10 vragen en antwoorden over borstkanker

1. Waarom is de borstkankermaand nog steeds na zoveel jaren belangrijk?

"Eén op de zeven vrouwen krijgt borstkanker. Kijk maar eens om je heen in je vriendinnengroep, dan komt het snel dichtbij. Gelukkig hebben we al veel stappen gemaakt en overleeft op dit moment negen van de tien vrouwen de ziekte na vijf jaar. Maar we zijn er nog niet. En daarnaast heeft de groep vrouwen die het overleeft, nog vele klachten. Denk aan vermoeidheid, relatieproblemen, maar ook fysieke klachten als zenuwpijn of andere pijnen. Daarom is het zo belangrijk om borstkankeronderzoek te financieren en te zorgen dat de behandeling voor vrouwen met borstkanker nog beter wordt."

2. Hoe vaak moet je je borsten controleren?

"Het is niet aan te raden om je borsten structureel te controleren. Het is belangrijk om je borsten te kennen en veranderingen te zien. Structureel controleren heeft een aantal nadelen: je merkt bijvoorbeeld veranderingen minder goed op. Na je check kan er een dag later wel een verandering zijn, maar die valt je niet op, omdat je wacht tot je volgende check. Wij roepen dus op om niet structureel te checken, maar wel je borsten goed te kennen en bij veranderingen aan de bel te trekken."

3. Welk symptoom van borstkanker komt het vaakst voor?

"Uit onderzoek van Borstkankervereniging Nederland blijkt dat 60 procent van de patiënten een knobbeltje had. Andere symptomen die kunnen voorkomen, zijn pijn (die langer dan vier weken aanhoudt), ingetrokken tepel, verandering van vorm/grootte, bultje, jeuk (die langer dan vier weken aanhoudt), sinaasappelhuid en een dikke ader."

4. Hoe voelt een knobbeltje?

"Een knobbeltje of plekje is vaak stugger en harder dan het normale borstweefsel. Een knobbeltje kan op verschillende manieren aanvoelen: glad en rond als een knikker, een verdikte schijf, of als een strengetje achter de tepel."

5. Stel: je denkt dat je een knobbeltje voelt en de huisarts stuurt je door. Wat gebeurt er dan in het ziekenhuis?

"Een eerste bezoek aan de mammapoli - een afdeling waar alle zorg rondom borstkanker plaatsvindt - begint meestal met een gesprek en lichamelijk onderzoek door de chirurg of verpleegkundig specialist. Dit is de start van het onderzoek naar borstkanker. De verpleegkundig specialist of mammacareverpleegkundige is vaak het vaste aanspreekpunt en begeleidt patiënten tijdens de onderzoeken en het behandeltraject.

Na het gesprek en lichamelijk onderzoek wordt een mammografie en soms ook een echografie van de borst gemaakt, die laboranten en radiologen uitvoerig bespreken. Als er op deze beelden een verdachte plek te zien is, worden met een biopsie weefsel en/of cellen uit het lichaam gehaald. De patholoog bekijkt de cellen in het laboratorium onder de microscoop. Dit onderzoek geeft informatie over de eigenschappen van de mogelijke tumor. Zodra alle onderzoeken op de mammapoli zijn afgerond, is het wachten op de uitslag. Deze wordt uitgebreid besproken door een team van medisch specialisten, waaronder de chirurg, radioloog en patholoog. Daarna heb je weer een gesprek met de chirurg of verpleegkundig specialist over de resultaten van de onderzoeken en het behandelplan."

6. Doet een mammografie pijn?

"Het maken van de mammografie wordt soms als pijnlijk ervaren. Er wordt onderzoek gedaan naar manieren om dit minder pijnlijk te maken. Momenteel is er een nieuwe methode beschikbaar waarbij vooral vrouwen die een borst besparende operatie hebben ondergaan en vrouwen met kleine, stevige borsten naar verwachting minder pijn hebben bij het ondergaan van een mammografie. De haalbaarheid van deze methode wordt onderzocht. Dit moet zorgvuldig gebeuren, kost tijd en geld en zal in elk geval een paar jaar duren."

7. Kan het bevolkingsonderzoek verbeterd worden?

"Er wordt veel onderzoek gedaan om het huidige bevolkingsonderzoek naar borstkanker te verbeteren. Een van de mogelijkheden is het onderscheiden van vrouwen met een hoog en laag risico. Factoren die risico op borstkanker vergroten zijn bijvoorbeeld erfelijke aanleg of borstkanker in de familie, en veel bind- en klierweefsel in de borsten. Wanneer rekening wordt gehouden met deze risicoverhogende factoren kan het bevolkingsonderzoek in de toekomst gerichter worden aangeboden aan vrouwen die er het meeste baat bij hebben, mogelijk ook aan vrouwen jonger dan 50 jaar."

8. Waarom worden vrouwen pas vanaf 50 jaar opgeroepen voor het bevolkingsonderzoek?

"De overheid bepaalt wie in aanmerking komt voor bevolkingsonderzoek op basis van langlopende onderzoeken en proefbevolkingsonderzoeken. Het is belangrijk dat de gezondheidswinst opweegt tegen de risico’s voor de groep die wordt uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek.

De meeste vrouwen die borstkanker krijgen zijn ouder dan 50 jaar. De kans is dus veel groter om borstkanker te krijgen bij deze leeftijdsgroep. Vrouwen jonger dan 50 jaar hebben vaak veel bind- en klierweefsel in de borsten. Het gevolg is dat er vaak een afwijking gevonden wordt, maar uiteindelijk geen borstkanker wordt vastgesteld. De gevonden afwijking geeft veel angst en onzekerheid in de tussenliggende periode. Bij vrouwen boven de 75 jaar groeit een tumor meestal heel langzaam. Het belangrijkste nadeel bij deze groep is de kans dat er borstkanker wordt ontdekt waar vrouwen tijdens hun verdere leven geen last meer van zouden hebben gehad. KWF Kankerbestrijding en Pink Ribbon twijfelen niet aan de huidige leeftijdsgrenzen van het bevolkingsonderzoek."

9. Kun je iets doen om borstkanker te voorkomen?

"Ja, een gezonde leefstijl zorgt ervoor dat je de kans op borstkanker verkleint. Denk hierbij aan veel bewegen, gezonde voeding, geen of weinig alcohol."

10. Hoeveel procent van de vrouwen met borstkanker overleeft de ziekte?

"Negen op de tien vrouwen overleeft borstkanker na vijf jaar. Dat is heel fijn. We hebben enorme stappen gezet, maar we willen natuurlijk richting die tien-tien en daarnaast willen we de behandeling nog beter maken, zodat vrouwen minder klachten hebben."

Prof. dr. Carla van Gils is directeur van KWF Kankerbestrijding en Pink Ribbon. Daarnaast is zij werkzaam bij het UMC Utrecht als epidemiologisch onderzoeker op het gebied van kanker.