7 veelgestelde vragen over de thuistest op darmkanker

"Sinds het bevolkingsonderzoek darmkanker ziet mijn spreekkamer er echt anders uit", zegt Manon Spaander. Zij is naast maag-, darm- leverarts ook hoogleraar gastro-intestinale oncologie met speciale aandacht voor screening en vroege opsporing. "Vroeger moest ik vaak het slechte nieuws brengen dat iemand darmkanker had en dat de tumor was uitgezaaid. Dat betekent: een grote operatie en de darmkanker was vaak niet meer te genezen. Dat zijn zware gesprekken, met verdrietige partners en familieleden erbij. Maar nu kan ik steeds vaker zeggen dat iemand nog te genezen is, dankzij het bevolkingsonderzoek darmkanker. We kunnen de ziekte in het voorstadium ontdekken en weghalen."

Poep onder de loep

Gemiddeld doen 7 op de 10 mensen mee aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. Maar in de grote steden doen minder mensen mee. Ook in Rotterdam, waar Spaander werkt in het Erasmus MC. ‘Iedereen mag zelf weten of hij meedoet of niet. Maar als je de keuze maakt, is het belangrijk dat je weet hoe het zit. Mensen hebben vaak vragen.’

Dat ontdekte Spaander, toen zij met haar team in een winkelcentrum in Rotterdam Zuid ging staan om voorlichting te geven onder het motto 'Neem je poep onder de loep'.  Ze hadden het ludiek aangekleed met een grote opblaasbare dikke darm en Zeeuwse bolussen als traktatie. Het Algemeen Dagblad maakte er een artikel over. "Mensen kwamen van heinde en ver naar het winkelcentrum om vragen te stellen. Ze stapten er zelfs voor in de auto."

Aanleiding dus om de twijfeltelefoon te openen voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. Het Erasmus MC had al een twijfeltelefoon voor mensen die vragen hadden over de coronavaccins. Diezelfde lijn kun je nu dus ook bellen voor vragen over het bevolkingsonderzoek darmkanker.

Zeven vragen

Dit zijn zeven veelgestelde vragen aan de twijfeltelefoon over het bevolkingsonderzoek darmkanker:

1. Welke klachten krijg je bij darmkanker?

Spaander: "Het verraderlijke van darmkanker is dat je in het vroege stadium van de ziekte geen klachten hebt. Je merkt er niks van. Daarom is het bevolkingsonderzoek darmkanker gestart in 2014. Je krijgt een paarse envelop thuisgestuurd met een buis erin. Daarin verzamel je wat ontlasting en dat stuur je op naar het lab. Vervolgens krijg je de uitslag.

Krijg je tussen de testen in klachten, dan is het toch altijd belangrijk om naar de dokter te gaan. Klachten bij darmkanker zijn: plotselinge verandering van de ontlasting, bloed bij je ontlasting of buikpijn."

2. Wat houdt een positieve ontlastingstest in?

"Bij een positieve test is er bloed gevonden in de ontlasting. Darmkanker ontstaat altijd uit een poliep. Dat is een uitstulping aan de binnenkant van de darm. Grote poliepen en tumoren geven bloed af, vandaar de test. Maar er zijn veel andere oorzaken van bloed in de ontlasting, zoals een aambei, een wondje of een ander soort uitstulping. Een kijkonderzoek geeft zekerheid. Slechts bij vijf procent van de mensen met bloed in de ontlasting is er sprake van darmkanker. Denk niet te makkelijk: 'O, dat zal mijn aambei wel geweest zijn'. Een kijkonderzoek is echt nodig. Tijdens het kijkonderzoek worden de poliepen weggehaald, als ze er inderdaad zitten. Je hoeft daarna langere tijd geen nieuwe ontlastingstest te doen."

3. Waarom is de oproep iedere twee jaar?

"Je kan het ook jaarlijks doen, maar dat is best belastend. Vandaar dat is gekozen voor eens in de twee jaar een test. In het buitenland doen ze dat ook zo."

Er komt overigens mogelijk een onderzoek naar deze tussenperiode. Kan hij niet meer worden afgestemd op de persoon? Lees hier het advies over het onderzoek.

4. Ik heb geen test gedaan, maar wil nu toch meedoen. Kan dat nog?

"Heb je de paarse envelop met de test nog in huis? Kijk dan of de test nog binnen de houdbaarheidsdatum zit. De uiterste houdbaarheidsdatum staat op het buisje aangegeven (jaar en maand). Zo ja, dan kun je de test doen en opsturen. Is de houdbaarheidsdatum verstreken? Vraag dan een nieuwe ontlastingstest aan.

5. Ik ben ouder dan 75 jaar. Waarom kan ik niet meedoen aan het bevolkingsonderzoek?

 "De kans dat je na je 75e nog darmkanker krijgt, is kleiner. Darmkanker komt het meest voor in de leeftijd 55-75 jaar. Het is vooral belangrijk dat je in die periode iedere keer meedoet met het bevolkingsonderzoek. Dat maakt de test extra betrouwbaar. Heel soms vindt de test geen bloed, terwijl er wel een poliep zit. Daarom is het belangrijk om bij iedere oproep mee te doen. Darmkanker groeit heel langzaam, dus bij de volgende test wordt de poliep dan wel ontdekt en weggehaald."

6. Wat gebeurt er bij een kijkonderzoek?

"Je krijgt een medicijn dat de darm goed schoon maakt. Hoe schoner, hoe minder kans dat de endoscopist afwijkingen mist. Je begint eind van de middag, een liter drinken en de volgende dag opnieuw. Daarna volgt het kijkonderzoek met een roesje, zodat je er minder van voelt. Er gaat een slang met camera in je dikke darm via je anus (poepgat). De dikke darm wordt helemaal bekeken op afwijkingen. Op moment dat er poliepen te zien zijn, worden ze weggehaald. We horen vaak naderhand: was dit alles? Het onderzoek zelf met de slang valt mee. Maar dat laxeren is best een opgave. Het laxeermiddel smaakt niet lekker."

7. Hoeveel kost een deelname aan het bevolkingsonderzoek voor darmkanker?

"Het bevolkingsonderzoek is gratis, voor de test hoef je niet te betalen. Het kijkonderzoek wordt vergoed vanuit de basisverzekering. De kosten vallen onder het eigen risico, dus mensen die dit nog niet hebben opgebruikt, betalen maximaal 385 euro na dit kijkonderzoek."

Bellen met vragen

De twijfeltelefoon voor darmkanker is bereikbaar voor persoonlijke antwoorden. De lijn is van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 13.00 uur bereikbaar. De lijnen worden bemenst door getrainde geneeskundestudenten. Op woensdag zitten er Turks sprekende studenten, op vrijdag Arabisch sprekende studenten.

Het nummer is 088-7555777
 

Nog meer weten over het bevolkingsonderzoek darmkanker? Beluister hier de podcast met Manon Spaander en Karin Wismeijer, bij wie door het bevolkingsonderzoek darmkanker werd ontdekt.