MRI-scan verbetert opsporing prostaatkanker

1. Wat is de prostaat?

"De prostaat is een klein orgaan dat onderdeel is van het mannelijke voortplantingssysteem. Het is een klier, de zogeheten voorstandsklier, en bevindt zich onder de blaas, om de plasbuis heen. Op 40-jarige leeftijd is hij zo groot als een walnoot, op 50-jarige als een mandarijn en op 80-jarige leeftijd kan hij de omvang van een sinaasappel hebben. De functie van de prostaat is het aanmaken van prostaatvocht en het vervoeren van zaadcellen." 

2. Hoe herken je prostaatproblemen?

"Dé oude mannenkwaal is natuurlijk niet kunnen uitplassen. Dit komt omdat de plasbuis wordt dichtgeknepen door de vergroting van de prostaat. Hierdoor kan iemand 4 á 5 keer per nacht moeten plassen. Andere klachten zijn prostaatpijn, een prostaatontsteking, bloed in de urine of bij het zaad. Wacht niet te lang met een bezoek aan de huisarts en laat je op tijd onderzoeken en testen."

3. Waarom is vroegtijdig testen van belang?

"Een verhoogde PSA-waarde kan wijzen op prostaatkanker. Hoe eerder prostaatkanker ontdekt wordt, hoe beter de mogelijkheden om te behandelen zijn."

4. Met welke klachten moet je naar de dokter?

"Als er bloed bij de urine zit of bij het zaad. Of als het te gek wordt met het plassen in de nacht. Als het vervelend wordt, is het altijd raadzaam om naar een huisarts te gaan."

5. Wat is PSA?

"PSA staat voor Prostaat Specifiek Antigeen, een stofje dat in het bloed zit. Wanneer er meer van deze stof voorkomt in het lichaam, kan dit wijzen op een goedaardige vergrote prostaat, een prostaatontsteking of prostaatkanker. En is meestal een indicatie voor vervolgonderzoek. Tot voor kort gebeurde dit door 12 weefselprikken via de anus, een pijnlijke behandeling die niet zonder risico's is. En waarbij ook kankers worden gevonden die er niet toe doen."

6. Kankers de er niet toe doen?

"Ja, 'niet-agressieve' vormen van kanker die eigenlijk niet behandeld hoeven te worden en waarmee je heel oud kan worden. Waarvan je beter niet kan weten dat je ze hebt. Toch laten mannen zich behandelen, omdat enkel het woord 'kanker' blijft hangen na het gesprek met de arts. Dit brengt onnodige risico's, denk aan incontinentie en impotentie, met zich mee. Daarnaast zorgt het voor hogere zorgkosten."

7. Zijn er ook zelftests waarmee je je PSA-waarde kan bepalen?

"Ja, die zijn er, al zal je bij een afwijkende PSA-waarde toch altijd langs de huisarts moeten."  

8. En nu is er een methode waardoor de pijnlijke weefselprikken niet meer hoeven?

"Acht jaar geleden ben ik begonnen met het ontwikkelen van een methode om prostaatkanker op te sporen via MRI. Onze beoordelingsmethode heeft de naam PI-RADS gekregen en gebeurt gestandaardiseerd over de hele wereld. Een mooi plaatje (MRI) is beter dan een pijnlijk gaatje", zeg ik altijd. "En nu zijn we zo ver, dat we kunnen zien op de scan of er sprake is van agressieve kanker en zo ja op welke plekken die precies zit. Hierdoor zijn de weefselprikken niet meer nodig als de MRI geen kanker laat zien, en als er wel kanker zichtbaar is, kan er veel gerichter geprikt worden waarbij twee of vier weefselprikken al genoeg zijn."

9. Is deze methode veel duurder?

"Jaarlijks wordt bij ruim 40.000 mannen in Nederland een verhoogde PSA-waarde vastgesteld. In eerste instantie is het maken van MRI's duurder, maar uiteindelijk worden er kosten bespaard. Door bijvoorbeeld minder overbehandelingen en het minder voorkomen van infecties. Schatting is dat we zo'n 24 miljoen zorgkosten per jaar zullen besparen."

10. Welk advies zou u mannen willen geven?

"Praat erover als je prostaatklachten hebt. En weet waar je wat kan halen. Laat je niet verwijzen naar de weefselprikken, maar neem het heft in handen en zoek een ziekenhuis waar ze een goede MRI laten maken."

Meer informatie over de prostaat, prostaatkanker en prostaatklachten kun je vinden op de website www.praatoverprostaat.nl.

Prof. Dr. Jelle Barentsz is expert op het gebied van prostaat MRI en hoofd van het Radboud Prostaat MRI Referentie Centrum.