Kalknagel: hoe kom je ervan af?

Wat zijn kalknagels?

Kalknagels krijg je wanneer één of meerdere teen- of vingernagels geïnfecteerd zijn met een schimmel. Kalknagels worden ook wel schimmelnagels of onychomycose (onycho betekent nagel; mycose betekent schimmel) genoemd. Meestal is deze besmettelijke afwijking vooral lelijk en heb je er verder weinig last van.

Veel Nederlanders krijgen er mee te maken: ongeveer twee tot dertien procent van alle Nederlanders heeft kalknagels. Vaak zijn de teennagels geïnfecteerd, maar je kunt ook schimmelnagels aan je vingers krijgen.

Oorzaken

Iedereen heeft schimmels op de huid en nagels. Deze schimmels komen vooral voor in gemeenschappelijke warme en vochtige ruimtes, zoals bij zwembaden, sporthallen en sauna’s. Wanneer deze schimmels je huid of nagels binnendringen en zich verder uitbreiden, kunnen kalknagels ontstaan.

Wanneer je nagels slecht groeien of beschadigd zijn, kunnen ze makkelijker geïnfecteerd raken met schimmels. Ongelukjes en knellende schoenen beschadigen de nagels. Ook bij vocht en warmte kunnen de schimmels makkelijker in je huid en nagels binnendringen.

Normaal gesproken zorgt je afweersysteem ervoor dat je geen infectie krijgt wanneer je in aanraking komt met schimmels. Maar bij een verminderde afweer, bijvoorbeeld door een ziekte of gebruik van bepaalde medicijnen, is de kans groter dat een besmetting met een schimmel leidt tot kalknagels.

Symptomen

Symptomen die wijzen op een kalknagel zijn:

• verkleuring (wit, geel, bruin of groen)
• verdikking
• afbrokkelen
• gedeeltelijk of helemaal loslaten

Meestal begint een schimmelinfectie aan je teennagels, vooral die van je grote teen. Als je de infectie niet op tijd behandelt, kunnen ook je andere nagels aangetast worden door de schimmel.

Ook je huid kan aangetast worden door de schimmel. Je kunt pijnlijke kloofjes tussen je tenen krijgen. Dit wordt ook wel zwemmerseczeem genoemd, ook al is er geen sprake van eczeem maar van een schimmelinfectie. Je kunt ook vervelling en/of blaasjes krijgen aan de zijkanten van je vingers en op je handpalmen. Dit is een overgevoeligheidsreactie op de schimmel, maar geen schimmelinfectie.

Diagnose

Meestal zijn de afwijkingen bij kalknagels heel duidelijk en kun jij of je huisarts de diagnose op het blote oog stellen, zonder dat er verder onderzoek nodig is.

Wanneer je huisarts twijfelt of een schimmelinfectie de oorzaak is van je symptomen, kan hij of zij een stukje van je nagel opsturen naar het laboratorium om te laten bepalen of het inderdaad om een schimmel gaat. Dit wordt ook wel een nagelkweek genoemd. Het is belangrijk dat je twee weken voor de nagelkweek geen schimmeldodende medicijnen gebruikt, omdat deze ervoor kunnen zorgen dat de test onterecht geen schimmels aantoont (vals-negatieve uitslag).

Risicogroepen

De kans op kalknagels is ongeveer even groot voor mannen als voor vrouwen. Het risico wordt hoger naarmate je ouder wordt. Kinderen hebben zelden kalknagels, terwijl deze schimmelinfectie van de nagels bij ongeveer vijftien tot twintig procent van de volwassenen voorkomt.

Ook mensen met een verminderde weerstand krijgen makkelijker kalknagels. Je weerstand kan minder worden door bijvoorbeeld suikerziekte (diabetes mellitus), ziektes die het immuunsysteem aantasten en medicijnen die je afweer onderdrukken, zoals prednison en chemotherapie.

Behandeling

Goede hygiëne en voetverzorging kunnen helpen om kalknagels te voorkomen. Was je voeten zonder zeep, of spoel ze goed af. Droog ze na het wassen goed af, ook tussen je tenen. Draag schone sokken van katoen of wol. Draag schoenen die goed ventileren en niet te nauw zijn. Draag slippers in warme en vochtige openbare ruimtes als kleedkamers, doucheruimtes, sauna’s en zwembaden.

Heb je een kalknagel en is je nagel hinderlijk vervormd? Dan kun je de nagel bijwerken met een vijl of puimsteen, of dat door je pedicure te laten doen. De nagel hoeft niet verwijderd te worden.

Zalven en crèmes met antischimmelmiddelen helpen niet bij kalknagels. Heb je er veel last van of is de infectie uitgebreid naar je nagelbed? Ga dan naar je huisarts. Hij of zij kan eventueel tabletten met antischimmelmiddelen voorschrijven om de infectie van binnenuit te behandelen. Voorbeelden hiervan zijn terbinafine, itroconazol en fluconazol. Meestal moet je deze medicijnen minimaal drie maanden slikken. Bovendien kunnen ze hinderlijke bijwerkingen hebben en helpen ze niet altijd. Overleg daarom of de keuze voor antischimmeltabletten voor jou de juiste is.

Gebruik je antischimmelpillen? Neem dan contact op met je huisarts bij de volgende symptomen, die kunnen wijzen op beschadiging van je lever:

• gelige huid en oogwit
• misselijkheid
• jeuk
• donkerbruine urine
• geelwitte ontlasting

In ernstige gevallen kan je huisarts je verwijzen naar een huidarts (dermatoloog) voor behandeling van je kalknagels. Eén van de mogelijkheden die een huidarts kan bieden is een laserbehandeling, waarmee de schimmels gedood worden door de nagels heel lokaal te verhitten. Meestal zijn één tot drie behandelingen nodig. Het resultaat zie je pas na drie tot zes maanden, omdat nagels langzaam groeien.

Heb je ook last van een schimmelinfectie aan de huid van je voeten of handen (zwemmerseczeem)? Dan kun je een schimmeldodende crème gebruiken, zoals miconazol. Behandel al je sokken en schoenen met een schimmeldodend poeder om de schimmelsporen te doden. Doe je dat niet, dan blijf je jezelf steeds opnieuw besmetten.

Prognose

Kalknagels houden lang aan en gaan meestal niet vanzelf over. Het is echter niet altijd nodig om kalknagels te behandelen.

Wanneer je een schimmelnagel niet behandelt, bestaat de kans dat de infectie zich verspreidt naar je andere nagels. Daar staat tegenover dat de behandeling intensief is en mogelijk bijwerkingen heeft. Tabletten met schimmeldodende medicijnen werken bij ongeveer 70 tot 75 procent van de mensen die ze gebruiken. Bovendien is de kans groot dat de schimmelinfectie weer terugkomt.

Omdat nagels langzaam groeien, duurt het enkele maanden voordat je het effect van de behandeling met schimmeldodende tabletten of laser ziet. Merk je na negen maanden tot een jaar nog geen verbetering? Bespreek dan met je arts of je een nieuwe behandeling wilt proberen.