Feiten en fabels over bewegen

1. 'Touwtjespringen helpt osteoporose voorkomen'

27 procent denkt: niet waar

Het klopt wel. Bij osteoporose verliezen de botten 'botmassa' (kalk, collageen en andere eiwitten), waardoor de structuur achteruitgaat. Met als gevolg dat ze broos worden en gemakkelijker breken. Bewegen heeft een gunstig effect op verlies van botmassa. Als er druk wordt uitgeoefend op het bot, krijgen de cellen een signaal om nieuw bot aan te maken.

Sporten waarbij je je eigen gewicht draagt, zijn daarvoor het meest effectief: hardlopen, tennissen, stevig wandelen, en ook dansen en schaatsen. Veel minder effectief zijn fietsen en roeien. Zwemmen doet helemaal weinig voor de botten, omdat het water het lichaam draagt. Hoe zwaarder en sneller je je botten belast, hoe meer nieuw bot wordt aangemaakt. Vooral kortdurende oefeningen met een hoge frequentie zetten daarom zoden aan de dijk. Zo is vier keer per dag drie minuten intensief touwtjespringen voor de botaanmaak beter dan een half uur wandelen. Voor wie al osteoporose heeft: ook voor hen heeft bewegen zeker zin.

2: 'Sporten verkleint de kans op borst- of darmkanker'

42 procent denkt: niet waar

Toch is het waar. Lichaamsbeweging vermindert de kans op overgewicht. En wie te zwaar is, heeft meer kans op verschillende soorten kanker. Niet alleen op borst- en dikkedarmkanker, maar ook op baarmoeder-, slokdarm- , alvleesklier- en nierkanker en waarschijnlijk galblaaskanker. Voor borst- en dikkedarmkanker is het verband met overgewicht het best onderzocht. Vooral buikvet lijkt de boosdoener.

Ook om andere redenen blijkt lichaamsbeweging de kans op borst- en darmkanker te verminderen. Bij het ontstaan van borstkanker spelen vrouwelijke geslachtshormonen een belangrijke rol. En bewegen beïnvloedt het hormoongehalte in het bloed. Vrouwen die regelmatig lichamelijk actief zijn, hebben ongeveer 20 tot 40 procent minder kans op borstkanker dan vrouwen die niet of nauwelijks in beweging komen. Elk uur per week extra bewegen vermindert het risico op borstkanker met 3 tot 8 procent. Dit moet je dan wel over een langere periode volhouden.

Daarnaast hebben mensen met een actieve leefstijl naar schatting zo’n 40 procent minder kans op dikkedarmkanker. Dat komt waarschijnlijk doordat bewegen voeding sneller door de darm stuurt. Schadelijke stoffen uit de voeding komen daardoor minder lang in contact met de binnenkant van de darm. Zo is er minder kans op schade, waardoor kanker minder snel kan ontstaan.

Onderzoekers denken dat onvoldoende bewegen, in combinatie met ongezonde voeding en overgewicht, verantwoordelijk is voor ongeveer 5 tot 15 procent van alle gevallen van kanker. Ook als je pas op latere leeftijd met sporten begint, verminder je de kans op kanker.

3: 'Een actieve leefstijl vermindert de medicatie bij diabetes type 2'

8 procent denkt: niet waar

Toch is het zo. Bij diabetes type 2 is het lichaam niet goed in staat het niveau van de bloedsuiker te regelen, waardoor dit te hoog wordt. Het hormoon insuline speelt hierbij een belangrijke rol. Dat brengt onder meer suiker uit het bloed naar de spieren. Bij diabetes type 2 produceert het lichaam minder insuline of wordt het lichaam er ongevoeliger voor. Inspanning maakt de spieren juist gevoeliger voor dit hormoon, waardoor er minder van nodig is om suikers naar de spieren te krijgen. Daarom kunnen (veel) diabetespatiënten toe met minder medicijnen door regelmatig flink te bewegen.

Bewegen heeft ook andere positieve effecten voor mensen met diabetes type 2, weet Jan-Willem van Dijk, bewegingswetenschapper en onderzoeker bij de Universiteit Maastricht. “We hebben aangetoond dat je door 45 minuten per dag te sporten de bloedsuikerpieken na een maaltijd met 30 tot 40 procent verlaagt. Vooral deze pieken vergroten het risico op het ontstaan van hart- en vaatziekten.

Wie diabetes type 2 heeft, zou daarom óf om de dag een langdurige inspanning moeten leveren van minimaal een uur, óf dagelijks een kortere inspanning van minimaal een half uur. Om het bloedsuikerniveau te verlagen, is krachttraining (waarbij de spiermassa toeneemt) even effectief als duurtraining, zoals hardlopen of fietsen.

4: 'Met spierpijn kun je beter rust nemen'

18 procent denkt: waar

Rustig bewegen helpt juist tegen spierpijn, omdat dit de doorbloeding verbetert en daarmee het herstel van de spieren. Als je weinig beweegt, duurt de spierpijn juist langer. Gewone spierpijn, de zeurende pijn die ontstaat als je je spieren op een ongewone wijze hebt belast, gaat meestal binnen enkele dagen vanzelf over. Probeer regelmatig te blijven bewegen zonder dat je spieren overbelast raken. 

Spierpijn kan ook veroorzaakt worden door een infectie, zoals griep. Sporten met griep is niet verstandig, omdat het griepvirus niet alleen invloed heeft op de gewone spieren, maar ook op het hart. Dat bestaat immers ook uit spierweefsel. Door te sporten met koorts kunnen (gevaarlijke) hartritmestoornissen ontstaan. Rustig rondlopen is echter beter dan de hele dag in bed blijven liggen.

Met medewerking van Marijke Hopman-Rock, hoogleraar lichamelijke activiteit en gezondheid bij ouderen (bij TNO en Vumc). Het onderzoek werd gedaan onder lezers van Plus Magazine.