Geef de listeriabacterie geen kans

Listeria komt op heel veel voedingsmiddelen voor. Deze darmbacterie kan via bijvoorbeeld water of veevoer terechtkomen op je eten. In principe kan listeria dan nog geen kwaad; dat gebeurt pas als hij zich heeft vermenigvuldigd tot ziekmakend grote hoeveelheden.

Voedselinfectie

In Nederland komt listeriose weinig voor; de listeriabacterie veroorzaakt ongeveer 40 tot 60 gevallen van voedselinfectie per jaar. Maar de gevolgen van deze infectie kunnen zeer ernstig zijn.

Zo kan listeria aanleiding geven tot een hersenvliesontsteking en sepsis (bloedvergiftiging). Ook kunnen zwangere vrouwen hun kindje verliezen door een spontane abortus. De kans daarop is extreem klein, geschat wordt dat slechts 0,0025 procent van alle zwangere vrouwen een besmetting oploopt.

Maar toch, er is genoeg reden om aandacht te besteden aan deze bacterie. Hoe kun je het risico op een infectie zo klein mogelijk houden?

1. Vermijd risicoproducten

Listeria vermenigvuldigt zich vooral snel op rauwe producten die van dieren afkomstig zijn. Denk daarbij aan:

• Rauwe melk. Let op: melk uit de supermarkt is gepasteuriseerd of gesteriliseerd en kan geen kwaad!
• Rauwmelkse zachte buitenlandse kaas, zoals brie en camembert. Let op: als er 'au lait cru' op het etiket staat, is de kaas van rauwe melk gemaakt. 'Au lait pasteurisé' is gewoon veilig.
• Voorverpakte gerookte vis, zoals zalm en makreel.
• Rauwe kip.
• Rauw vlees, zoals carpaccio, filet americain, tartaar en rosbief.

Al deze producten kun je beter vermijden als je tot een van de risicogroepen behoort. Die risicogroepen zijn:

• zwangere vrouwen;
• jonge kinderen;
• ouderen;
• mensen met ernstige ziektes en/of een verzwakte weerstand.

Voor deze groepen kan een infectie door listeria dodelijk zijn. Gezonde personen vertonen bij besmetting meestal geen symptomen of milde griepverschijnselen.

Behoor je niet tot een risicogroep? Dan kun je de producten gewoon eten als je onderstaande maatregelen in acht neemt. Natuurlijk is algemene hygiëne ook van belang.

2. Bewaar gekoelde producten goed en niet te lang

Listeria vermenigvuldigt zich makkelijk. Zelfs in een koele, vochtige omgeving, zoals de koelkast. Wel geldt: hoe kouder, hoe minder snel listeria zich vermenigvuldigt.

Bij een koelkasttemperatuur van 4 graden breidt de bacterie zich bijvoorbeeld half zo snel uit als bij een koelkasttemperatuur van 7 graden. Zet de koelkast dus op 4 graden.

Hoe eerder je vervolgens producten die gekoeld moeten worden opeet of -drinkt, hoe kleiner de kans op besmetting. Dus voor onder meer vleeswaren, salades, kant-en-klaarmaaltijden en gesneden groente en fruit geldt: je kunt ze het beste zo snel mogelijk opeten en -drinken. Hoe dichter je de uiterste houdbaarheidsdatum nadert, hoe meer listeriabacteriën.

Zelfs in de vriezer kunnen listeriabacteriën overleven. Dus ook in producten die je van vriezer naar koelkast verplaatst kan listeria voorkomen. De bacterie gaat overigens dood bij temperaturen boven de 80 graden Celsius. Je loopt dus geen gevaar als je eten kookt, bakt of braadt en direct daarna opeet.

3. Maak producten zorgvuldig klaar

Als je een stuk rauwe kip snijdt en vervolgens goed bakt, zal er op de uiteindelijke kip geen listeria meer voorkomen (die is immers dood door de verhitting), maar op je handen kan de bacterie nog wel zitten. Als je vervolgens een salade klaarmaakt zonder eerst je handen te wassen, kan de bacterie overspringen naar de salade.

Maak eten dus op een hygiënische manier klaar:

• Was je handen na het klaarmaken van rauw vlees, rauwe vis of kip.
• Was groente en fruit goed.
• Zorg dat je het mes waarmee je bijvoorbeeld rauw vlees snijdt niet ook gebruikt om een komkommer te snijden et cetera.

Door deze maatregelen maak je de kans dat je listeriose krijgt zo klein mogelijk.

Besmetting

Besmetting van mens tot mens komt daarbij zelden voor. Een uitzondering hierop is de overdracht van moeder naar kind. Een vrouw kan tijdens de zwangerschap of bij geboorte het kind besmetten. Gemiddeld zitten er twee tot vier weken tussen besmetting en de verschijnselen, maar dit kan variëren van enkele dagen tot enkele maanden. Bij mensen die genezen van de infectie kan de listeriabacterie nog enkele maanden aanwezig zijn in de ontlasting.

Zwangerschap

Vooral zwangere vrouwen kunnen in paniek raken als ze per ongeluk een keer een 'fout' product eten. Die ongerustheid is ook weer niet nodig. Want het kan niet vaak genoeg gezegd worden: de kans op een besmetting met de listeriabacterie is op zichzelf klein!