Waarom moet ik zo vaak plassen?

Veelvuldig moeten urineren - meer dan 8 keer per 24 uur of vaker dan om de 2 uur - wordt met een medische term ook wel pollakisurie genoemd. Het kan meerdere oorzaken hebben.

1. Je krijgt te veel water binnen

Het klinkt logisch: te veel water zorgt ervoor dat je vaker moet plassen. Volwassenen hebben gemiddeld elke dag 2,8 liter vocht nodig. Ongeveer 300 ml daarvan is afkomstig uit het lichaam zelf en komt vrij bij allerlei lichaamsprocessen. Verder komt 1 liter vocht uit onze voeding. Die laatste 1,5 liter moeten we binnen krijgen door bijvoorbeeld water te drinken. Als je jezelf aanleert om veel te drinken past je lichaam zich daar op aan. De urine is minder geconcentreerd en je plast meer. Dat kan op zich niet zo veel kwaad, maar is wel wat onhandig. Wil je minder vaak naar de wc, dan zul je dus minder moeten drinken. De gouden regel is hierbij dat je urine de kleur van citroenlimonade zou moeten hebben.

Het kan overigens wel schadelijk zijn als je in korte tijd veel water drinkt, bijvoorbeeld twee liter in een half uur. Je bloed raakt snel verdunt en het lichaam kan dat niet aan. De concentratie zouten in het bloed wordt minder en je hebt een teveel aan water in het lichaam. Er is dan sprake van acute hyponatriëmie, ook wel bekend als watervergiftiging.

Getty Images

2. Je hebt verslapte bekkenbodemspieren

De onderkant van je bekken bestaat uit bindweefsel en spieren, de bekkenbodem. Deze bekkenbodem houdt je blaas, baarmoeder en het laatste gedeelte van de darm op hun plek. Er zitten openingen in voor de plasbuis, de schede en het eind van de dikke darm. De bekkenbodemspieren zijn altijd een beetje aangespannen en sluiten zo de plasbuis en de darm af zodat je urine en ontlasting ophoudt. Je bekkenbodemspieren kunnen verzwakken en oprekken door een zwangerschap, bevalling, langdurig hoesten, de overgang en veroudering. In dat geval kan je urine gaan 'lekken' en veel aandrang voelen.

3. Je hebt blaasontsteking

Blaasontsteking is een veel voorkomende oorzaak van frequent urineren. De bacteriën die de ontsteking veroorzaken, kunnen op twee manieren tot de urinewegen doordringen. Via de bloedsomloop en, wat veel vaker voorkomt, van buitenaf via de urinebuis. Naast vaak naar het toilet moeten, zijn een brandend gevoel tijdens het plassen, slechts enkele druppels plassen en troebele urine symptomen. Een blaasontsteking kan vanzelf overgaan door veel water te drinken (waardoor je nog vaker moet plassen, dat wel). Complicaties bij een blaasontsteking in de vorm van nierbekkenontsteking komen voor. Ga daarom altijd naar de dokter als een blaasontsteking niet binnen een week over is. De arts zal waarschijnlijk antibiotica voorschrijven. Bij blaasontsteking bij een man zijn altijd antibiotica nodig.

4. Je hebt diabetes mellitus

Zowel diabetes type 1 als type 2 verhogen je bloedsuikerspiegel. Je nieren proberen hun werk te doen en dit eruit te filteren, maar ze kunnen het niet altijd bijhouden, waardoor de suiker in je urine belandt. Dit ontrekt water aan je lichaam, waardoor je meer moet plassen. Veelvuldig plassen is dan ook een van de eerste signalen van diabetes. Andere vroege symptomen: de urine ruikt zoet en je hebt een erg dorstig gevoel. Geeft je lichaam deze signalen? Ga dan naar de dokter.

5. Je hebt diabetes insipidus

Diabetes insipidus - ook wel waterdiabetes of dorstziekte genomend - is een zeer zeldzame ziekte, die op elke leeftijd kan ontstaan en waarbij de nieren meer urine produceren. Dit komt omdat er te weinig antidiuretisch hormoon (ADH) in het lichaam is. ADH, ook vasopressine genoemd, zorgt ervoor dat de nieren water vasthouden. Bij diabetes insipidus laten de nieren de hele tijd water door. Mensen moeten daardoor veel plassen (zelfs tot 15 liter per dag meer dan anders) en kunnen uitgedroogd raken. Andere symptomen van diabetes insipidus zijn dorst en zeer veel drinken (soms wel meer dan 6 liter per dag). De ziekte kan aangeboren zijn, maar ook later in het leven ontstaan. Bijvoorbeeld door een tumor of een hersenoperatie of als kenmerk van een andere ziekte of syndroom. Het komt op elke leeftijd voor. Als je de genoemde symptomen ervaart, is de gang naar de huisarts de enige juiste. Er zijn verschillende medicijnen en behandelmethodes voor.

6. Je gebruikt diuretica

Sommige mensen houden teveel vocht vast, wat zorgt voor een hogere druk op de bloedvaten. Diuretica (plaspillen) voeren het teveel aan vocht af. Dit doen ze door de aanmaak van urine in de nieren te stimuleren. Artsen schrijven plasmiddelen onder andere voor bij een hoge bloeddruk, hartfalen en diabetes.

7. Je hebt het blaaspijnsyndroom

Het blaaspijnsyndroom - ook wel interstitiële cystitis (IC) genoemd - is een zeldzame en pijnlijke vorm van chronische blaasontsteking die niet veroorzaakt wordt door een bacteriële infectie. Het komt  vooral bij vrouwen voor. Bij interstitiele cystitis is de wand van de blaas geïrriteerd waardoor deze minder gemakkelijk oprekt en de capaciteit van de urineblaas afneemt. Daardoor treedt het pijnlijke 'volle blaas gevoel' op. Het blaaspijnsyndroom begint vaak als een blaasontsteking met pijn onder in de buik of in het kruis, doorlopende aandrang en vaak plassen. Een antibioticakuur blijkt weinig of niet te helpen. Medicijnen en blaasspoelingen kunnen de klachten iets verlichten. Ook het aanpassen van je leefstijl kan iets helpen. Goede begeleiding van je huisarts en een uroloog is hierbij heel belangrijk. Vaak raakt de aandoening na een aantal (drie tot tien) jaren als het ware 'uitgeblust'. Je krijgt minder pijn en hoeft minder vaak te plassen. Soms wordt de toestand echter onhoudbaar. Artsen kunnen dan, in overleg met jou, besluiten dat de blaas operatief verwijderd moet worden. Je krijgt in zo’n geval een urinestoma.

8. Je hebt nierstenen

Nierstenen (nefrolithiasis) bestaan uit zouten en mineralen die je nieren niet goed kunnen oplossen. Deze klonteren samen tot kristalletjes. Vaak zijn deze klein en plas je ze ongemerkt weer uit. Maar als ze groter worden, kunnen ze klachten geven. Over het algemeen hebben mannen een grotere kans op nierstenen dan vrouwen. Jongeren onder de twintig jaar krijgen er zelden mee te maken. Naast heel vaak plassen, zijn ook pijn bij het plassen,troebele urine, bloed in de urine, misselijkheid en overgeven en pijn in je zij of onderrug symptomen van nierstenen. Als je nierstenen denkt te hebben, ga dan altijd langs je huisarts. Die kan je eventueel doorsturen naar een uroloog.

9. Je bent zwanger

Als je zwanger bent, drukt de baby in je buik op je blaas, waardoor je vaker naar het toilet moet. Maar zelfs daarvoor al moest je waarschijnlijk vaker plassen. Humaan choriongonadotrofine (hCG) is een hormoon dat tijdens een zwangerschap door de placenta wordt geproduceerd en dat veroorzaakt. Niets aan te doen dus. Ga wel even langs de dokter als het pijn doet om te plassen of wanneer er bloed in je urine zit.

10. Je hebt een beroerte gehad

Door hersenletsel na een beroerte kunnen zenuwbanen van de hersenen beschadigd zijn, waardoor er verminderde controle over de blaas en darmen kan ontstaan of waardoor de controle geheel verdwijnt. Hierdoor kan het zijn dat je vaker moet plassen, maar ook urineincontinentie, nachtelijk plassen (nycturie), blaasontsteking en blaaskrampen komen voor.

11. Je hebt last van een vaginale schimmelinfectie

Wanneer je vaginale flora verstoord raakt, kunnen bepaalde schimmels gaan overheersen: een vaginale schimmelinfectie. De meeste vaginale schimmelinfecties worden veroorzaakt door de schimmel Candida albicans. Een vaginale schimmel wordt daarom ook wel een candida-infectie genoemd. Naast vaak plassen en pijn bij het plassen kan je last hebben van jeuk in de vagina en soms aan de schaamlippen, veel witte vaginale afscheiding, die brokkelig kan zijn en het slijmvlies van je vagina kan rood, pijnlijk en gezwollen zijn. Er zijn verschillende medicijnen tegen vaginale schimmels. Een aantal hiervan kun je zonder doktersrecept kopen bij je apotheek of drogist. Helpen zelfzorgmedicijnen onvoldoende? Dan kan je huisarts andere medicijnen voorschrijven.

12. Je drinkt teveel alcohol of koffie

Cafeïne en alcohol irriteren je blaas een beetje. Ze zorgen namelijk voor meer afvalstoffen in je urine die je blaas graag wil lozen. Bovendien zorgen ze dat je meer vasopressine aanmaakt. Dit hormoon geeft je nieren normaliter een seintje water vast te houden, in plaats van het direct naar je blaas te sturen. Overigens moet je van koffie veel meer drinken dan van alcohol of hetzelfde effect te krijgen.

13. Je bent in de overgang

Wanneer je in de overgang bent, maakt je lichaam minder oestrogeen aan. Dit heeft vaker plassen tot gevolg. Overigens krijgen veel vrouwen door dat lagere oestrogeengehalte ook last van terugkerende blaasontstekingen. De dokter kan hormoontherapie voorschrijven en eventuele leefstijlaanpassingen met je bespreken.

14. Je hebt een tumor

Als een - goedaardige of kwaadaardige - tumor ruimte inneemt in of rond je blaas, kan dat plasproblemen opleveren, zoals vaak moeten urineren. Zit er bloed in je urine of voel je een vreemde knobbel in je onderbuik, ga dan naar de huisarts.

15. Je hebt een prostaatvergroting

De prostaat is een klein orgaan dat alleen mannen hebben. Het bevindt zich aan de onderkant van de blaas en ligt rond het begin van de plasbuis. De prostaat is bij de geboorte al aanwezig, maar is dan nog erg klein. Tijdens de puberteit groeit de klier onder invloed van het mannelijk geslachtshormoon testosteron tot de volwassen grootte. Vanaf het 25e jaar begint de prostaat opnieuw langzaam te groeien, wat niet meer stopt. Wanneer dit klachten geeft, dan gaat het vaak om moeite met plassen. Doordat de prostaat om de plasbuis heen ligt, duwt hij langzaam maar zeker de urinebuis dicht. De klachten beginnen daardoor vaak met het minder krachtig worden van de urinestraal. Het kost wat tijd voordat de plas eruit komt. En het duurt langer voor je uitgeplast bent, doordat de urinestraal dunner is of druppelsgewijs gaat. De vergrote prostaat kan ook de blaas gaan irriteren, zodat sommige mannen vaker na elkaar de aandrang hebben om te plassen en ook 's nachts hun bed uit moeten. Herkenje deze klachten, ga dan langs de huisarts. Die kan eventueel medicijnen voorschrijven en bijvoorbeeld prostaatkanker uitsluiten.

16. Je hebt last van obstipatie

Wanneer je al enige tijd geen ontlasting hebt gehad, drukt je volle darm tegen je blaas aan. Dit geeft het gevoel dat je vaker - en heel nodig - moet plassen. Bovendien kan obstipatie je bekkenbodemspieren doen verslappen, waardoor je de controle over je blaas enigzins verliest.

17. Je hebt slaapapneu

Tijdens je diepe slaap wordt vasopressine aangemaakt, zodat je nieren water vasthouden tot je wakker wordt. Omdat je met slaapapneu die diepe slaap slecht bereikt, wordt dit hormoon niet of minder aangemaakt en zullen je nieren minder water vasthouden. En daarbij krijgt je bloed minder zuurstof, waardoor je nieren het water gaan loslaten. Het gevolg: je moet vaker plassen.