5 vragen over… eierstokkanker

Eierstokkanker, oftewel ovariumcarcinoom, treft jaarlijks een flink aantal vrouwen. Hoewel het hierbij relatief vaak om vijftigplussers gaat, kan eierstokkanker zich op iedere leeftijd manifesteren, ook bij jonge meisjes.

1. Wat is eierstokkanker?

Wanneer er kwaadaardige gezwellen in een (of beide) eierstok(ken) ontstaan, spreek je van eierstokkanker. Globaal zijn er drie vormen. Epitheliale eierstokkanker of adenocarcinoom is een tumor die ontstaat uit epitheel (dekweefsel). 80 tot 90 procent van de kwaadaardige eierstoktumoren is een epitheliale eierstokkanker. Gonadale stromaceltumor is de tweede variant; het is een tumor die ontstaat uit de laag steunweefsel waarbinnen de eicellen liggen. De kiemceltumor tenslotte is een tumor die ontstaat uit de kiemcellen.[ITEMADVERTORIAL]

Bij eierstokkanker kennen we vier stadia die aangeven hoe ver de eierstokkanker zich in het lichaam heeft uitgebreid:

• Stadium I: de tumor is beperkt tot 1 of beide eierstok(ken).
• Stadium II: de tumor is doorgegroeid in andere organen in het kleine bekken.
• Stadium III: er zijn uitzaaiingen in de buikholte buiten het kleine bekken.
• Stadium IV: er zijn uitzaaiingen van eierstokkanker ergens anders in het lichaam, bijvoorbeeld in de longen.

2. Ga je dood aan eierstokkanker?

Eierstokkanker heeft geen goede prognose. Na vijf jaar is iets minder dan 40 procent van de patiënten nog in leven. De overlevingskans is het grootst voor patiënten met stadium I. Meer dan 90 procent van deze patiënten is na drie jaar nog in leven. Voor patiënten met eierstokkanker stadium IV is na één jaar 55 procent en na drie jaar minder dan 30 procent nog in leven.

3. Wat zijn de symptomen van eierstokkanker?

De eierstokken liggen in de buikholte. Gezwellen zullen hier in eerste instantie geen andere weefsels of organen verdrukken. Daardoor hebben vrouwen in het begin van de ziekte meestal weinig klachten. Dat is helaas ook de reden dat eierstokkanker vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt. Breidt de ziekte zich uit, dan kun je last hebben van:

• Een opgeblazen gevoel/dikker worden van de buik: dit merk je vaak doordat kleren niet goed meer passen
• Vol gevoel/moeite met eten
• Misselijkheid
• Bekken- of buikpijn
• Vaker dan normaal plassen
• Verstopping
• Vermoeidheid
• Gewichtsverlies (zonder duidelijke reden)

Uiteraard betekenen bovenstaande klachten niet onmiddellijk dat er sprake is van eierstokkanker. Houden de klachten twee tot drie weken aan, dan is het wel verstandig een bezoek aan de huisarts te brengen. Ook wanneer je buik na de overgang snel dikker wordt, is het verstandig voor onderzoek naar de huisarts te gaan.

4. Wie loopt risico op eierstokkanker?

Eierstokkanker kan op alle leeftijden voorkomen, maar ontstaat meestal boven de 50 jaar. Uit de statistieken blijkt dat eierstokkanker vaker voorkomt bij vrouwen die geen of weinig kinderen hebben gekregen. Beter gezegd: er zijn aanwijzingen dat een groot aantal zwangerschappen, het geven van borstvoeding en het gebruik van de anticonceptiepil het risico op het krijgen van eierstokkanker verminderen.

Erfelijkheid

Hoewel sommige mensen dat wel denken, is geen enkele kanker besmettelijk; ook eierstokkanker niet. Je kunt het ook niet overdragen door middel van seks. Wel is eierstokkanker erfelijk: ongeveer 10 procent van de van de vrouwen met eierstokkanker heeft de ziekte gekregen door een erfelijke aanleg. We onderscheiden hierin twee vormen. De eerste is een combinatie van erfelijke eierstokkanker met erfelijke borstkanker (BRCA). De tweede vorm is het lynch syndroom; waarbij eierstokkanker kan samengaan met darmkanker.

De kans dat je door erfelijke aanleg eierstokkanker krijgt voor je veertigste jaar, is klein. Na je veertigste stijgt dat risico snel. Daarom adviseert de arts bij aanleg voor erfelijke eierstokkanker meestal een eierstokverwijdering rond die leeftijd. Na deze operatie kun je geen kinderen meer krijgen. Zijn je eierstokken eenmaal verwijderd, dan is heb je een kans van minder dan 5 procent dat je eierstokkanker krijgt in het buikvlies.

Controle van de eierstokken

Of regelmatige controle van de eierstokken de kans op vroege ontdekking van eierstokkanker verbetert, is nog niet bekend. Artsen doen hier wetenschappelijk onderzoek naar. Vroege ontdekking verhoogt in ieder geval wel de kans op een succesvolle behandeling.  Vrouwen met een mutatie in het BRCA1- of BRCA2-gen en vrouwen bij wie een erfelijk patroon van eierstokkanker in de familie voorkomt kunnen ervoor kiezen hun eierstokken regelmatig te laten controleren. Het advies is om daar op 35-jarige leeftijd mee te beginnen. Die jaarlijkse controles bestaan uit een inwendige echo, een inwendig onderzoek en een bloedonderzoek.

5. Zijn er nog nieuwe ontwikkelingen op het gebied van eierstokkanker?

Het onderzoek rond eierstokkanker richt zich vooral op methodes om de ziekte in een vroeg stadium op te sporen. En op het vinden van nieuwe vormen van behandeling. Artsen proberen bestaande behandelingen te verbeteren door:

• Neo-adjuvante behandeling toe te passen als uit onderzoek blijkt dat de tumor te ver is uitgebreid. Je krijgt dan chemotherapie voor de operatie om het tumorweefsel eerst te verkleinen.
• Effectievere methoden toe te passen voor het toedienen van cytostatica. Bijvoorbeeld rechtstreeks in de buikholte ( de zogenoemde intraperitoneale behandeling).
• Een kijkoperatie te doen als dit mogelijk is.

Andere onderzoeken richten zich op de preventie van eierstokkanker. Zo is er ontdekt dat eierstokkanker eigenlijk ontstaat in en uit de eileiders. Daarom krijgen vrouwen met een verhoogd risico op eierstokkanker het advies om zowel de eierstokken als de eileiders te laten verwijderen om de ziekte te voorkomen. Ook zoeken artsen naar manieren om te voorspellen bij welke behandeling patiënten het meeste baat hebben. Onderzoek richt zich verder op het ontwikkelen van nieuwe medicijnen. Met name medicijnen die het eigen afweersysteem gebruiken, zoals immunotherapie.

Op Kanker.nl vind je informatie over het meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en een actueel overzicht van de wetenschappelijke onderzoeken (trials) bij kanker in de Nederlandse ziekenhuizen.