Oma's huismiddeltjes, helpen ze echt?

Zoute theedoek tegen keelpijn

Als ik als kind keelpijn had, maakte mijn moeder een theedoek nat met heet water. Ze vouwde hem op als een sjaal, strooide er keukenzout op en legde de zoute kant tegen mijn hals en keel. Vervolgens maakte ze de doek dicht met een grote veiligheidsspeld en sloeg ze er een handdoek omheen. De volgende dag was de keelpijn weg of in elk geval een stuk minder geworden. [ITEMADVERTORIAL]

Huisarts Wim Opstelten: "Een zoute natte theedoek kan geen kwaad, maar het lijkt me uitermate onwaarschijnlijk dat dit helpt tegen keelpijn. Een verkoudheidsvirus of een bacterie veroorzaakt meestal keelpijn. Meestal is keelpijn onschuldig en gaan de klachten binnen een week vanzelf over. Zorg wel dat je goed drinkt. Eten is minder belangrijk. Paracetamol en waterijsjes kunnen helpen tegen de pijn."

Tandpasta op een brandplek

Als kind heb ik geleerd om tandpasta op een brandplek van hete stoom of iets dergelijks te smeren. Is dat echt een goede tip?

"Nee, dat moet je zeker niet doen! Smeer niets op een brandwond, ook geen tandpasta. Bewezen is dat bij wonden alle middeltjes zoals Biotex, trekzalven en soda-badjes de wondgenezing zelfs vertragen. Wat moet je wél doen? Koel brandwonden zo snel mogelijk met zacht stromend, lauw leidingwater gedurende minstens 10 minuten. Haal zo veel mogelijk kleding, sieraden, schoenen enzovoort weg zodra de huid is afgekoeld. En maak blaren niet kapot."

Na het koelen van een brandwond moet je je huisarts raadplegen als:

• Er een geelwitte droge plek ontstaat die geen pijn doet.
• Je een vochtige, rode brandwond of blaar hebt in je gezicht, op je handen of geslachtsdelen.
• De brandwond groter is dan de handpalm van degene die zich gebrand heeft.
• Er na enkele dagen geelgroen vocht uit de brandwond komt.
• De brandwond na enkele dagen weer roder en pijnlijker wordt.
• Een baby of kleuter een brandwond heeft.

Goed om te weten: neem wél direct contact op met je huisarts bij een mogelijke inwendige verbranding door het inademen van stoom of hete lucht.

Reinigingstablet tegen eelt

Een tip die ik ooit van mijn oma heb gekregen: los een tablet voor het reinigen van gebitten op in water en stop de voeten daar ’s avonds een half uurtje in. Verwijder het eelt, smeer vette zalf op de voetzolen en slaap met sokken aan. De volgende dag heb je babyzachte voeten.

"Eelt kun je verwijderen met een eeltrasp, puimsteen of mesje. Dat gaat makkelijker na het aanbrengen van salicylzuurcrème op de eeltplek. De huisarts kan deze crème voorschrijven. Waarschijnlijk hebben gebitsreinigingstabletten een soortgelijk effect. Nadeel is wel dat de héle voet in het voetbadje is ondergedompeld, waardoor ook de gewone huid week wordt. Bij ernstige eeltplekken kan de pedicure hulp bieden."

Kamferspiritus tegen blaren

Van mijn vader kreeg ik deze tip tegen blaren, waar ik veel aan heb als ik de Vierdaagse in Nijmegen wandel. Ik begin een week van tevoren met het eens per dag deppen van mijn voeten met kamferspiritus. Tijdens de Vierdaagse doe ik het ’s ochtends voordat de sokken aan gaan en ’s avonds na het douchen. Dan talkpoeder over de tenen en de blaren blijven weg.

"Veel mensen hier goede ervaringen mee, maar het is niet bewezen dat het echt helpt. Dat geldt ook voor zelfklevend verband en tape. Het advies van huisartsen: zorg dat de kans op wrijving zo klein mogelijk is. Draag schoenen die goed passen bij de looptemperatuur, ingelopen zijn én ventileren. Neopreen inlegzooltjes kunnen blaarvorming voorkomen.

Sokken moeten stop- en naadloos zijn en precies passen; plooien bevorderen blaarvorming. Het beste is om goed beproefde sokken te dragen. Dat kunnen gewone sokken zijn of dunne naadloze ondersokken van acryl of polyester (die voeren het vocht goed af, waardoor de huid droog blijft) met daaroverheen dikkere speciale wandelsokken. Vanzelfsprekend is ook een goede verzorging van de teennagels belangrijk."

Boter op een buil

Smeer boter op een buil na een val. Deze tip kreeg ik van mijn moeder; zij had het weer van haar moeder geleerd. Voor mijn kinderen heb ik hier veel gebruik van gemaakt. Je ziet de zwelling gewoon wegtrekken.

"Een buil na stoten of vallen wordt veroorzaakt door ophoping van vocht of bloed. Direct na het ongelukje koelen met koud water en een drukverband aanleggen, zouden de zwelling kunnen beperken. Maar een buil trekt eigenlijk altijd vanzelf weg, wat je ook doet. Boter kan geen kwaad, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat het helpt.

Wanneer kinderen een buil op hun hoofd hebben na een val van meer dan één meter of even bewusteloos zijn geweest, moet de huisarts altijd worden geraadpleegd. Neem ook contact op met de huisarts als je bloedverdunners gebruikt en een buil oploopt."

Azijn tegen kalknagels

Het advies van mijn oma bij kalknagels: doe elke dag een druppel azijn op de nagel.

"Als de schimmel die kalknagels veroorzaakt de nagel alleen maar oppervlakkig heeft aangetast, kan azijn best helpen. Schimmels houden niet van een zure omgeving. Kwaad kan het in ieder geval niet. Maar effectiever zijn de anti-schimmelmiddelen die je bij de drogist kunt halen om de schimmel te verdrijven. Als de schimmel erg diep zit, dan helpen alleen pillen. Overleg dan wel met de huisarts; anti-schimmelpillen helpen niet altijd en ze kunnen veel bijwerkingen veroorzaken."

Helpen huismiddeltjes?

"De meeste kleine kwalen en ongemakken gaan vanzelf over, ook als je niets doet. Als je dan een huismiddeltje hebt gebruikt, kan het lijken alsof dat de genezing heeft bevorderd. Of dat echt zo is, kun je alleen bewijzen door wetenschappelijk onderzoek waarbij de ene groep patiënten het huismiddeltje krijgt en de andere groep niets. Dergelijk onderzoek is voor de middeltjes in dit artikel niet gedaan. Of ze echt helpen, weten we dan ook niet."

Dr. Wim Opstelten is huisarts, senior wetenschappelijk medewerker van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en mede-auteur van het boek Kinderkwalen.