Hoe bereid je je voor op chemotherapie?

Iedereen kent wel iemand met kanker. Een ongrijpbare aandoening die in veel soorten en maten voorkomt. Chemotherapie is voor veel kankerpatiënten de aangewezen behandeling, al dan niet in combinatie met bijvoorbeeld bestraling. Een zogenoemd chemoplan is nuttig in de voorbereiding op het behandeltraject en helpt om de mogelijke lichamelijke en emotionele gevolgen van deze ingrijpende ziekte in kaart te brengen.

Een chemoplan wordt gebruikt voor, tijdens en na de chemokuur. Het beschrijft de details van specifieke regels en afspraken of het behandelingsschema, geeft je overzicht en laat zien wat je van de behandeling kunt verwachten. Een goed plan ontwikkel je samen met jouw arts en oncologieverpleegkundige en bevat:

• Een schema van jouw behandeling
• Een lijst van de soorten en hoeveelheden van medicijnen die je krijgt
• Een beschrijving van de mogelijke lichamelijke en emotionele bijwerkingen
• Een checklist met signalen, die aangeven wanneer je jouw arts of oncologieverpleegkundige moet bellen
• Een lijst met telefoonnummers en tijden waarop je jouw arts of oncologieverpleegkundige kunt bereiken
• Aanpak en mogelijkheden om bijwerkingen te voorkomen of beheersbaar te maken
• Wat je zelf thuis kunt doen en hoe de omgeving kan helpen
• Flexibele en realistische doelstellingen
• Een lijst van bronnen die je van informatie en ondersteuning voorzien

Body & mind

Omdat de diagnose kanker zowel lichamelijk als geestelijk verregaande gevolgen heeft, is het aan te raden om hier in jouw stappenplan rekening mee te houden. Maak daarom al bij de start van het chemoplan onderscheid tussen lichaam en geest; oftewel: body en mind. Houd bovendien ruimte vrij om een dagboek in bij te houden. dit hoeft niet heel uitgebreid te zijn, maar noteer in ieder geval eventuele bijwerkingen of stemmingswisselingen bij iedere stap in het behandeltraject. Heb je bijvoorbeeld koorts? Bij koorts boven 38,5 graden Celsius moet je meteen de arts bellen om hoge koorts en/of een infectie te vermijden. Dan heb je niet alleen meteen de contactgegevens bij de hand, maar kan de arts ook precies het ziekteverloop volgen.

Lichaam

In het body-gedeelte van je chemoplan zet je - naast de 'gewone' info over het behandeltraject ook voor jezelf op een rijtje welke vragen en onderwerpen voor jou extra belangrijk zijn. Kijk hierbij bijvoorbeeld goed naar de bijwerkingen andere kankerpatiënten ervaren bij een chemokuur en of je daar vragen over heeft. Je arts en oncolologieverpleegkundigen kunnen alle vragen die je hebt beantwoorden en weten ongetwijfeld bij wie je terecht kunt wanneer zij geen pasklaar antwoord hebben.

Denk niet alleen aan bijwerkingen als misselijkheid, lusteloosheid of gewichtsverlies en mogelijke oplossingen daartegen, maar schrijf voor jezelf ook op wat je er bijvoorbeeld van zou vinden als je haar uit zou vallen. Zijn er in jouw geval behandelingen met minder kans op haarverlies? Ga je een pruik kopen en zo ja, hoeveel vergoedt de verzekering dan en waar doe je dat? Hoe moet deze pruik eruit zien? Andere vragen kunnen zijn: wil je foto's van jouw lichaam voor de behandeling? Kan een manicure helpen bij de chemo-bijwerkingen? Helpt bepaalde voeding misselijkheid voorkomen?

Geest

Chemotherapie laat niet alleen lichamelijk sporen na, maar geeft ook geestelijke littekens. Het heeft invloed op je geheugen en concentratie, maar heetf ook weerslag op je humeur. Door de kanker en de chemo kun je je angstig voelen en onzeker. Soms duiken er depressieve gevoelens op. En natuurlijk is er ook de omgeving - een partner, (klein)kinderen, vrienden - waar je je zorgen om maakt en die het moeilijk hebben. Erover praten is soms niet prettig, maar wel heel erg nodig.

Naast de oncologieverpleegkundigen en de specialist staat er een heel leger aan mensen klaar die kunnen helpen bij het informeren van de omgeving, het verwerken van gevoelens en het praten over alle mogelijke zaken die je tegenkomt tijdens de behandeling. Denk hierbij ook aan psychologen, praatgroepen en organisaties als 'Looking good, feel better (voorheen 'Goed verzorgd, beter gevoel'), het Borstprothesen Informatie Centrum (BIC) of bijvoorbeeld het Tophaarwerkersgilde Nederland.