Prikangst: bang om geprikt te worden

Getty Images

Laat je je binnenkort vaccineren of wil je bloed doneren? Bij de gedachte aan die naald die je lichaam ingaat, breekt het zweet je al uit. Je bent niet de enige, want naar schatting heeft minstens 35 procent van alle mensen prikangst. Waar komt die angst vandaan? En wat kun je ertegen doen?

Je ademhaling wordt sneller, je hartslag gaat omhoog en je hebt het gevoel alsof je gaat flauwvallen. Misschien gebeurt dat zelfs weleens. Of je raakt in paniek en krijgt huilbuien. Er zijn toch aardig wat mensen die last hebben van prikangst, of angst voor naalden. Sterker nog: elke huisarts heeft in zijn praktijk gemiddeld drie patiënten met prikangst.

Er is wel een verschil tussen prikangst en prikweerstand. Bij prikangst ben je bang voor de prik zelf en bij prikweerstand gaat het meer om alles eromheen, zoals vreemde plekken en/of mensen. Vaak is dit laatste bij kinderen het geval.

Waar komt prikangst vandaan?

Meestal ontstaat prikangst al in de kindertijd, doordat je bijvoorbeeld als kind een nare ervaring hebt gehad met een prik of bloedafname. Maar waar het precies vandaan komt, daar zijn artsen en wetenschappers nog niet over uit. Het kan namelijk ook pas later ontstaan.

Gevolg: zorg vermijden

Heb je veel last van prikangst, dan kun je (tand)artsen en vaccinaties gaan vermijden. Op langere termijn heeft dit ernstige gevolgen voor je gezondheid, want aandoeningen en (tand)ontstekingen blijven onbehandeld. Laat je je toch prikken, ondanks je angst? Dan duurt een simpele bloedafname al snel gemiddeld 20 minuten langer dan nodig. Dit maakt de ervaring alleen nog maar vervelender.

Wat kun je ertegen doen?

Er zijn therapeuten en psychologen die zich gespecialiseerd hebben in prikangst en naaldenfobie. Daarnaast bieden sommige ziekenhuizen speciale prikangst-behandelmethodes aan voor volwassenen en kinderen, zoals het Meander Medisch Centrum Amersfoort. Voor kinderen is er vanuit de Kinderkliniek, die samenwerkt met verschillende ziekenhuizen, een speciale prikangstpoli.

Vind je hulp van buitenaf iets te zwaar? Dan zijn er nu ook apps, speciaal voor mensen met prikangst. De nieuwste is de intelligente game-app FAINT voor de smartphone van bloedbank Sanquin, die op basis van warmtebeelden van het gezicht (via de camera) kan meten en voorspellen of iemand flauwvalt. Je kunt de FAINT-app downloaden en spelen vlak voor de prik, in de wachtkamer, om stress weg te nemen.

Voor kinderen van drie tot acht jaar is er vanuit het Wilhelmina Kinderziekenhuis van het UMC Utrecht de app Prik! Deze app bereidt kinderen spelenderwijs voor op een bloedafname in het betreffende ziekenhuis.