5 vragen over... blaas- en verzakkingsklachten

1. Blaas- en verzakkingsklachten, waar moet je dan aan denken?

"De voornaamste klacht is urineverlies: meer dan een op de vier vrouwen heeft hier last van. Daarbij gebruiken zeker zo'n 600.000 vrouwen incontinentieverband. De kosten voor incontinentiemateriaal zijn in Nederland jaarlijks ongeveer 180 miljoen euro.

Een tweede probleem - wat toch minder bekend is - is de prikkelbare blaas, ook wel overactieve blaas. Vrouwen die hier last van hebben moeten heel vaak naar het toilet, vaak wel tien tot vijftien keer per dag. Het grootste probleem hierbij is dat je dan je aandrang om te plassen ook niet uit kunt stellen.

Verzakkingsklachten komen bij ongeveer 30 procent van de vrouwen boven de veertig voor. Bij deze vrouwen zakken de baarmoeder, blaas of endeldarm uit via de vagina."

2. Hoe kun je deze klachten herkennen?

"Urineverlies bij inspanning of lachen, niezen en hoesten is natuurlijk een duidelijke klacht. Hetzelfde geldt voor vaak naar het toilet moeten. De klachten bij een verzakking kunnen wat algemener zijn.

Een kenmerkende klacht van een verzakking is het gevoel dat je continu op een bobbeltje of balletje zit. Daarnaast ervaren ze bij lichamelijke inspanning veel druk in de buik.

Ook vermoeidheid, last van de onderrug, problemen met ontlasten, moeite met goed uitplassen en problemen met de seks komen voor. Deze laatste problemen kunnen komen door de verzakking zelf, maar bij veel vrouwen heeft de verzakking ook invloed op het zelfbeeld. Opvallend aan de verzakkingsklachten is dat deze erger worden in de loop van de dag of na inspanning."

3. Waardoor worden deze klachten veroorzaakt?

"Aanleg speelt een belangrijke rol, maar daarnaast is het krijgen van kinderen een belangrijke oorzaak. We weten dat vrouwen die via de vagina kinderen hebben gekregen een twee tot drie keer zo hoog risico hebben op dit soort problemen.

Leeftijd heeft ook invloed. Met het ouder worden neemt de kwaliteit van het bindweefsel af. Vrouwen lopen tijdens een bevalling vaak schade aan de bekkenbodem op. Dat gaat jaren goed, maar als de leeftijd ook mee gaat tellen houdt het bindweefsel de organen minder goed op zijn plaats.

Over de rol van de overgang zijn de wetenschappers het nog niet eens. Urine-incontinentie lijkt een continu proces. De overgang kan dit wel een kleine versnelling geven, maar dat is niet heel duidelijk. Bij de verzakking is de invloed waarschijnlijk iets groter; het lijkt erop dat na de overgang de verzakkingsklachten sneller toenemen. Er is echter nog weinig onderzoek dat dit duidelijk heeft vastgelegd.

Het verband tussen overgang en chronische blaasontstekingen is wel bewezen. Vrouwen hebben na de overgang meer kans op terugkerende blaasontsteking, een blaasprobleem dat op oudere leeftijd veel voorkomt."

4. Wat kun je zelf doen tegen blaas- en verzakkingsklachten?

"Ik zou willen zeggen: erover durven praten. Zeker 60 procent van de vrouwen die incontinentieverband gebruikt of een flinke verzakking heeft, schaamt zich voor het probleem. Het is heel belangrijk dat het probleem bespreekbaar gemaakt wordt. Met de huisarts bijvoorbeeld.

Op die manier zouden de vrouwen ook weten dat incontinentieverband een laatste redmiddel is. Het wordt veel te veel als behandeling gebruikt. Zeker voor vrouwen met een inspanningsincontinentie - urineverlies bij sporten, lachen, niezen of hoesten -, maar ook voor vrouwen met incontinentie bij aandrang zijn er hele goede behandelingen. En die vrouwen hoeven echt niet de rest van hun leven met incontinentieverband in de weer."

5. Je bent hoogleraar urogynaecologie. Wat houdt dit vakgebied in?

"Bij de urogynaecologie gaat het om alle problemen aan de bekkenbodem. Als je dit van voor naar achteren bekijkt, dan heb je aan de voorkant de blaas. Veelvoorkomende problemen zijn incontinentie, terugkerende blaasontsteking en de prikkelbare blaas. In het midden zit de vagina, met problemen als verzakking van de blaas, baarmoeder en endeldarm. Aan de achterkant vind je de endeldarm en anus. Problemen hierbij zijn moeizame stoelgang, winderigheid en ontlastingsincontinentie.

Al deze klachten komen veel voor en vallen binnen het vakgebied van de urogynaecologie. Daarbij werken we veel samen met de chirurg (achterkant) en uroloog (voorkant), maar ook met de seksuoloog, de (bekken)fysiotherapeut en maag-darm-leverarts."

Professor dr. Huub van der Vaart is mede-oprichter en medisch directeur van de divisie Vrouwenzorg van Bergman Clinics, voorheen Alant Vrouw. Zij hebben twee vestigingen in Amsterdam en Bilthoven en leveren daar multidisciplinaire zorg  voor vrouwen met bekkenbodemproblemen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met de Universitaire Medische Centra in Amsterdam en Utrecht. Daarnaast is hij afdelingshoofd van de afdeling voortplantingsgeneeskunde & gynaecologie in het UMC Utrecht. In februari 2012 werd hij door de Universiteit Utrecht benoemd tot hoogleraar Urogynaecologie.