Preken werkt averechts!
Opstandigheid tegenover alles en iedereen, onzekerheid en heel wat lichamelijke veranderingen. Het hoort er allemaal bij in de puberteit. Vaak leidt het thuis tot de nodige ruzies en problemen. Want hoe ga je om met zo'n rebelse puber, die opeens alle regels aan zijn laars lapt?
Het is niet altijd even gezellig met een puber in huis. Want pubers zetten zich af tegen hun ouders. Gaan continu de discussie aan. En ze zijn ontzettend op zichzelf gericht.
Veranderend lichaam
Normaal gesproken ligt de puberteit ergens tussen de 10 en 18 jaar. Het is de periode dat een kind langzaamaan volwassen wordt. Allereerst betekent dat een veranderend lichaam. Zo krijgt een meisje borsten en schaamhaar en gaat ze menstrueren.
Een jongen merkt onder meer dat hij de baard in de keel krijgt. Daarbij worden de geslachtshormonen steeds actiever. Dus krijgen pubers zo rond hun 12e, 13e levensjaar voor het eerst interesse in het andere geslacht. Ze kunnen tijdens de puberteit heftige seksuele gevoelens ontwikkelen.
Mentale veranderingen
Al die lichamelijke veranderingen brengen de nodige onzekerheid met zich mee. Maar pubers veranderen ook mentaal behoorlijk. Ze gaan op zoek naar zelfstandigheid en naar hun eigen identiteit.
Ze zoeken de grenzen op. Wat dat betreft lijkt het wel of je kind altijd en eeuwig op ruzie aanstuurt. Over hoe laat hij thuis moet zijn. Over hoe lang hij achter de computer mag. Over zijn huishoudelijke taken. Over zijn huiswerk. En ga zo maar door.
Al scheldend en tierend verzet hij zich tegen jou als ouder. Daarnaast horen sombere buien, stemmingswisselingen, gepieker, geslotenheid en de behoefte aan privacy typisch bij deze levensfase.
Experimenteren
Je kunt zo wel eens het idee krijgen dat je de controle over je kind verliest. En in zekere zin klopt dat. Je kind wil experimenteren, nieuwe ervaringen opdoen, alles zelf ontdekken. Op het gebied van seks bijvoorbeeld. Of van roken en drugs.
Jij als ouder vindt dat misschien maar niks, want je overziet de risico's. Wie weet wat er gebeurt, je kunt je kind toch niet zomaar zijn gang laten gaan? Dus terwijl je puber zich aan het ouderlijk gezag probeert te ontworstelen, word jij extra streng. Met alleen maar meer spanningen tot gevolg.
Je zou wat dat betreft willen dat hij eens met je zou praten. Maar de laatste tijd zitten jullie niet meer op dezelfde golflengte. Hij praat liever met zijn vrienden dan met jou.
Het is logisch dat je je zorgen maakt om zijn gedrag en om jullie onderlinge relatie. De puberteit is geen gemakkelijke periode. Maar er zijn een paar dingen die je in je achterhoofd kunt houden.
Normen en waarden
Het klinkt gek, maar voor een groot deel zit je opvoeding er tegen de puberteit al op. Want je hebt je kind de afgelopen jaren consequent normen en waarden bijgebracht. Die draagt hij met zich mee, ook al lijkt het tegendeel soms waar.
Verbieden, preken, streng controleren, de teugels strakker aantrekken: het werkt allemaal averechts. De volledige vrijheid geven gaat natuurlijk ook niet.
Probeer je kind dus los te laten, maar hem wel te laten merken dat je betrokken bent en dat er regels zijn. Maak geen verwijten - "Met jou vallen geen afspraken te maken!" - maar zeg: "Ik maak me zorgen als je zo laat thuis komt." Zo stimuleer je zijn verantwoordelijkheidsgevoel. Geef hem zelfvertrouwen door complimenten te maken voor de dingen die wel goed gaan.
Vanbinnen nog een kind
Hij gedraagt zich misschien heel wijs, brutaal en volwassen, maar dat is uiterlijke schijn. Vanbinnen zit nog een onzeker en opgroeiend kind. De dingen die je tegen hem zegt - bijvoorbeeld in een kwade reactie op zijn irritante gedrag - kunnen wel degelijk hard aankomen.
Het is normaal dat je kind zich meer op zijn vrienden richt als hij wil praten. Daar hoeft hij niet steeds verantwoording af te leggen. Hij vindt dat zijn leeftijdsgenoten hem tenminste begrijpen. Ze geven minder commentaar. En heel belangrijk: je puber wil bij de groep horen. Als je maar laat merken dat hij ook altijd bij jou terecht kan, is dat genoeg.
De meeste pubers doen vroeg of laat hun eerste seksuele ervaring op. Het is dus van belang dat hij op tijd voorgelicht is. Daarna moet je erop vertrouwen dat hij geen onbezonnen dingen doet. Want hij zal het niet prettig vinden als je je al te actief met zijn relaties bemoeit.
Wanneer een echt probleem?
Hoewel je je vaak zorgen zult maken, is dat lang niet altijd nodig. Als een kind zich in extreme mate isoleert (dus ook van leeftijdsgenoten), is het wel zaak om aan de bel te trekken.
Er zijn overigens cursussen voor ouders van pubers, bijvoorbeeld bij de GGD. Daar kun je ervaringen uitwisselen met andere ouders en heel veel praktische tips opdoen.
