gemiddeld beter presteren dan underdogs, behalve als er heel veel geld te winnen valt én de trofee in het zicht van de spelers staat.
Irrelevante gedachten
Deze bevinding heeft volgens Bijleveld waarschijnlijk te maken met afleiding: "De trofee herinnert de favoriet eraan dat er veel op het spel staat, terwijl hij of zij zich eigenlijk zou moeten concentreren op het tennisspel zelf. De speler is dus simpelweg met twee dingen tegelijk bezig, wat niet bevorderlijk is voor de prestatie."
Omdat favorieten meer onder druk staan, zijn zij in hogere mate vatbaar voor dit soort afleiding dan de underdog.
- Universiteit Utrecht
