Schurft

Wat is schurft?

Schurft, oftewel scabiës, wordt veroorzaakt door de Sarcoptes scabiei, of schurftmijt. Deze is maar 0.4 bij 0.3 millimeter groot en niet met het blote oog te zien. Toch kan het spinachtige beestje voor flinke jeuk zorgen. Dit komt doordat de vrouwelijke schurftmijten hun eitjes leggen in de hoornlaag van de menselijke huid. Hierin graven ze eerst een gangetje van maximaal 1 centimeter, dat soms wel goed te zien is. Na 3 à 4 dagen komen de eitjes uit, waarna het nog tot 18 dagen kan duren voordat de kleintjes volgroeid zijn. Onze huid reageert behoorlijk gevoelig op de eitjes, uitwerpselen, afscheiding en andere stofjes die bij dit proces vrijkomen. Dit zorgt voor ernstige jeuk rond de plekken waar de eitjes zijn gelegd. Vaak is dit in huidplooien. Er kan ook sprake zijn van blaasjes, bultjes en huidschilfering.

Schurft komt alleen bij mensen voor en is vrij besmettelijk. Voor besmetting is langdurig huidcontact (minimaal zo'n vijftien minuten) met een besmet persoon of diens kleding of beddengoed voldoende. Iedereen kan schurft krijgen, ongeacht leeftijd of geslacht. Mensen die in groepen samenleven, zoals in verzorgingshuizen, lopen wel een wat grotere kans. Schurft kan goed behandeld worden met crèmes of medicijnen.

Scabiës norvegica is een speciale vorm van schurft die vooral voorkomt bij mensen met een verzwakt afweersysteem, zoals Hiv-positieve patiënten, zeer oude mensen, of mensen met neurologische afwijkingen. Bij deze vorm ziet de huid er korstig en schilferig uit.

Oorzaken van schurft

Schurft kun je oplopen als je meer dan vijftien minuten huidcontact hebt gehad met iemand die ermee besmet is. Bij korte aanrakingen, zoals bijvoorbeeld begroetingen, loop je geen risico. Besmetting door iemand met schurft is wel mogelijk door bijvoorbeeld:

• seksueel contact te hebben
• samen in een bed te slapen
• diegene te helpen met wassen/en of aankleden

Besmetting kan ook plaatsvinden door contact met zaken waarmee de besmette persoon langdurig huidcontact heeft gehad, zoals:

• kleding
• beddengoed en kussens
• knuffels

Schurft kun je dus ook oplopen door logeerpartijen of verblijven in hotels, pensions of vakantiehuisjes waar niet al het beddengoed regelmatig wordt gereinigd. Op plekken waar veel mensen intensief contact met elkaar hebben, zoals verpleeghuizen en ziekenhuizen, is het risico op besmetting met schurft extra groot. Hier komen soms epidemieën voor.

Symptomen schurft

Het eerste teken dat je schurft hebt opgelopen, is hevige jeuk. Deze wordt steeds heviger, vooral 's nachts en bij warme temperaturen. De jeuk begint bij een eerste besmetting zo'n twee tot zes weken na de besmetting. Krijg je daarna opnieuw schurft? Dan merk je dat veel sneller, vaak na een paar dagen al.

Behalve aan de jeuk, is schurft te herkennen aan zichtbare gangetjes, bultjes en huidschilfers. De gangetjes zijn vaak rode lijntjes met een bultje aan een kant. De schurftmijt nestelt zich het liefst in huidplooien. Je treft ze het vaakst aan:

• bij de polsen
• onder de oksels
• tussen de vingers
• op de voeten
• bij de billen
• bij de geslachtsdelen

Bij jonge kinderen zijn de gangetjes meestal minder zichtbaar en uit schurft zich als een soort rode uitslag over grote delen van het lichaam. Dit lijkt veel op eczeem. Op het gezicht of op het hoofd zie je eigenlijk nooit schurft, al komt dit bij kinderen onder de vier nog wel eens voor. Door het openkrabben van bultjes kunnen ontstekingen ontstaan.

Hoe wordt de diagnose schurft gesteld?

Hoewel de schurftmijten zelf met het blote oog niet te zien zijn, kan een huidarts schurft vaak makkelijk herkennen aan de gangetjes. Zijn deze minder zichtbaar, dan is het niet meteen duidelijk. Om met zekerheid vast te stellen dat het om schurft gaat, kan deze een klein stukje huid afschrapen met een mesje, op de plek waar een gangetje of bultje zichtbaar is. Wordt dit stukje weefsel onder de microscoop bekeken, dan is de schurftmijt vaak wel te zien. Ook als mensen in de omgeving van degene die klachten heeft jeuk krijgen, is dit een aanwijzing dat er sprake is van schurft, omdat deze ziekte zo besmettelijk is.

Risicofactoren/-groepen

In principe kan iedereen schurft krijgen. Het is niet mogelijk om je ertegen te laten inenten. Schurft is geen gevolg van slechte hygiëne. Wel zijn er situaties waarin er sprake is van een verhoogd risico op schurft. Enkele risicofactoren zijn:

• reizen of slapen in omgevingen waar je mogelijk in contact komt met beddengoed of objecten waar schurftmijt in zit
• seksueel contact hebben met een besmet persoon
• werken in een omgeving waar veel mensen samenleven, zoals een ziekenhuis, verzorgingshuis of asielzoekerscentrum

Mensen met een verminderde afweer vormen een risicogroep voor de variant Scabiës norvegica.

Behandeling van schurft

Schurft is goed te behandelen met crèmes of tabletten. Deze zijn niet zonder recept te verkrijgen, maar moeten door een arts worden voorgeschreven. Neem dus contact op met je huisarts als je vermoedt dat je besmet bent.

Er zijn twee verschillende soorten crèmes tegen schurft. De meest effectieve is permetrinecrème, ook wel bekend als Loxazol. De crème moet over het hele lichaam worden gesmeerd, zeker ook in huidplooien. Bij volwassenen hoeven het gezicht en behaarde hoofd niet meegenomen te worden, bij kinderen wel. Daarna moet de crème acht tot twaalf uur blijven zitten, waarna je mag douchen. Op zich is de behandeling dan voltooid. Eventueel kun je deze een week later herhalen.

Benzylbenzoaatcrème werkt ook tegen schurft er wordt door de ziektekostenverzekeraar vergoed. Het is echter minder effectief, waardoor je het drie dagen op rij moet aanbrengen en iedere keer 24 uur moet wachten voordat je het eraf kunt wassen.

Naast crèmes zijn er ook tabletten tegen schurft verkrijgbaar. Deze ivermectine, of Stromectol tabletten, moet je in een keer innemen. Na veertien dagen doe je dit nog eens. Deze behandeling is niet aan te raden voor jonge kinderen met een gewicht lager dan vijftien kilo.

Heb je schurft opgelopen? Denk dan goed na wie je nog meer besmet zou kunnen hebben, zoals geliefden, vrienden, familie of huisgenoten. Zij moeten zich dan ook laten behandelen, ook al hebben ze (nog) geen klachten. Het kan immers weken duren voordat de klachten zich aandienen. Al deze personen moeten tegelijkertijd worden behandeld, of in ieder geval op dezelfde dag.

Ook is het belangrijk dat je alle kleding en het beddengoed, knuffels en alle andere zaken die in de afgelopen drie dagen langdurig in contact zijn geweest met je huid, goed wast: zeker op 50 graden. Trek na je behandeling ook schone kleren aan en ga in een schoon bed slapen, anders heb je kans dat de schurft snel weer terugkomt. Voor de mensen in je omgeving die ook behandeld worden, gelden dezelfde richtlijnen.

Twijfel je of je de juiste maatregelen hebt getroffen om van je schurft af te komen? Dan kun je ook altijd de GGD bellen voor precieze instructies.

Prognose

Schurft is behoorlijk vervelend, maar over het algemeen niet ernstig en goed te verhelpen met de bovengenoemde behandelingen. Twaalf uur na de behandeling ben je niet meer besmettelijk. Wel is het mogelijk dat je nog tot een paar weken na de behandeling jeuk hebt. Ook dode mijten kunnen nog voor irritatie zorgen. Heb je hier veel last van? Dan kan je huisarts een crème of antihistaminicum voorschrijven.