Syndroom van Gilles de la Tourette

Dát is wat 'touretters' doen: vanuit een onbedwingbare drang moeten ze bepaalde bewegingen of geluiden maken en deze veelvuldig herhalen. De oorzaak van deze tics die, toegegeven, óók kunnen bestaan uit het uiten van schuttingtaal, is niet exact bekend.

GTS

De Franse neuroloog en psychiater Georges Albert Brutus Édouard Gilles de la Tourette (1859-1904) beschreef de symptomen van de ziekte voor het eerst in 1885. Hij constateerde dat het een neuropsychiatrische aandoening is. Het maakt het syndroom van Gilles de la Tourette (kortweg GTS) verwant aan de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson.

Defect

Hoewel de oorzaak van GTS niet helemaal duidelijk is, wordt aangenomen dat er een defect is in het genetische materiaal dat leidt tot een verstoorde hersenwerking bij de informatieoverdracht tussen de zenuwcellen. GTS geldt als een erfelijke aandoening, maar ook omgevingsfactoren spelen een rol: complicaties bij een bevalling, infectieziekten of psychosociale stress.

Vaker jongens

De eerste tics komen meestal rond het zesde levensjaar voor en driemaal vaker bij jongens dan meisjes. Soms komen de tics als iemand ouder wordt, maar vrijwel nooit na het eenentwintigste levensjaar.

Het begint vaak met een onschuldige tic: oogknipperen of kuchen. De tic verdwijnt langzaam weer, maar wordt opgevolgd door een andere en later steeds meer tics die uitgebreider en complexer worden. Tussendoor kunnen er ook ticvrije periodes van maximaal drie maanden zijn.

De 8 meest voorkomende tics zijn:

• Oogknipperen
• Andere gelaatstics
• Hoofdschudden
• Trekken met de schouders
• Geluiden maken
• Grommen
• Keelschapen en/of kuchen
• Gebruik van schuttingtaal (bij minder dan 10 procent van de patiënten)

Puberteit

• Gedragstherapie
• Medicatie
• Botuline injecties (Botox)
• Hersenstimulatie
• Neurofeedback
• Cannabis
• Alternatieve behandelvormen

Gedragstherapie en medicatie

Bij gedragstherapie gaat het om het aanleren om de tics te onderdrukken of af te leiden met een tegenbeweging. Bijvoorbeeld: als iemands tic knipperen met de ogen is, de ogen juist wijd opensperren. Het doel is om de tic te laten doven. Verder zijn er antipsychotica-medicijnen die de ernst van tics kunnen doen afnemen, al kampen deze met veel bijwerkingen.

Botuline injecties (Botox), hersenstimulatie en neurofeedback

Botox remt de overdracht tussen een zenuw en een spier en is bij uitstek geschikt voor tics die sociaal hinderlijk zijn of veel pijn veroorzaken. Nadeel: een andere tic kan elders weer opduiken. Hersenstimulatie wordt alleen experimenteel toegepast bij volwassenen: met een elektrode wordt dan het hersengedeelte stilgelegd dat verantwoordelijk is voor een tic. Waar het nut van hersenstimulatie al is bewezen, is dat nog niet het geval bij neurofeedback: een training waarbij iemand moet leren controle te krijgen over zijn hersengolven.

Cannabis en alternatieve behandelvormen

Ook cannabis kan helpen bij het bestrijden van GTS-tics. Het syndroom van Gilles de la Tourette geldt als een van de aandoeningen waarvoor medicinale wiet mag worden voorgeschreven. Cannabis kan echter de werking van slaap- en kalmeringsmiddelen versterken en psychische klachten verergeren.

Tot slot zijn er patiënten die het in de alternatieve hoek zoeken: homeopathie, acupunctuur en magnetisme. Er wordt visolie gebruikt en vitamines en mineralen geslikt. Sommigen zweren bij het volgen van een bepaald dieet.