Een zomer zonder huidklachten

Huidklachten? De meeste mensen hebben daar toch in de winter last van, niet in de zomer?

Dick van Gerwen: "Dat is een wijdverbreid misverstand. In de winter kunnen aandoeningen als eczeem heftiger opspelen, onder andere door uitdroging. Maar in de zomer heeft de huid het meestal ook zwaar te verduren. Met allerlei klachten tot gevolg."

Welke huidklachten doen zich voor in de zomer?

"De meest voorkomende is natuurlijk verbranding. Doordat we de afgelopen twintig jaar met z’n allen veel meer zijn gaan zonnen, is verbranding zo normaal geworden dat we het vaak niet eens meer als een huidklacht zien. Toch is dat het wel. De onzichtbare uv-stralen in het zonlicht beschadigen het erfelijk materiaal van de huidcellen, het DNA. Het afweersysteem ziet dat als een aanval en verweert zich ertegen. Het gevolg is een plaatselijke ontstekingsreactie, met de bekende pijnlijke en rode huid. Licht gehavende cellen worden gerepareerd; zwaar gehavende cellen worden afgestoten – dan vervel je. Hoe lichter je huid, hoe minder natuurlijke bescherming je tegen de zon hebt en hoe eerder je verbrandt."

Zonnebrand is toch makkelijk te voorkomen?

"Wat weinig mensen weten, is dat je zelfs met een zonnebrandcrème kunt verbranden als je het middel niet goed gebruikt. Om de beschermingsfactor te krijgen die op de verpakking staat, moet je een dikke laag op de huid smeren: een handje vol per lichaamsdeel. Dat doet lang niet iedereen. Verder is het belangrijk om dit iedere twee uur én telkens na het zwemmen te herhalen. Oók als het product waterbestendig is."

Wat zijn nog meer typisch zomerse huidproblemen?

"Sommige planten kunnen huidklachten veroorzaken als je ze aanraakt. De plantensappen kunnen op zich geen kwaad voor je huid, maar in combinatie met zonlicht geven ze een heftige reactie. Berenklauw is berucht. Andere voorbeelden zijn sint-janskruid en wijnruit. Minder bekend zijn huidklachten door groenten als bleekselderij, wortel en pastinaak. Onder invloed van uv-stralen veranderen de sappen in deze planten als het ware van samenstelling, wat huidklachten veroorzaakt. Hetzelfde kan gebeuren met bepaalde bestanddelen van parfums of haarkleurstof.

De zon hoeft trouwens niet volop te schijnen om zo’n reactie uit te lokken. Op een zomerse dag dringen de stralen vaak dwars door bewolking heen. De oplossing is simpel: houd de huid die met de plant in contact is gekomen goed bedekt, en je hebt bijna nergens last van.

Verder kun je last hebben van 'zomergist'. Dat is een aandoening die op de schouders en de hals witte, bruine of rode vlekjes veroorzaakt met een poederachtige schilfering. Met een antischimmelcrème of -tabletten ben je daar in een week vanaf. De crèmes zijn vrij verkrijgbaar bij de drogist. Voor de tabletten is een recept nodig, vanwege eventuele bijwerkingen."

Ben je in het water wel gevrijwaard van zonneklachten?

"Niet altijd. In stilstaand water van vijvers en zwemplassen kan zich blauwalg vormen: -microscopisch kleine organismen die eitjes op je huid leggen, met roodheid en heftige jeuk tot gevolg. Die klachten zijn goed te behandelen met een corticosteroïdencrème. Loop je een blauwalgvergiftiging op, dan kun je ook klachten krijgen als hoofdpijn, maagkramp, misselijkheid, braken, diarree, koorts, keelpijn, oorpijn, een loopneus of gezwollen lippen. Controleer daarom voordat je in de natuur gaat zwemmen altijd de kwaliteit van het water op zwemwater.nl."

Waardoor krijg je bulten van kwallen?

"Kwallen en insecten spuiten chemische stofjes in de huid waar het afweersysteem op reageert. De bijbehorende ontstekingsreactie geeft klachten, bijvoorbeeld bulten, roodheid en jeuk. Bij de ene persoon zijn die klachten erger dan bij de andere. Soms is de reactie zo heftig dat er een blaasje of blaar op de plek van de beet of steek ontstaat. Het gestoken of gebeten lichaamsdeel kan ook enorm opzwellen. Zo’n grote zwelling kan lastig zijn, maar is niet alarmerend.

In het algemeen geldt: zolang de klachten zich beperken tot het gebied rondom de beet, is er geen reden tot zorg. Wanneer er reacties optreden op andere plaatsen van het lichaam, zoals opgezwollen ogen of lippen, of misselijkheid, is het raadzaam de dokter te raadplegen. Bij ernstige klachten als een vernauwing van het strottenhoofd of de luchtpijp moet er onmiddellijk ingegrepen worden."

Wat kan ik het beste doen als ik word gebeten of gestoken?

"Bij een normale reactie op een steek of beet kan een koude, natte doek verlichting geven. Doe er eventueel wat azijn op als het om een wespensteek gaat, of wat met water verdunde ammonia na een bijensteek. Dat zijn heel oude huismiddeltjes waarvan we eigenlijk nog steeds niet weten hoe ze werken.

Crèmes met een plaatselijk verdovende werking of met een antihistaminicum verlichten de jeuk en de pijn. Verder zijn er pompjes te koop waarmee je het gif na een steek uit de huid kunt zuigen. Die hebben echter nauwelijks nut, omdat het insectengif zich razendsnel door het lichaam verspreidt. Bij ernstige zwelling, jeuk of pijn kan de huisarts een corticosteroïdenzalf, een antihistaminicum en/of een korte prednisonkuur voorschrijven.

Het belangrijkste advies bij een steek of beet: vooral niet krabben. Doe je dat wel, dan kan de bult infecteren en is soms een antibioticakuur nodig. Bovendien kun je er een litteken aan overhouden."

Heb je met een lichte huid meer kans op zonneallergie?

"Nee. Zonneallergie – pijnlijke en jeukende rode bultjes – is een overdreven reactie van de huid op de uv-stralen in het zonlicht. Het afweersysteem komt dus al in actie vóórdat het feitelijk nodig is. Zo’n allergische reactie komt van binnenuit; je huidtype heeft daar niets mee te maken. In Europa heeft zo’n 10 tot 20 procent van de bevolking zonneallergie.

Als je een ernstige vorm van zonneallergie hebt, biedt lichttherapie aan het begin van de lente vaak uitkomst. Daarmee laat je je huid langzaam aan het zonlicht wennen, zodat je afweersysteem niet zo heftig reageert. Je kunt dat prima thuis doen, met een hoogtezon, of in de zonnestudio. Twee tot drie sessies per week zijn voldoende. Begin met één minuut per keer en bouw dat in een maand op naar tien minuten. Overigens biedt deze aanpak maar voor één zomerseizoen soelaas. De volgende lente moet je dus weer opnieuw beginnen."

Lopen ouderen meer risico?

"Ja. Hoe ouder je bent, hoe dunner de huid; daardoor zul je sneller verbranden. Verder gebruiken veel 50-plussers medicijnen die de huid overgevoelig maken voor licht. Voorbeelden zijn bepaalde antibiotica, plaspillen, pijnstillers en middelen tegen suikerziekte, hartklachten en reuma. Je verbrandt dan sneller. Ook kunnen bultjes en jeuk ontstaan en de huid kan vlekkerig worden."

Hoe kun je huidklachten voorkomen als je dit soort medicijnen slikt?

"Ga je naar buiten, zorg er dan voor dat je je met een zeer hoge beschermingsfactor insmeert, óók als het bewolkt is. Als je last hebt van jeuk helpen middelen die de allergische reactie onderdrukken. Wanneer de klachten heel ernstig zijn, kan je arts de dosering van je medicijnen mogelijk iets verlagen."