Paruresis: angst om te plassen

Paruresis is een fobie die bestaat uit angst voor en het vermijden van openbare toiletten en een onregelmatige controle over de blaas. Voor deze vorm van urineretentie - het ongewild ophouden - is geen aanwijsbare lichamelijke oorzaak. Het idee niet in complete privacy te kunnen urineren, vormt voor veel mensen met deze fobie het struikelblok. Je systeem blokkeert als het ware en je kunt met geen mogelijkheid meer plassen.

Klachten

Als je plasangst hebt, maak je je vaak van te voren al druk over de toiletten. En juist die stress bemoeilijkt het plassen weer. Ontwijkingsgedrag gaat vaak gepaard met de fobie. Soms wordt de angst daardoor tijdelijk minder. Een kraan aanzetten of het toilet van te voren al doorspoelen om achtergrondgeluid te creëren helpt op de korte termijn, maar uiteindelijk zal de fobie alleen maar erger worden. Soms ervaren mensen met plasangst allerlei lichamelijke symptomen van angst en stress zoals hartkloppingen, zweten, duizeligheid en trillen. Bij anderen uit de fobie zich alleen in het niet kunnen plassen.

Rond paruresis hangt een behoorlijk taboe: veel mensen vinden het een moeilijk onderwerp om over te praten. Schaamte, angst en de stress rondom het plassen kunnen een grote impact hebben op je leven. De angst kan je leven beheersen: je durft nauwelijks te drinken of verzint smoesjes om niet de deur uit te hoeven. Thuis plassen vormt meestal geen enkel probleem.

Oorzaak

Waardoor plasangst veroorzaakt wordt is onduidelijk. Sommige mensen met parureris denken dat een traumatische gebeurtenis ten grondslag ligt aan de angst, anderen kunnen niet aangeven waardoor de fobie is ontstaan. Onderzoek laat zien dat er mogelijk zowel lichamelijke, als psychische factoren ten grondslag liggen aan de angst. Mogelijk speelt erfelijkheid bij paruresis een rol, er zijn enkele onderzoeken die in die richting wijzen.

Hoeveel mensen last hebben van paruresis is onduidelijk. In de Verenigde Staten variëren de cijfers van minder dan 1 tot 25 procent. Uit een groot onderzoek in Amerika bleek dat 6,6 procent van de mensen bang is om een toilet buitenshuis te gebruiken, maar deze cijfers zijn afkomstig uit 1994. Uit de NEMESIS-1 studie (Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study, 1996) blijkt dat 2,7 procent van de ondervraagden ooit angst heeft gehad voor het gebruik van het toilet buitenshuis (1,8 procent van de mannen en 3,4 procent van de vrouwen).

Behandeling

Soms komen mensen met paruresis met hun klachten bij een uroloog terecht. Wanneer er geen onderliggend lichamelijk probleem aan de plasproblemen ten grondslag ligt, kan de diagnose plasangst gesteld worden. Over de effectiviteit van bepaalde behandelingen bij paruresis is nog weinig wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd, maar gedragstherapie lijkt de beste keuze.

De International Paruresis Association (IPA) promoot 'gradual exposure' als therapie. Dit is een trainingssessie waarbij je stap voor stap went aan het plassen in de nabijheid van andere mensen. Van plassen met de deur open en iemand in een andere kamer tot uiteindelijk plassen in een druk bezocht openbaar toilet. Deze vorm van therapie wordt vaak gedaan met behulp van een partner, familielid of ander vertrouwenspersoon.

Andere mogelijke behandelingen zijn zelf een katheter leren plaatsen (voor mannen en bestrijd alleen symptomen), medicijnen, hypnotherapie, botoxinjecties of zelfs een operatie. Na behandeling - zeker na gedragstherapie - krijgen de meeste patiënten hun problemen goed onder controle. De angst kan af en toe terugkomen, maar meestal zijn mensen dan in staat om er goed mee om te gaan.

Zelf doen

Meestal is plasangst niet iets wat je zelf op kunt lossen, maar de volgende tips kunnen zeker helpen. Probeer drukke en publieke toiletten te vermijden en zoek als je ergens naar toe gaat bijvoorbeeld een nabijgelegen restaurant (daar zijn de toiletten vaak afgesloten en minder druk). Voor mannen helpt het vaak als ze het toilet gebruiken in plaats van een urinoir. Eerlijk zijn over je angst, hoe moeilijk ook, werkt vaak ook positief.