BAARN - Waarom word je 's morgens wakker, zelfs zonder wekker? Onderzoekers ontdekten een nieuw onderdeel van de biologische klok, namelijk een gen dat ervoor zorgt dat je biologische wekker elke ochtend afgaat.
Een eiwit genaamd PERIOD (PER) is de centrale speler in de biologische klok. Het aantal PER-eiwitten in de cellen stijgt en daalt elke 24 uur. De cellen gebruiken dit eiwit om een idee te krijgen van het tijdstip en het lichaam te vertellen of we wakker moeten zijn of juist moeten gaan slapen.
Lager pitje
's Avonds regelt het dalende PER-niveau ervoor dat je biologische systeem vertraagt: de bloeddruk en hartslag dalen en ook mentale processen komen op een lager pitje te staan. Hoe het PER-niveau daalt en 's ochtends weer stijgt was nog een mysterie.
Aan-uit-knop
Gen KDM5A codeert een enzym, JARID1a. Dit enzym blijkt als een aan-uit-knop te werken in het 24-uurs ritme. Het zet alle cellen en organen 's ochtends weer aan het werk door het PER-eiwit in de cellen te laten stijgen.
Bij genetisch gemanipuleerde fruitvliegen en muizen die minder van het enzym JARID1a produceerden, werkte de biologische klok niet meer. Ze raakten hun besef van tijd kwijt en gingen zowel 's nachts als overdag dutjes doen. Als er JARID1a toegediend werd, ging hun biologische klok weer lopen.
Verzameling klokken
"Het lichaam is een verzameling klokken. We wisten al ongeveer welk mechanisme regelt dat we 's avonds slaperig worden, maar niet wat ons 's ochtends weer wakker maakt. Nu we het verantwoordelijke gen gevonden hebben, kunnen we verder onderzoek doen naar het slechter functioneren van de biologische klok bij ziektes en ouderdom.", zegt onderzoeker Satchindananda Panda van het Salk Institute for Biological Studies.
- Medical Xpress
