Vaginale jeuk, afscheiding en ander vaginaal leed
Kan vaginale jeuk wijzen op diabetes? Komt vaginale afscheiding veel voor? En wat is candida nu precies? Gezondheidsnet vroeg Mieke Poelsma en Peter Leusink, beiden arts en NVVS seksuoloog naar intieme ongemakken en hun oplossing.
Veel vrouwen aarzelen om met vaginale ongemakken naar de huisarts of gynaecoloog te gaan. En dat terwijl veel kwalen een relatief simpele oplossing hebben.
1. Komt vaginale jeuk veel voor? En is het inderdaad een voorbode van diabetes?
"Vaginale jeukklachten komen vaak voor en zijn meestal het gevolg van onverstandige gewoontes zoals de vagina wassen met zeep, het veelvuldig gebruik van vaginale spoelingen en het dagelijks dragen van inlegkruisjes."
Candida albicans
"Als de bloedsuikerspiegel niet goed gereguleerd is, is de vaginale afscheiding mogelijk iets zoeter, waardoor het risico op een infectie met candida albicans hoger ligt. Dit wordt in de volksmond vaak een schimmelinfectie genoemd. Hiervoor is een behandeling nodig in de vorm van een vaginale crème of vaginale zetpillen ('eitjes').
Zo'n instabiele bloedsuikerspiegel kán een voorbode van beginnende - en dus onbehandelde - diabetes zijn, maar diabetes mellitus geeft vooral heel andere klachten. In geval van diabetes zouden de vaginale klachten moeten verdwijnen bij de behandeling van de suikerziekte. Als de vaginale klachten vaker dan drie keer per jaar optreden is onderzoek naar de oorzaak sowieso nodig."
2. Vaginale afscheiding, ook wel witte vloed genoemd komt veel voor. Wat is een 'normale' hoeveelheid afscheiding en hoe ziet dat eruit?
"Elke vrouw in de vruchtbare leeftijd heeft vaginale afscheiding. De hoeveelheid hiervan wisselt per vrouw en verandert tijdens de cyclus. Als een vrouw de pil slikt is de hoeveelheid meestal constant en wat minder. Normale afscheiding is helder tot troebel. De kleur moet worden bepaald, zoals die 'aan het WC-papiertje' is. Omdat er eiwitten in de afscheiding zitten, kleurt deze aan de lucht altijd iets en geeft het geel-bruine vlekken in het ondergoed."
Naar de dokter?
"Vaginale infecties geven klachten zoals branderigheid, heftige jeuk, pijn bij aanraken, en afscheiding met andere geuren en kleuren. Ga in dat geval naar de huisarts. Zonder deze andere klachten is afscheiding vrijwel altijd 'normaal'. Onnodige behandeling met antibiotica of vaginale spoelingen veroorzaken vaak verstoring van de normale zuurgraad en bacterie-flora, waardoor juist infecties ontstaan."
3. Na bijvoorbeeld chemo of tijdens de overgang worden de slijmvliezen droger, hetgeen vrijen bemoeilijkt. Zijn er - naast het gebruiken van een glijmiddel - andere tips om een droge vagina te verhelpen?
"Voor het vochtig worden van de vagina is seksuele opwinding noodzakelijk. De opwinding geeft zowel zwellingen als vochtafscheiding. Zonder deze opwindingreacties is gemeenschap eigenlijk niet goed mogelijk, ook niet met glijmiddel. Het is verstandig om dan een andere manier van vrijen te kiezen, zodat er geen irritatie optreedt."
Seks na de menopauze
"Vanaf de menopauze kan het nodig zijn voor vrouwen om langer en meer gevarieerd (oraal, manueel) gestimuleerd te worden voordat de seksuele opwindingreactie ontstaat. Bij dunner worden van de slijmvliezen na de overgang, met verlies van elasticiteit en droogheid, ook buiten het vrijen, kan crème met het vrouwelijk hormoon oestrogeen voor herstel zorgen. Hiermee moet worden doorgegaan, omdat de hormoonproductie niet meer terug komt."
Chemotherapie
"Door chemotherapie ontstaat soms ook een kunstmatige overgang. De behandeling van seksuele klachten hangt dan ook samen met de onderliggende ziekte. Door chemotherapie zal meestal het testosteron- en oestrogeengehalte ook zijn verlaagd waardoor de opwinding niet goed op gang komt. Vrouwen die gemeenschap willen kunnen dan kiezen voor een bevochtigingsgel, deze hecht zich wat langer aan de vaginawand."
4. Sinds de documentaire 'beperkt houdbaar' van Sunny Bergman is de designervagina een begrip. Zijn er normale schaamlippen? En wat zijn redenen voor cosmetische chirurgie?
"De grootte van de schaamlippen en de verhouding tussen de binnenste en buitenste schaamlippen zijn verschillend bij alle vrouwen, zoals ook alle andere lichaamsdelen. Bij volwassen vrouwen is het normaal dat de binnenste lippen te zien zijn tussen de buitenste."
Meten is weten
"Door gynaecologen is bij een grote groep vrouwen gemeten hoe lang de binnenste schaamlippen zijn. Statistisch is daaruit geconcludeerd, dat langer dan 4 centimeter weinig voorkomt. Uit onderzoek bleek bovendien dat klachten van vrouwen over het algemeen niet samenhingen met de grootte van hun schaamlippen; behalve als ze groter waren dan 4 centimeter. Deze grens wordt door gynaecologen aangehouden voordat tot operatief ingrijpen wordt overgegaan."
Schaamlippen verkleinen
"Vrouwen melden verschillende redenen om hun schaamlippen te willen laten verkleinen, bijvoorbeeld last bij fietsen, of klemraken bij het dragen van strings. Soms schamen ze zich als de binnenste lippen te zien zijn als ze met gespreide benen staan; dit wordt 'cameltoe' genoemd. De zichtbaarheid wordt natuurlijk groter door de huidige gewoonte om het schaamhaar volledig weg te scheren.
Het zichtbaar zijn van de binnenste schaamlippen is volkomen normaal. Het betreft dan ook niet meer dan de 'mode', opvattingen over wat mooi en gewenst is. De klachten zijn meestal te voorkomen door ander ondergoed te dragen, een ander fietszadel te kopen en te stoppen met slechte gewoontes in de dagelijkse verzorging."
5. Je ondergoed strijken, tampons met yoghurt: er doen allerlei geruchten de ronde over het voorkomen van vaginale ongemakken. Welke klachten komen jullie het meest tegen en welke tips werken nu echt?
"Pijnklachten bij penetratie, overgevoeligheid, branderigheid, jeuk en afscheiding worden regelmatig gemeld. Het grootste deel van deze klachten wordt veroorzaakt door gemeenschap zonder voldoende opwinding, door wassen met zeep of andere producten, spoelen, poetsen en boenen, het veelvuldig gebruik van inlegkruisjes en het dragen van strakke en schurende kleding.
Soms zijn de klachten te wijten aan infecties, waaronder candida ('schimmel'), of bacteriële vaginose (gardnerella), die beiden te maken hebben met verstoring van de normale zuurgraad en sommige soa’s, zoals chlamydia, trichomonas.
Het veranderen van de dagelijkse verzorging is dan ook het belangrijkste advies. Toiletgedrag is daar een klein onderdeel van. Veel vrouwen vinden het moeilijk om niet meer te wassen met (ook speciale) zeep en te stoppen inlegkruisjes te gebruiken. Ze ervaren dat als 'vies', terwijl het juist veel gezonder is."
Yoghurt
"Aanwezige infecties moeten worden onderzocht, eventueel gekweekt en behandeld met medicijnen, in de vorm van vaginale crème of zetpillen, of antibiotica.
Yoghurt is niet bewezen zinvol; beweerd wordt dat het zou kunnen helpen om de zuurgraad te herstellen en de goede bacteriën, die de vagina beschermen tegen infecties, terug te brengen. Meestal gaat dat gewoon vanzelf, als het lichaam daar de kans voor krijgt."
