UTRECHT - De von Willebrand factor is een eiwit dat bloed stelpt bij bijvoorbeeld een wond. Deze bloedstelping wordt geregeld door een calciumatoom dat de reparatie van een bloedvat start of stopt. Onderzoek aan de Universiteit Utrecht en het FOM-instituut AMOLF laat dit zien.
De onderzoekers publiceren hun resultaten in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications. Het onderzoek geeft op moleculair niveau inzicht in het voorkomen van trombose.
Bloedstelping
De von Willebrand factor circuleert in het bloed. Om bloedverlies bij een wond te beperken, kan het eiwit bloedplaatjes verzamelen die het bloedvat repareren. Vorig jaar werd al bekend dat de werking van dit eiwit afhankelijk is van de kracht van de bloeddoorstroming. Deze kracht neemt namelijk toe bij beschadiging van een bloedvat of wanneer door teveel stelping het bloedvat blokkeert.
Biologische schakelaar
Uit gedetailleerde 3D-opnames wisten de Utrechtse onderzoekers een calciumatoom zichtbaar te maken dat de stelpende werking van het eiwit controleert. "Het beschijnen van kristallen van de von Willebrand factor met röntgenstraling maakte het eiwit in detail zichtbaar.", aldus Arjen Jakobi van de Universiteit Utrecht.
De onderzoekers konden nauwkeurig bepalen hoe calcium ervoor zorgt dat het eiwit reageert op de bloedstroming. Wanneer de bloedstroming weinig kracht uitoefent neemt het eiwit een compact gevouwen structuur aan. "Met behulp van laserstralen konden we bepalen bij welke kracht van de bloedstroming het eiwit een compacte structuur aanneemt, waardoor de functie van het eiwit verandert.", legt Sander Tans van het FOM-instituut AMOLF uit.
Trombose voorkomen
Op het moment dat een bloedvat bijna geheel afgesloten raakt door bloedplaatjes dreigt trombose. Onder deze omstandigheden oefent de bloeddoorstroming een grote kracht uit en is de von Willebrand factor in zijn geheel uitgevouwen. Hierna laat het eiwit zich gedeeltelijk opknippen door enzymen. Hierdoor worden bloedplaatjes minder actief gebonden, wat trombose voorkomt.
Te veel geknip zou echter weer kunnen leiden tot bloedingen. Eén calciumatoom kan dit voorkomen door als een soort eiwitlijm de von Willebrand factor weer op te laten vouwen als de kracht weer lager wordt.
"Het calcium geeft de von Willebrand factor de unieke eigenschap om als minuscule schakelaar te reageren op de kracht van de bloeddoorstroming.", aldus Eric Huizinga van de Universiteit Utrecht. "Hierdoor zorgt het eiwit dat bloedingen snel worden gestopt, terwijl het risico op trombose beperkt blijft."
- Universiteit Utrecht
