Hematoom (blauwe plek)

Wat is een hematoom?

Een hematoom wordt ook wel een bloeduitstorting genoemd. Dit is een bloeding in een orgaan - ook wel een inwendige bloeding genoemd - waarbij het bloed in het omliggende weefsel terechtkomt. Dit bloed gaat vervolgens stollen.

Een dergelijke bloeduitstorting kan voorkomen in alle organen, maar komt het vaakst voor onder de huid. Als er sprake is van een bloeduitstorting onder de huid, krijgt de huid een blauwe, soms groene, kleur. Dit wordt in de volksmond een 'blauwe plek' genoemd. Ook kan de stolling van het bloed tot een zwelling leiden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer iemand zijn hoofd stoot en vervolgens een bult op zijn hoofd krijgt. In een uitzonderlijk geval vormt de bloeduitstorting zich in de hersenen. Dit wordt een epiduraal of een subduraal hematoom genoemd. Dit fenomeen staat ook wel bekend als een hersenbloeding. Een dergelijk hematoom kan levensgevaarlijk zijn.

De oorzaken van een hematoom

Een hematoom kan verschillende oorzaken hebben.

• In veruit de meeste gevallen wordt een hematoom veroorzaakt door kracht van buitenaf, zoals een stoot, slag, of val. Zo kun je bijvoorbeeld een hematoom krijgen indien je over je eigen voeten bent gestruikeld, of indien je per ongeluk met een hamer op je vinger hebt geslagen. Om deze reden gaan botbreuken vaak samen met een of meerdere bloeduitstortingen. Een bloeduitstorting binnen de schedel kan zich voordoen na een ernstig hoofdtrauma, zoals een slag boven het oog of een klap tegen het achterhoofd. Ook kunnen bepaalde operaties tot bloeduitstortingen leiden.
• Een hematoom kan tevens worden veroorzaakt door bepaalde medicijnen gedurende een lange tijd te gebruiken. Onder deze medicijnen vallen onder andere rustgevende middelen, bloedverdunners, aspirine en slaaptabletten. Aangezien deze bloeduitstortingen niet worden veroorzaakt door een externe kracht, worden deze bloeduitstortingen ook wel 'spontane' bloeduitstortingen genoemd.
• Er kan ook sprake zijn van een spontane bloeduitstorting wanneer de patiënt een tekort heeft aan vitamine B12, vitamine C, vitamine K of foliumzuur. Dit zorgt namelijk voor (zeer) kwetsbare bloedvaten.

De symptomen van een hematoom

Een hematoom komt in de meeste gevallen onder de huid voor. In dat geval zijn de symptomen als volgt.

• Een hematoom is eenvoudig te herkennen aan een verkleuring van de huid. Ondanks het feit dat een hematoom ook wel een 'blauwe plek' wordt genoemd, is de verkleurde huid echter niet constant blauw. De huid zal geleidelijk van kleur veranderen: in het begin is de huid rood, vervolgens blauw en tot slot groengeel.
• Een hematoom is erg gevoelig en soms zelfs pijnlijk, vooral wanneer de verkleurde huid wordt aangeraakt.

Zoals eerder vermeld kan er ook een bloeduitstorting binnen de schedel ontstaan. Aangezien een dergelijke hematoom zeer gevaarlijk en zelfs levensbedreigend kan zijn, is het belangrijk om de symptomen van een bloeduitstorting binnen de schedel te kunnen herkennen.

• Duizeligheid, misselijkheid en braken
• Verwarring
• Slaperigheid
• Hoofdpijn
• Kortademigheid
• Tijdelijke bewusteloosheid
• Een of meerdere blauwe plekken rondom de ogen of achter de oren
• Een vergrote pupil in één oog
• Zwakte aan één deel van het lichaam. Als er ook sprake is van een vergrote pupil, zal deze zwakte zich meestal voordoen aan de andere zijde dan de vergrote pupil.

Hoe wordt de diagnose hematoom gesteld?

De meeste hematomen onder de huid zijn eenvoudig te herkennen op basis van de voorgaande symptomen. Het is in een dergelijk geval niet nodig om naar de huisarts te gaan, tenzij je twijfelt of er wellicht iets anders aan de hand is.

Een hematoom in de hersenen is uiteraard lastiger te herkennen en te diagnosticeren. Als een patiënt op zijn hoofd gevallen is of er andere aanwijzingen zijn van een ernstig hoofdtrauma, kan de arts een röntgenonderzoek uitvoeren om te achterhalen of er sprake is van een hematoom. Als er blauwe plekken ontstaan zonder een aanwijsbare oorzaak, kan de arts voor een bloedonderzoek kiezen.

Risicofactoren en -groepen

Een bloeduitstorting kan iedereen overkomen. Er zijn echter wel personen die hier gevoeliger voor zijn dan anderen.

• Allereerst zijn personen met bepaalde ziektes gevoeliger voor het krijgen van een hematoom. Hieronder vallen personen met onder andere bloedarmoede, leukemie, sepsis, levercirrose en hemofilie. Ook patiënten met hypothyreoïdie en bloedstollingsafwijkingen krijgen eerder een bloeduitstorting.
• Ten tweede komen bloeduitstortingen vaker voor bij personen die veel aan krachttraining doen, zoals (professionele) gewichtheffers en andere topsporters. De krachttraining leidt tot kleine scheurtjes in de bloedvaten onder de huid, hetgeen tot bloeduitstortingen kan leiden.
• Ten derde zijn ouderen gevoeliger voor bloeduitstortingen. Dit komt doordat de bloedvaten dunner en minder sterk worden naarmate je ouder wordt. Om die reden kunnen er op oudere leeftijd ook bloeduitstortingen ontstaan zonder dat er sprake is van enig letsel.
• Ten vierde komen bloeduitstortingen vaker voor bij gebruikers van bepaalde medicijnen. Het gaat voornamelijk om medicijnen die het bloed verdunnen, zoals ibuprofen, aspirine, warfarine en naproxen. Ook wordt de kans op hematomen verhoogd door het gebruik van slaaptabletten en andere rustgevende medicijnen. Ten slotte is de kans op bloeduitstortingen hoger bij gebruikers van prednison. Dit komt doordat dit geneesmiddel de bloedvaten brozer maakt.
• Ten slotte hebben personen met een tekort aan foliumzuur, vitamine B12, vitamine C en/of vitamine K een verhoogde kans op bloeduitstortingen.

De behandeling van een hematoom

Een hematoom onder de huid is op eenvoudige wijze thuis te behandelen. In het eerst stadium van de bloeduitstorting is het raadzaam om de huid gedurende een half uur te koelen. Hierdoor vermindert de zwelling en wordt de omvang van de bloeduitstorting zoveel mogelijk beperkt. Als de plek erg veel pijn doet, kan deze pijn worden verlicht door middel van paracetamol of ibuprofen. Er mag geen aspirine worden gebruikt, aangezien dit de bloedstolling vertraagt en zo een averechts effect heeft. Na 1 à 2 dagen mag de blauwe plek worden een paar keer per dag worden verwarmd met een warm washandje. Hierdoor wordt de bloedcirculatie versneld, waardoor de bloeduitstorting sneller verdwijnt.

Als er sprake is van een bloeduitstorting in de schedel, is het van belang om zo snel mogelijk een arts te raadplegen. In dat geval kan het nodig zijn om de bloeduitstorting te behandelen door middel van een operatie.

Prognose

Een hematoom van de huid verdwijnt vanzelf. Het is dan ook niet nodig om naar de huisarts te gaan. De genezing kan echter wel worden bevorderd middels de bovengenoemde behandelmethoden.

De prognose voor een hematoom in de hersenen verschilt van geval tot geval. De oorzaak en de locatie van de bloeduitstorting spelen hierbij een grote rol, evenals het moment waarop met de behandeling is aangevangen.