Als alles draait en beweegt
Eén op de vijf mensen krijgt in zijn leven te maken met evenwichtsproblemen. Paula Hijne kan erover meepraten: zij heeft de ziekte van Ménière, een evenwichtsstoornis. Op zoek naar informatie over haar ziekte en de evenwichtsorganen ontdekte ze dat er nog maar weinig over bekend is, zelfs bij artsen. Ze ging op onderzoek en besloot er een boek over te schrijven. Dit resulteerde uiteindelijk zelfs in twee boeken: 'Ménière in balans' wat verscheen in 2016 en 'Evenwicht in uitvoering' dat in 2020 is verschenen.
Waarom moest dit boek er komen?
"Het eerste boek gaat vooral over de ziekte van Ménière. Alleen het laatste hoofdstuk gaat over evenwichtsproblemen. Toen ik het af had, wist ik eigenlijk meteen dat er nog een vervolg over het evenwicht moest komen. Er zijn namelijk heel veel mensen die lang met klachten rondlopen: draaierig, duizelig, slechter zien, licht in het hoofd, instabiel en/of misselijk bijvoorbeeld. Als ze naar de huisarts gaan, weet deze vaak ook niet waardoor dit komt. Bij slechter zicht worden patiënten dan doorverwezen naar de oogarts of opticien, terwijl ze last hebben van hun evenwicht. Zo kan het enorm lang duren voordat een diagnose gesteld wordt én juiste hulp geboden kan worden. Via dit boek wil ik dat er meer over het evenwicht bekend wordt en welke klachten een kapot evenwichtsorgaan allemaal kan veroorzaken. En hoop ik dat sneller wordt gezien dat het komt door een kapot of minder goed werkend evenwichtsorgaan."
Allereerst, wat is het evenwichtsorgaan eigenlijk?
"Het evenwichtsorgaan is een zintuig én wist je dat we eigenlijk moeten spreken van evenwichtsorganen, want we hebben er twee! Ze zitten aan beide zijden in het hoofd in het binnenoor, achter het rotsbeen. Het zijn 'mechanische' organen en ze merken de veranderingen van het hoofd en lichaam op en ze voelen beweging. Ze zorgen niet alleen voor het houdingsevenwicht, ze sturen ook verschillende processen in het lichaam aan. Als dit mechanisme kapot gaat, krijg je klachten."
Wat voor klachten kun je zoal krijgen?
"Het evenwicht is van invloed op verschillende processen in het lichaam, zowel in beweging als in rust. Problemen die kunnen ontstaan als je evenwicht niet goed werkt zijn: je licht in het hoofd voelen, je misselijk voelen en/of braken, je minder goed kunnen oriënteren, je duizelig of instabiel voelen. Dat is ook een van de redenen waarom ouderen vaker vallen. Ook je evenwichtsorganen worden namelijk ouder en daardoor je evenwicht slechter."
Wat gebeurt er met je evenwichtsorganen als je ouder wordt?
"Als je ouder wordt, gaan we minder goed zien en horen, het bewegen wordt moeilijker, we worden vergeetachtig. Ook de functies van het evenwicht verminderen. Dit zorgt voor kleine en grote problemen. Neem bijvoorbeeld de samenwerking van je ogen en je evenwichtsorganen. Je gezichtsscherpte kan nog redelijk goed zijn, maar de scherpte tijdens het bewegen en/of lopen wordt minder. Je denkt dan misschien dat het door je ogen komt, maar het probleem zit hem in de verminderde werking van de evenwichtsorganen, want die zijn verantwoordelijk voor het 'dynamisch zien' oftewel het zien tijdens bewegen."
Hoe merk je de achteruitgang van je evenwicht?
"Je kan wankeler of schuifelend gaan lopen en steun zoeken bij het lopen, je oriëntatie gaat achteruit, je hebt ook moeite met in het donker lopen. Het opstaan van een stoel gaat moeizaam. Je kunt overgevoelig worden voor veel licht, geluid en kijken naar beweging. Er kan een gevoel van onbalans en valneigingen ontstaan. Dat kan leiden tot angst en oververmoeidheid."
Hoe kun je je evenwichtssysteem goed houden?
"Achteruitgang kun je niet voorkomen, maar door te blijven sporten, blijven bewegen kun je problemen wel uitstellen. Dus blijf actief, ook als je met pensioen gaat. Ik pleit ervoor om oudere mensen - bijvoorbeeld vanaf het moment dat ze met pensioen zijn - regelmatig te laten screenen op problemen met het evenwicht. En als het nodig is, gebruik maken van een hulpmiddel. Wanneer er problemen worden ontdekt, kunnen ouderen begeleid worden zodat voorkomen kan worden dat ze vallen. Door onder andere uit te leggen dat ze het bewegen met aandacht moeten doen. Niet even snel opstaan uit bed, maar eerst even rustig gaan zitten, dan opstaan, dan even stil blijven staan en dan pas gaan lopen. Door dit soort kleine toepassingen kan een hoop leed voorkomen worden."
Paula Hijne is expert in het begeleiden van mensen met evenwichts- of gehoorproblemen. Zij maakte na haar diagnose ziekte van Ménière een loopbaanswitch van leerkracht naar HoorCoach, re-integratiebegeleider en patiëntcoach. Paula is ook spreker, ze geeft presentaties en workshops, is gastdocent, radiopresentator en maakt de podcast 'Evenwicht, je leven'. Meer informatie over haar kun je vinden op de website: evenwichtinuitvoering.nl
