Sepsis, vergiftiging van het bloed

De wetenschappelijke benaming voor bloedvergiftiging is sepsis. Het is een ontstekingsreactie van het hele lichaam als reactie op een infectie. Deze infectie wordt meestal veroorzaakt door bacteriën, maar soms ook door virussen, gisten, parasieten of schimmels.

Sepsis ontstaat als de infectie zich uitbreidt naar de bloedbaan, meestal doordat de micro-organismen in het bloed terecht komen. Soms produceren de micro-organismen echter toxinen (gifstoffen) die in de bloedbaan terecht komen en zo de ontstekingsreactie veroorzaken.

Gevolgen

Belangrijke gevolgen van deze ontstekingsreactie zijn onder andere een gevoel van algehele malaise, bloeddrukdaling, koorts, snelle hartslag en hoge ademhaling. De symptomen zijn ook afhankelijk van de aard van de infectie, bijvoorbeeld blaasontsteking, longontsteking of blindedarmontsteking.

Daarnaast is er ook vaak sprake van een verminderde doorbloeding van de organen, waardoor de toevoer en opname van zuurstof gevaar loopt. Hierdoor kunnen organen beschadigen. Als het meerdere organen betreft spreekt men van multi-orgaanfalen. Soms is de beschadiging van tijdelijke aard, vooral als er op tijd wordt ingegrepen en de toevoer van zuurstof snel wordt hersteld. Gebeurt dit niet, dan kan de orgaanbeschadiging definitief worden en dat kan dan uiteindelijk leiden tot de dood.

Vormen

Bloedvergiftiging komt in drie verschillende stadia voor: ongecompliceerde bloedvergiftiging, ernstige bloedvergiftiging en septische shock. De ziekte kan zich bij sommige mensen van de meest onschuldige vorm ontwikkelen in een septische shock.

De meeste mensen met een ongecompliceerde bloedvergiftiging hoeven niet opgenomen te worden in het ziekenhuis. Deze vorm komt ook zeer vaak voor. Ernstige bloedvergiftiging komt minder vaak voor, maar vraagt wel om ziekenhuisopname. Er zijn dan vaak aanvullende problemen in een van de vitale organen zoals het hart, nieren, longen of lever. Deze problemen zorgen er vaak voor dat mensen zeer ziek zijn en ook een grotere kans hebben op overlijden (30 tot 35 procent).

Septische shock komt voor als de bloedvergiftiging gecompliceerd wordt door een lage bloeddruk. De doorbloeding van de organen wordt minder, ze ontvangen niet voldoende zuurstof en kunnen beschadigen. Zoals gezegd kan dit uiteindelijk leiden tot dood. Ondanks een behandeling op de intensive care is de kans op overlijden rond de 50 procent.

Risico

Bij iedereen bestaat de kans dat een infectie (bijvoorbeeld griep, blaasontsteking of buikgriep) zich tot een bloedvergiftiging ontwikkelt. Maar mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen een verhoogd risico. Je kunt hierbij denken aan zeer jonge kinderen en hoogbejaarden, maar ook aan zieke mensen, mensen met grote wonden en alcohol- of drugsverslaafden. Ook erfelijke factoren kunnen een rol spelen.

Vooral in het ziekenhuis komt bloedvergiftiging regelmatig voor. Patiënten die daar liggen hebben een verhoogd risico door de onderliggende ziekte, eventueel antibioticagebruik, de aanwezigheid van resistente bacteriën in het ziekenhuis en de behandeling met een katheter, infuus of wonddrain.

Behandeling

Onbehandeld zal sepsis zelden langer dan een week duren. Daarna is de infectie overwonnen of de patiënt overleden. Het beloop en de uitkomst (ook na behandeling) hangt af van de aard van het micro-organisme, de aard, omvang en behandelbaarheid van de lokale infectie en de algemene conditie van de patiënt.

Patiënten met ernstige bloedvergiftiging zijn vaak ernstig ziek en hebben een behandeling op de intensive care nodig. De behandeling bestaat meestal uit meerdere componenten. Bijvoorbeeld het toedienen van antibiotica om de bacteriën te doden, toediening van vocht om de doorbloeding op peil te houden en medicijnen om de bloedcirculatie te verbeteren. Soms is zelfs een operatie nodig om de ontstekingshaard te verwijderen.

Overleven

Patiënten die sepsis of septische shock overleven kunnen restverschijnselen overhouden. Je kunt hierbij denken aan gedeeltelijk of volledig nierfalen, longfunctieverlies, blijvende beschadigingen door bloedingen en weefselversterf. Dit laatste is bijvoorbeeld verlies van vingers, tenen, hand of voet. Bij de patiënten die sepsis overleven is de kwaliteit van leven vaak aanzienlijk verminderd.