11 vragen én de antwoorden over verkoudheid

Wat is een verkoudheid eigenlijk? En hoe loop je die op?

“Verkoudheid is de verzamelnaam voor alle klachten die mensen met verkoudheid associëren, zoals een verstopte neus, snot, nies- of hoest-buien en waterige ogen. Pas als een verkoudheidsvirus deze klachten veroorzaakt, spreken we officieel van ‘verkoudheid’. Zo’n virus is erg besmettelijk. Zeker als verkouden mensen ‘sproei­gevaarlijk zijn’, dus als ze hoesten, niezen en snotteren, is de kans groot dat je het ook krijgt. Dat wil nog niet zeggen dat je, als je één van die klachten hebt, ook verkouden bent. Bij een goede verkoudheid ben je wel een paar dagen onder de pannen. Als die klachten binnen één of twee dagen alweer over zijn, was het vaak iets anders.”

Je kunt het dus niet zomaar oplopen door in de winter zonder jas naar buiten te gaan?

“Nee, dat is een fabeltje. Het is echter wel zo dat je lichaam op temperatuurverschillen reageert. Je slijmvliezen reageren op die plotselinge kou en zetten als het ware je neus aan. Die begint te lopen en je ogen beginnen te tranen. Dit noemen we hyperreactiviteit. De ene persoon is hier gevoeliger voor en reageert heftiger dan de andere. Ook oudere mensen zijn hier gevoeliger voor. Ze krijgen dan klachten die op verkoudheid lijken, maar hebben dus geen echte verkoudheid. Daarvoor moet je eerst in contact komen met dat virus.”

Sinds het coronavirus lijkt het verkoudheidsvirus ineens een stuk heftiger. Klopt dit?

“Een paar jaar geleden gingen veel mensen met een verkoudheid gewoon naar het werk en staken ze elkaar bij de koffie­automaat aan. Daar zijn we nu toch voorzichtiger mee. Het ­gevolg daarvan is dat ons ­afweersysteem wat luier is ­geworden. Het lijkt de virussen te zijn vergeten die ons lichaam eerder ontmoet heeft en moet nu extra hard werken. Het lichaam heeft iets meer moeite om te herstellen. Vaak houden klachten langer aan. Mede door die luiheid van het afweersysteem zien we bij ouderen nu soms zelfs ­virussen – zoals het RS-virus – die we in het verleden alleen bij heel jonge kinderen tegenkwamen.”

Als je toch verkouden wordt, wat kun je dan het beste doen?

“Zelf drink ik veel gemberthee, maar in het algemeen geldt dat je veel moet drinken. Een kippensoepje is ook een goed idee. Dat geldt ook voor fruit als kiwi’s en mandarijnen. Daar zit vitamine C in en die werkt weerstandverhogend. Daar kun je nooit te veel van binnenkrijgen, want je lichaam plast ze gewoon weer uit. Wat extra zink slikken kan op zich ook geen kwaad, maar wees daar wel voorzichtig mee en slik niet meer dan de bovengrens van 25 mg per dag. Te veel zink kan in het ergste geval leiden tot klachten als misselijkheid, buikpijn, koorts en infecties.”

Raad je een neusdouche aan?

“Zeker. Bij een loopneus is een ­neusdouche een uitstekende methode, mede om je neus gezond te houden. Als je ademhaalt, werkt de neus als een filter. Die houdt een groot deel van de viezigheid tegen, zodat die niet in je longen terechtkomt. Het beste werkt een kannetje met wat lauw water en een theelepel zout, dus niet alleen water. Door hiermee je neus te spoelen, haal je ook de viezigheid weg. Zo doet je ­eigen ­lichaam dat ook. Als je het goed doet, proef je het zoute water in je mond. Spuug dit wel weer uit.”

En hoe zit het met neussprays?

“Veel sprays zijn in feite niet veel meer dan water met een zoutoplossing, maar dan wel voor omgerekend vierhonderd euro per liter. Die kun je dus beter zelf maken. Er bestaan ook sprays met als werkend bestanddeel xylometazoline. Dergelijke sprays werken vooral goed wanneer je neus verstopt zit. Hierbij geldt wel een waarschuwing: dit moet je niet te lang blijven doen. Als je deze spray langer dan een week gebruikt, raakt je neus eraan verslaafd en gaat het juist averechts werken. Een geschilde ui op je nachtkastje schijnt je neus trouwens ook open te houden.”

Wat moet je doen bij korstjes en wondjes in je neus?

“Niets. Vooral niet peuteren. Bij veel ouderen zien we dat de huid wat dunner en dus kwetsbaarder wordt. Dat geldt ook voor de huid en de slijmvliezen in de neus. Zeker als je bloedverdunners gebruikt, is de kans op een bloeduitstorting of een bloedneus groter. Een heftige bloedneus kan zelfs gevaarlijk zijn. Wees dus voorzichtig met die neus en ga er niet in porren, ook niet met een zakdoek. Een neusdouche is wel goed en wat zalf of vaseline in de neus smeren helpt ook.”

Raad je mensen aan om met een verkoudheid naar de huisarts te gaan?

“Nee, absoluut niet. Integendeel zelfs. Niet alleen is de kans groot dat je in de wachtkamer andere mensen besmet, je loopt ook zelf kans om ziek te worden door iets wat iemand anders onder de leden heeft. Je afweersysteem werkt immers niet op volle kracht. In vrijwel alle gevallen gaat een verkoudheid binnen een of twee weken vanzelf weer over. Als je astma of andere longproblemen hebt, vreest voor een long­ontsteking of langer dan vijf dagen koorts hebt, is het wél raadzaam om je huisarts telefonisch te consulteren.”

Wat te doen als de verkoudheidsklachten aanhouden?

“Dan kun je alsnog naar de ­huisarts om een andere oorzaak uit te sluiten. Denk bijvoorbeeld aan neuspoliepen of een bij­holteontsteking. Hij of zij kan je zo nodig doorverwijzen naar een KNO-arts. Tegen poliepen of een ontsteking bestaan goede medicijnen. Soms is ook een operatie mogelijk.”

Kan het ook een allergie zijn, of hooikoorts?

“Een allergie bouw je op, maar je ­lichaam groeit er ook weer overheen. Doorgaans zijn mensen allergisch tussen hun 6de en hun 60ste levensjaar. Na die leeftijd is de kans groter dat de klachten komen door die ­eerder genoemde hyperreactiviteit. Bij allergieën zijn er andere medicijnen. Bij hyperreactiviteit kun je je neus ­tegen temperatuurverschillen ­beschermen, met wat vaseline in de neus bijvoorbeeld, of met een sjaal voor neus en mond.”

Tot slot het klassieke dilemma: je neus ophalen of snuiten?

“Ophalen en dan doorslikken! Dit is de manier waarop je lichaam dit zelf geregeld heeft. Dat kun je zien aan de richting van de trilharen in je neus: die zijn naar achter gericht. Snuiten gaat tegen die richting in. En als je dan toch wilt snuiten, gebruik dan altijd een tissue of zakdoekje dat je eenmalig gebruikt. Iedereen kent wel iemand met altijd een stoffen zakdoek in de broekzak. Dat is precies hoe het niet moet, ook al is hij de enige die hem gebruikt. In zo’n natte zakdoek blijft het virus ­namelijk nog een tijdje leven en kun je het dus opnieuw binnenkrijgen of iemand anders besmetten.”

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine december 2023. Abonnee worden van het blad? Dat doet u in een handomdraai!