Borstkanker: kwaadaardige tumor in de borst

Wat is borstkanker?

Borstkanker (medische term: mammacarcinoom) is een kwaadaardige tumor in de borst. Het is de op één na meest voorkomende vorm van kanker in ons land. Vooral vrouwen krijgen vaak met deze aandoening te maken: jaarlijks worden meer dan zeventienduizend vrouwen door deze vorm van kanker getroffen. In haar leven krijgt een op de zeven vrouwen met borstkanker te maken, meestal tussen haar 50e en 70e levensjaar, maar ook op jongere leeftijd kan deze ziekte toeslaan.

Ook bij mannen komt borstkanker voor, maar dit is vrij zeldzaam: jaarlijks gaat het om circa 130 mannelijke borstkankerpatiënten. Wel is het zo dat de ziekte bij mannen vaak pas in een later stadium wordt ontdekt, waardoor de behandelmogelijkheden vaak beperkter zijn. Meestal zijn mannelijke borstkankerpatiënten gemiddeld ook ouder dan vrouwelijke, namelijk tussen de 60 en 80 jaar oud. Jaarlijks komen ruim drieduizend mensen te overlijden door de gevolgen van borstkanker.

Er bestaan verschillende vormen van borstkanker. De meest voorkomende is invasief ductaal carcinoom. In 85% procent van de gevallen is er sprake van deze vorm, waarbij de kanker in de melkbuisjes begint en zich daarna kan verspreiden naar andere gebieden. Deze vorm kun je meestal makkelijk voelen als een harde knobbel in de borst. Bij lobulaire kanker bevindt het gezwel zich in de melkklieren. Deze vorm is minder makkelijk op te merken.

Oorzaken van borstkanker

Ons lichaam is opgebouwd uit miljarden cellen, die continu moeten worden vervangen. Een manier waarop nieuwe cellen worden aangemaakt, is celdeling, waarbij uit een cel twee nieuwe cellen ontstaan, die zich ook weer delen. Meestal stopt deze deling vanzelf op het juiste moment, maar door verschillende factoren kan er iets misgaan. Net als bij andere soorten kanker is er bij borstkanker sprake van het ongecontroleerd delen van cellen. In dit geval gebeurt dat in en om het borstweefsel van de patiënt.

Symptomen borstkanker

Borstkanker is te herkennen aan veel verschillende symptomen, die afhangen van de soort borstkanker die je hebt en het stadium waarin de ziekte zich bevindt. In de meeste gevallen kun je het opmerken aan veranderingen aan (een van) je borst(en). Veel voorkomende symptomen van borstkanker zijn:

• verhardingen/knobbeltjes of juist deuken, putjes of bulten
• huidveranderingen: slecht genezende plekjes, huidschilfers, roodheid
• warm aanvoelende borst met een rode verkleuring
• bloederig, waterig, groenig of melkachtig vocht uit de tepel
• ingetrokken tepel (als dit niet al zo was)
• verdikte ader in de borst
• veranderingen in de vorm of grootte van je borst
• pijnlijke plekken in de borst die anders aanvoelen
• zwellingen in de oksel

Herken je (een van) deze symptomen? Neem dan contact op met je huisarts om je te laten onderzoeken.

Hoe wordt de diagnose borstkanker gesteld?

Kom je bij de huisarts met een vermoeden dat je borstkanker hebt, dan zal deze je eerst lichamelijk onderzoeken, door je borsten te bekijken en bevoelen. Ook zal de arts kijken of je in je oksels of hals opgezette lymfeklieren hebt. Lijkt dit eerste onderzoek te wijzen op borstkanker, dan word je doorverwezen naar een chirurg of een zogenaamde mammapoli, die gespecialiseerd is in borstkanker. Hier worden verschillende onderzoeken gedaan, meestal meerdere op een dag, waaronder:

• lichamelijk onderzoek
• echografie van je borst
• mammografie
• punctie
• biopsie
• MRI-scan van je borst

Als uit deze eerste ronde onderzoeken blijkt dat er sprake is van een kwaadaardige tumor, zijn nog meer onderzoeken nodig om vast te stellen of en waar zich uitzaaiingen bevinden, zoals:

• longfoto's of een CT-scan van je borstkas
• echografie van je lever
• botscan
• MRI van groter gebied
• PET-CT scan
• genenprofielentest

Blijkt dat het gezwel niet kwaadaardig is? Dan hoeft er soms verder niets te gebeuren. In andere gevallen moet het gezwel verwijderd worden en is dat voldoende.

Risicofactoren/-groepen

Een op de zeven Nederlandse vrouwen krijgt in haar leven borstkanker. Vrouwen vormen duidelijk de grootste risicogroep. Meestal zijn zij tussen de 50 en 70 jaar oud als de kanker wordt opgemerkt. De precieze oorzaken van borstkanker zijn nog niet bekend, maar vermoed wordt dat de volgende factoren de kans op borstkanker verhogen:

• erfelijke aanleg (dit geldt voor circa 5 tot 10 procent van de vrouwen)
• eerdere aandoening aan de borst (bij 15 tot 20 procent van de vrouwen die genezen zijn van borstkanker, komt de ziekte in de daaropvolgende 20 jaar terug)
• vroege menstruatie (voor je 12e) en eventueel ook late overgang (na je 55e)
• moeder worden na je 35e
• de anticonceptiepil slikken
• niet of zelden zwanger zijn geweest
• DES-moeder en tussen de 45 en 65 jaar oud zijn
• geen borstvoeding geven, of maar kort
• overgewicht hebben
• dicht borstklierweefsel hebben (meer melkklieren, minder vetweefsel)

Behandeling van borstkanker

Borstkanker kan op verschillende manieren behandeld worden, afhankelijk van de vorm en het stadium. Een combinatie van verschillende behandelingen komt heel regelmatig voor. Behandelvormen kun je onder andere onderverdelen op basis van het doel dat ze dienen, zo zijn er:

• Curatieve behandelingen (gericht op genezing, meestal een operatie om het gezwel te verwijderen, zoals een zogenaamde borstsparende operatie of een amputatie van de borst).
• Adjuvante behandelingen (als aanvulling op een curatieve behandeling, gericht op het voorkomen van uitzaaiingen of terugkeren van de kanker, zoals chemotherapie of hormoontherapie).
• Neo-adjuvante behandelingen (ter voorbereiding op een curatieve behandeling, om de tumor alvast kleiner te maken).
• Palliatieve behandelingen (gericht op het verlengen van de levensduur en het verbeteren van de levenskwaliteit als genezing niet meer mogelijk is).

Behandelingen zijn ook onder te verdelen in lokale en systemische behandelingen. Lokale behandelingen richten zich op de tumor zelf. Dit zijn bijvoorbeeld operatieve ingrepen en bestraling. Systemische behandelingen bereiken zowel de tumor als de rest van je lichaam en zijn erop gericht ook eventuele uitzaaiingen aan te pakken. Vormen van systemische behandelingen zijn chemotherapie en hormoontherapie.

Zijn er geen behandelingen meer mogelijk, dan zijn er nog wel manieren om je klachten, zoals pijn en misselijkheid, te bestrijden.

Prognose

Borstkanker is een ingrijpende ziekte, die een grote aanslag pleegt op je lichaam. Zelfs als de behandeling naar verwachting verloopt en zich geen complicaties voordoen, zul je vaak een jaar lang last hebben van de gevolgen van de ziekte zelf en de behandelingen. Sommige behandelingen hebben na enkele jaren nog effect op je lichaam. Dit uit zich bijvoorbeeld als vermoeidheidsklachten, concentratieproblemen, zenuwpijn, hartfalen of overgangsklachten. Ook kan het veel tijd kosten om de ziekte en behandeling emotioneel te verwerken.

Hoewel er ieder jaar zo'n drieduizend mensen overlijden aan deze vorm van kanker, is circa 80 procent van de borstkankerpatiënten tien jaar na de diagnose nog in leven. Er is altijd een kans dat de kanker terugkeert, maar die kans wordt na verloop van tijd steeds kleiner. Of je al eens borstkanker hebt gehad of niet, het is altijd van belang om je borsten regelmatig zelf te onderzoeken op eventuele veranderingen. Ben je boven de 50 jaar en vrouw, dan krijg je vanzelf oproepen voor het bevolkingsonderzoek, waarbij je door middel van een mammografie wordt onderzocht op afwijkingen die op deze ziekte kunnen duiden.