Beantwoord door allergiediëtiste Marjolein de Nie
Het is lente! Heb je last van hooikoorts? Dan heb jij straks weer last van een verstopte neus, jeukende ogen en een droge keel. Is er een verband tussen hooikoorts en voeding? En zijn er bepaalde voedingsmiddelen die je kunt nemen om jouw klachten te helpen verminderen en/of voorkomen? Allergiediëtiste Marjolein de Nie geeft advies.
1. Is er een verband tussen hooikoorts en voeding?
“Er is zeker een verband tussen hooikoorts en voeding. Er kunnen namelijk kruisreacties ontstaan. Als je een allergie hebt, en in dit geval heb je bij hooikoorts een allergie voor een van de pollen - gras-, boom- of onkruidpollen – reageer je op het eiwit van die pol. Dat eiwit bestaat uit allemaal aminozuren in een bepaalde volgorde. Je reageert niet op het hele eiwit, maar je reageert op stukjes van dat eiwit.
Deze komen in bepaalde fruit- en groentesoorten voor, maar ook in graansoorten, noten en pinda’s voor. Iemand die een allergie heeft voor pollen, reageert op een bepaald stukje van dat eiwit. Hij kan daardoor ook klachten krijgen van bepaalde fruit- of groentesoorten. Groentesoorten waar mensen bijvoorbeeld last van kunnen hebben, zijn wortel, tomaat of selderij. Bij fruit is een bekend voorbeeld de kruisreacties op berkenpol (ook wel paraberksyndroom genoemd), waarbij steenvruchten een rol spelen, dus dat is appel, peer, perzik, kers – eigenlijk alles waar een pit in zit – en kiwi.”
2. Histamine speelt ook een rol bij hooikoortsklachten. Wat is histamine?
“Histamine is een bioactieve stof in het lichaam en speelt bij verschillende lichaamsprocessen een rol. Histamine wordt door het lichaam zelf aangemaakt en komt voor in voeding. De aanmaak van histamine in het lichaam staat ook onder invloed van stress en hormonen.
Als je een allergische reactie hebt en je bent in contact geweest met een product, dus met een pol of een voedingsmiddel, en het lichaam ziet het als iets gevaarlijks, dan maakt het lichaam antistoffen aan. De volgende keer als je weer in contact komt met die gevaarlijke stof, dan herkent het lichaam die ‘gevaarlijke eiwitten’. Vervolgens worden die antistoffen actief en maken ze histamine vrij. Histamine komt dan in grote hoeveelheid in je bloed, waardoor je klachten krijgt.”
3. Je hoort weleens dat natuurlijke (voedings)middelen, zoals honing, kunnen helpen bij hooikoortsklachten. Klopt dit?
“Daar zijn onderzoeken naar gedaan, maar daarvan is nog geen enkel effect aangetoond. Wij raden dat niet aan, maar het idee daarachter is natuurlijk dat je het lichaam weer tolerant probeert te krijgen voor een allergeen: het stofje waar iemand allergisch voor is, dat eiwit waar hij op reageert. Dit wordt ook gedaan bij immunotherapie. Als iemand allergisch is voor een van de pollen, krijgt diegene voor een langere tijd wekelijks een kleine hoeveelheid van dat allergeen – die hoeveelheid wordt opgebouwd – waarna deze hoeveelheid wordt opgebouwd. Hiermee probeer je dus iemand tolerant te krijgen voor dat stofje.
Het idee erachter zou kunnen zijn dat in honing ook nog wat eiwitten zitten en dat je door dat te gebruiken, je lichaam tolerant zou kunnen maken door blootstelling aan kleine hoeveelheden. Honing bestaat voor het grootste deel uit suiker. En als jij honing koopt, weet je niet van welke pollen die komt, of welke bloemen of welke eiwitten er dan in zitten en of dat dan de honing is die je nodig hebt om tolerantie op te bouwen. Dit geldt ook voor bijenpollen of propolis."
4. Hebben E-nummers invloed op hooikoortsklachten?
“Nee, E-nummers hebben geen invloed op hooikoortsklachten. Bepaalde E-nummers kunnen wel histamine vrijmaken en in het pollenseizoen kunnen mensen die last hebben van pollen en histamine-intolerantie daardoor ook last hebben van bepaalde voedingsmiddelen. Benzoaten, sorbaten, glutamaat, nitraat en nitriet zijn voorbeelden waar bepaalde mensen met een histamine-intolerantie klachten van kunnen krijgen. Dit noemen we een niet-allergische voedselovergevoeligheid waarbij het immuunsysteem niet betrokken is. De genoemde stoffen zijn eigenlijk een prikkel om histamine vrij te maken. Histamine-intolerantie is dus wat anders dan een kruisreactie op pollen waarbij het immuunsysteem wel betrokken is."
5. Helpt histaminerijke of -arme voeding klachten te voorkomen of verminderen?
“Het vermijden van voedingsmiddelen die van nature veel histamine bevatten helpt niet om hooikoortsklachten te verminderen. Als er sprake is van een pollenallergie, dan zou histaminerijke of -arme voeding soms wel helpen, soms niet. Maar het is niet meteen een dieet dat we inzetten als iemand een pollenallergie heeft. Want gaat het echt om die kruisreacties op groente en fruit, soms noten of granen, dan geven we advies over hoe je met de klachten om kunt gaan.
Het hangt er ook van af hoe mensen zelf de klachten ervaren. Sommige mensen weten wel dat ze wat klachten kunnen krijgen, bijvoorbeeld jeuk in de mond en vinden dat niet erg, en andere mensen vinden dat wel erg en gaan het product vermijden, maar belangrijk is altijd wel dat iemand een volwaardige voeding blijft houden en dat mensen niet onnodig van alles gaan vermijden. Vermijd alleen producten waar je last van hebt.”
6. Helpt het om voedingsmiddelen met veel histamine te verhitten of bewerken om klachten te verminderen?
“Ja, het mooie met fruit en groente is, die hebben labiele eiwitten, dus als je ze verhit dan treedt meestal de reactie niet op. Soms hebben mensen er dan ook geen last van als producten bewerkt zijn, bijvoorbeeld wanneer ze kersen of perzik uit pot of gedroogde pruimen eten.”
7. Raadt u mensen aan om bij een kruisreactie of pollenallergie naar een diëtist te gaan?
“Dat hangt ervan af hoeveel klachten iemand van de voeding heeft, want heeft iemand alleen tranende ogen en een loopneus en verder geen last van de voeding, dan hoef je niet per se naar een diëtist. Maar als er wel klachten zijn van de voeding, dan is dat zeker goed om dat uit te laten zoeken en daar advies over te vragen. En ook als je niet precies weet welke voedingsmiddelen nu eigenlijk jouw klachten veroorzaken.”
8. Wat kun je nog meer doen om klachten te voorkomen of te verminderen?
“Een voedseldagboek bijhouden. Als iemand het niet precies weet, dan laat ik mensen vaak een voedseldagboek bijhouden, waarin je opschrijft – er zijn tegenwoordig ook apps waarin je dat bij kunt houden – wat je hebt gegeten vanaf dat je ’s ochtends wakker wordt totdat je weer naar bed gaat. Je schrijft alles op en daarnaast houd je in een kolom bij wanneer je welke klachten hebt. Het liefst 10 of 14 dagen, zodat je ook eventueel een patroon kunt zien. Een diëtist kan dan met behulp van het dagboek op zoek gaan naar welke voedingsmiddelen klachten veroorzaken.”
Diëtiste Marjolein de Nie is gespecialiseerd in voedselovergevoeligheid en heeft haar eigen praktijk. Zij is aangesloten bij Diëtisten Alliantie Voedsel Overgevoeligheid (DAVO) en de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD).
