Acne, blijf er vanaf!

Acne is een ontstekingsziekte van de talgklieren. Talgklieren zitten in de huid en scheiden een vet af dat dient om je huid soepel te houden en te beschermen tegen uitdroging. Ze zijn vooral talrijk op het voorhoofd, op de kin en hoog op de rug.

Mannelijke hormonen

Acne ontstaat door stimulatie van de androgenen. Deze mannelijke hormonen zorgen ervoor dat de talgklieren zich wat meer ontwikkelen en meer talg beginnen af te scheiden. De overvloed aan talg vermengt zich met dode huidcellen en die mix kan de uitgangen van de talgklieren verstoppen. Dan begint acne.

Dat het om mannelijke hormonen gaat, wil overigens niet zeggen dat alleen jongens acne krijgen. Mannelijke hormonen komen zowel bij jongens als bij meisjes voor. Vanaf de puberteit en het begin van de menstruatie beginnen meisjes ook meer androgenen te produceren.

Vormen

Acne bestaat in verschillende vormen. Je hebt de comedonen enerzijds en de papels, pustels en cysten anderzijds.

• Comedones zijn de zogenaamde mee-eters. Zij zijn een opstapeling van talg en hoorncellen, die niet ontstoken zijn. Ze bestaan in twee soorten: de open comedones en de gesloten comedones.
• Open comedones zijn de bekende zwarte puntjes. Ze zijn bovenaan niet afgesloten, maar de talg en hoorncellen zitten zichtbaar in de huidopening. De donkere kleur is geen vuil, maar kleurpigment dat het lichaam zelf aanmaakt.
• Gesloten comedones zijn volledig afgesloten, waardoor de talg zich in het kanaaltje ophoopt. De talg en hoorncellen zijn dan als een witte massa door de huid heen zichtbaar. Wanneer zo'n gesloten comedo ontsteekt, ontstaan er papels en pustels.
• Bij papels, pustels en cysten is er een ontsteking en ophoping van etter in, onder of rond de prop van talg- en hoorncellen. Het zijn puisten. Bij papels zit de ontsteking nog in een beginfase, maar bij pustels is de ontsteking al meer uitgebreid.

Waar papels en pustels nog dicht bij het oppervlak van de huid zitten, bevinden cysten zich veel dieper in de huid. Zij vormen stevige rode, tot dieppaarse knobbels.

Oorzaken

Acne is een hormonale aangelegenheid. Het is geen kwestie van hygiëne, en het heeft ook niks te maken met vitaminetekorten of voedselallergieën. Vaak denken mensen dat puistjes ontstaan doordat je frietjes, chocolade of mayonaise eet. Daar heeft het echter niks mee te maken.

Tussen het ophopen van talg in een talgkanaaltje en het ontstaan van een puist verlopen meerdere maanden. Dat betekent dat de frietjes die je gisteren gegeten hebben, niet verantwoordelijk zijn voor je opstoot van acne volgende week.

Aanleg voor acne zit in de genen. Of de puistjes en zwarte puntjes daadwerkelijk verschijnen, heeft vooral met die aanleg en met de geslachtshormonen te maken. Maar er zijn wel een aantal factoren die je acne kunnen beïnvloeden. Cosmetica bijvoorbeeld kan acné uitlokken, vooral de oliehoudende en vette substanties.

Behandeling

Milde vormen van acne kunnen best lokaal behandeld worden. Crèmes en gels op basis van benzoylperoxide zijn goedkoop en doeltreffend, maar ze maken de huid droger en ruwer in het begin van de behandeling.

Zinksupplementen hebben die nadelen niet, en zijn ook nuttig. De resultaten van deze zinksupplementen zijn vergelijkbaar met die van een licht antibioticum. Bij meer ernstige vormen van acne werd vroeger vaak antibiotica voorgeschreven, maar daar is men de laatste jaren van teruggekomen, omwille van de resistentie.

De meest efficiënte producten tegen acne zijn de retinoïden, substanties afgeleid van vitamine A. Deze verminderen de talgproductie. In de eerste weken van de behandeling kunnen ze de problemen wel doen opflakkeren.

Welke acnebehandeling je ook kiest, de resultaten laten altijd even op zich wachten. Je moet het zes weken tijd geven. Dan zou je beterschap moeten zien. Is dat niet het geval, dan is het tijd voor een andere behandelingsmethode.

Uitknijpen of afvallen

Uitknijpen lijkt overigens vaak een goede oplossing, maar dat is het allerminst. Puistjes en mee-eters ontstaan wanneer talgklieren verstopt zijn door een teveel aan talg en dode huidcellen. Als je die puistjes gaat uitknijpen, oefen je veel druk uit op de verstopte talgklierkanaaltjes.

Door die druk kunnen de wanden scheuren, zodat de inhoud in de omgevende huid terechtkomt. En dat kan aanleiding geven tot een uitgebreidere ontsteking. Laat je huid dus zo veel mogelijk met rust.

Als je het toch niet kan laten, kun je het beste een comedolepeltje of een quetscher kopen. Dit is een minilepeltje dat een gaatje in het midden heeft. Als je dat over een puistje heen duwt - nadat je eerst je poriën hebt opengezet met een stoombadje - kan je de mee-eter verwijderen.

Maar afblijven is nog altijd het beste. Laat het verwijderen van mee-eters en puistjes over aan mensen met ervaring en een opleiding.