Aneurysma

Wat is een aneurysma?

Een aneurysma is een plaatselijke verwijding of uitstulping van een slagader in het lichaam. Een slagader – ook bekend onder de naam aorta – heeft een belangrijke functie in het lichaam, want die is verantwoordelijk voor de bloedcirculatie in het lichaam. Slagaders vormen samen de grote snelweg voor het bloed om cellen, spieren, pezen en organen van voedingsstoffen te voorzien. Overal in het lichaam waar deze aders lopen, kunnen aneurysma's ontstaan.

Aneurysma's kunnen ontstaan in de:

• buikaorta
• borstholte
• hartkamer
• hersenen
• kransslagaders
• binnenkant van de aorta

Oorzaken van een aneurysma

De oorzaken van een aneurysma verschillen per persoon. Erfelijkheid speelt vaak een rol, vooral bij een aneurysma in de hersenen en de buikholte. Daarnaast kan er iets mis zijn gegaan bij het vormen van de slagaders in de baarmoeder, waardoor je op latere leeftijd meer risico loopt op het ontwikkelen van een aneurysma. De verwijding aan de slagader wordt meestal veroorzaakt door een verzwakte of dunne vaatwand. Bijvoorbeeld door slagaderverkalking, een infectie, ontstekingsziekten zoals reuma en psoriasis, aangeboren hartafwijkingen, bindweefselaandoeningen en roken.

Bij een aneurysma in de hartkamer ligt de oorzaak bij een eerdere hartaanval. Na een hartinfarct ontstaat er een litteken op het hart. Dit littekenweefsel kan met de tijd gaan uitrekken, waardoor de hartkamer groter wordt. Hierdoor kan het hart niet goed pompen en kunnen er stolsels ontstaan in het bloed.

Er kan ook sprake zijn van een zogenaamd vals aneurysma. Dat wordt veroorzaakt door een trauma van buitenaf. Een heftige val, een ongeluk of het aanprikken van een bloedvat bij een medische ingreep kunnen een verwijding van het bloedvat veroorzaken. Hierdoor ontstaat er tijdelijk een plaatselijke verzwakking van de buitenste laag van de slagader.

Ook kan er sprake zijn van aneurysma's bij kinderen als onderdeel van de Ziekte van Kawasaki.

Wat zijn de symptomen van een aneurysma?

De plaats van een aneurysma bepaalt de symptomen. Meestal merk je er aan het begin weinig van, totdat de verwijding groter wordt. Je voelt dan een drukkend gevoel in het lichaam, bijvoorbeeld op de wervelkolom (aneurysma in de buikaorta) of heesheid (aneurysma in de borstholte). Verder ervaar je een vage pijn op de plek van de verwijding, zoals slikproblemen of buik- en rugpijn zonder duidelijke oorzaak. Zelfs vermoeidheid en de symptomen van een gewone verkoudheid – bijvoorbeeld bij de Ziekte van Kawasaki – behoren tot de symptomen van een aneurysma.

Als een aneurysma scheurt, ontstaat er bloedverlies. Bij een aneurysma in de hersenen gaat dat gepaard met heftige hoofdpijn, duizeligheid en er bleek uitzien. Bij een aneurysma in de buikholte ontstaat er een oplopende pijn in de rug of buik, een algeheel ziek gevoel, duizeligheid, overmatig zweten en je ziet er zeer bleek uit. Nadat een aneurysma gescheurd is, is het heel belangrijk dat je snel medische hulp inschakelt.

Diagnose aneurysma

Artsen ontdekken een aneurysma vaak per toeval. Dat komt omdat het in eerste instantie symptomen heeft die ook op andere aandoeningen kunnen duiden. Hierdoor is het moeilijk vast te stellen dat het om een verwijding van een slagader gaat.

Een aneurysma wordt vaak ontdekt door:

• een röntgenfoto
• echografisch onderzoek
• CT-scan
• MRI-scan

Is de diagnose gesteld, dan is het belangrijk het aneurysma goed in de gaten te houden. Ook dit gebeurt door middel van röntgenfoto's, echo's of scans.

Risicofactoren en -groepen

Mannen hebben een grotere kans op het ontwikkelen van een aneurysma dan vrouwen. Doordat aderverkalking en het dunner worden van de vaatwanden met ouderdom te maken heeft, komt een aneurysma ook vaker voor bij ouderen dan bij jongeren. Mannen vanaf 60 jaar lopen vooral risico op het ontwikkelen van een aneurysma in de buikaorta. Vrouwen hebben weer meer kans op een aneurysma in de hersenen.

Roken verhoogt het risico op het ontwikkelen van een aneurysma aanzienlijk. Dat komt door de vele stoffen in tabak die schadelijk zijn voor je bloedvaten. Deze stoffen maken de wanden van de bloedvaten stugger en minder soepel. Dit heet slagaderverkalking. De bloedvaten bewegen dan minder goed mee met het rondpompen van het bloed, waardoor de stroming van het bloed vermindert. Doordat het bloed toch wil doorstromen, ontstaan er uitstulpingen en verwijdingen.

Kinderen krijgen zelden een aneurysma. Alleen bij een aangeboren hartafwijking of bij de ziekte van Kawasaki kunnen op jonge leeftijd deze verwijdingen van de slagader ontstaan.

Behandeling van een aneurysma

De behandeling van een aneurysma verschilt per type aneurysma. Zo wordt de verwijding van een slagader in de buikholte anders behandeld dan die in de hersenen. Een algemene behandeling bestaat uit het gebruik van bloedverdunners en medicijnen die de bloeddruk verlagen. Zo vermindert het risico op scheuren. Door de verwijding daarnaast regelmatig te controleren, weet je arts of er actie ondernomen moet worden of niet. De meeste aneurysma's groeien slechts enkele millimeters per jaar.

Het is mogelijk om de verwijding van de aorta chirurgisch te laten verwijderen. In de buikholte plaatst de behandelend arts een prothese op de plek van de verwijding om zo de doorstroming van het bloed te blijven bevorderen. Ook in de borstholte is het mogelijk om een prothese te plaatsen. Bij een aneurysma in de hartkamer verwijdert de arts het oude littekenweefsel en wordt de hartkamer verkleint. Na deze operatie pompt het hart je bloed weer goed door het lichaam.

Een aneurysma in de hersenen en kransslagaders kan ook door middel van een operatie worden afgebonden of gesloten. Bij de kransslagaders is het ook mogelijk een 'covered stent' om de verwijding te plaatsen. Daardoor neemt de druk af, waardoor de verwijding ook afneemt. Is een aneurysma gescheurd, dan is het noodzakelijk deze onmiddellijk af te binden om verder bloedverlies te voorkomen.

Prognose

Doordat een aneurysma vaak per toeval wordt ontdekt of pas wordt ontdekt als de vaatverwijding scheurt, is de prognose niet heel goed. Dat ligt echter wel aan de plek van het aneurysma in het lichaam. Ben je er snel bij, dan is herstel mogelijk.

Ontdekt men een aneurysma op tijd, dan kan met bloedverdunners en bloeddrukverlagende medicijnen de druk op de vaatverwijding afnemen. Er zijn daarna regelmatig scans nodig om de ontwikkeling van het aneurysma in de gaten te houden.