En vijf andere vragen over RNA-vaccins
De EMA staat op het punt om het RNA-vaccin van Pfizer/BioNTech goed te keuren. Er zijn nog twee RNA-vaccins aangekocht door de overheid. Lees hier alles over dit nieuwe vaccintype, dat ervoor zorgt dat het coronavirus snel in zijn kraag wordt gegrepen door ons immuunsysteem.
Wat is RNA?
Voluit beteken RNA: Ribonucleic Acid, oftewel ribonucleïnezuur. Wij hebben dit molecuul in onze cellen, in verschillende vormen. Simpel gezegd: wanneer onze cellen eiwitten aanmaken (voor nieuwe cellen bijvoorbeeld), speelt RNA de rol van de boodschappenjongen tussen DNA (het erfelijk materiaal) en de eiwitproductie.
Wat heeft RNA te maken met het coronavirus?
Het coronavirus is een RNA-virus. Een virus is eigenlijk een heel simpel wezen. Hij bestaat uit alleen erfelijk materiaal (RNA of DNA) met een eiwitjasje eromheen. Een virus kan zelf geen nakomelingen krijgen. Om te kunnen vermeerderen profiteert het virus van een ‘gastheer’. Voor dit nieuwe coronavirus zijn wij de gastheer.
Het virus dringt binnen in onze cellen. Daar neemt het de leiding over in onze eiwitfabriek. Onze cellen gaan viraal RNA en virale eiwitten maken. Kortom: onze cellen veranderen in een virus-productie-machine. Tot onze afweercellen dat in de gaten krijgen en de besmette cel opruimen. Zij onthouden vervolgens de eiwitjas van het virus. Ze herkennen de boef bij een nieuwe inbraak snel aan zijn ‘jasje’ en grijpen hem in de kraag voor je ziek wordt. Je hebt dan afweer tegen corona.
Hoe werkt een RNA-vaccin?
Als het RNA-vaccin wordt ingespoten, komt het RNA in onze cellen. Daar gaat het meedraaien in onze eiwitfabriek. Het vaccin zorgt dat we de eiwitten gaan maken van de virus-stekels, net als zou gebeuren bij een echte infectie met corona. Vervolgens komt het afweersysteem in actie tegen die stekel-eiwitten. De afweercellen en antilichamen onthouden de stekel-eiwitten en zorgen ervoor dat je voortaan beter beschermd bent tegen het virus. Het virus wordt snel aan zijn jasje herkend en afgevoerd, net als wanneer je het virus zelf gehad zou hebben. Het RNA in het vaccin verschilt een beetje van het RNA in ons lichaam en in het coronavirus. Daarbij zit het verpakt in vetbolletjes, zodat het niet meteen wordt afgebroken.
Hoe effectief is een RNA-vaccin?
We weten dat het in de onderzoeken meer dan 90 procent beschermt tegen corona. Maar dat zijn relatief jonge en gezonde proefpersonen. Hoe het in ‘het echt’ gaat, weten we nog niet, mogelijk is de effectiviteit dan lager. Hoe lang de bescherming aanhoudt weten we ook nog niet. Daar lopen onderzoeken naar.
Er wordt al lang gewerkt aan onderzoek naar RNA-vaccins, dus het model lag er al. Maar er is nog weinig ervaring mee. Weinig mensen hebben een RNA-vaccin gehad, voordat deze coronacrisis uitbrak.
Is het RNA-vaccin gevaarlijk?
Het is natuurlijk een nieuw soort vaccin dat nog niet op grote schaal aan mensen is gegeven. Dat blijft spannend. De onderzoeken naar deze vaccins zijn tot nu toe geruststellend: de bijwerkingen vallen mee.
Welke coronavaccins zijn RNA-vaccins?
Van de vaccins die de Nederlandse overheid voor ons heeft besteld zijn er drie RNA-vaccins Dat zijn de vaccins van Pfizer/BioNTech, Moderna en Curevac. De EMA beslist een dezer dagen over de goedkeuring van het Pfizer/BioNtech vaccin. Dit vaccin wordt in Groot-Brittannië al toegediend. De andere twee vaccins zijn nog niet zo ver.
Zijn er alternatieven?
Ja, die komen er ook aan. De andere drie vaccins die de overheid heeft besteld zijn van een ander mechanisme, het zijn geen RNA-vaccins. Dat zijn het vaccin van Oxford/ AstraZeneca, Janssen/Johnson &Johnson en Sanofi/GSK. Deze vaccins zijn nog niet goedgekeurd, maar de onderzoeken zijn al wel in een ver stadium.
Meer weten?
In deze podcast Gezondheidsnet vertelt hoogleraar immunologie Marjolein van Egmond alles over de coronavaccins. Luister hem nu, of lees de samenvatting.
Bronnen: NRC, Volkskrant, Kennislink
