Voel je je somber? Misschien ben je depressief

Wat is depressie?

Men spreekt van een depressie als iemand langer dan twee weken het grootste deel van de dagen somber is en nergens zin in heeft. Andere verschijnselen zijn vermoeidheid, slaapproblemen en concentratieproblemen.

Depressie is een veelvoorkomende stemmingsstoornis; bijna 20 procent van de mensen heeft er minstens een keer in zijn of haar leven mee te maken gehad. Sommige mensen hebben er zelfs jaarlijks of vaker last van. Bij vrouwen komt deze aandoening twee keer zo vaak voor als bij mannen. Ook kinderen en tieners kunnen er last van krijgen.

Gemiddeld duurt een depressieve periode zo'n 8 maanden, maar sommige mensen kunnen er jarenlang last van hebben of meerdere depressieve perioden doormaken in hun leven. Heb je eenmaal een periode van depressie doorgemaakt, dan heb je een verhoogde kans op een terugval.

Een depressie kan verschillende oorzaken hebben, zoals erfelijke aanleg, verlies, trauma, hormonale veranderingen of een verstoorde balans van de neurotransmitters in de hersenen. Er zijn verschillende soorten depressie, waaronder:

• postpartum of postnatale depressie: bij vrouwen die net bevallen zijn
• winterdepressie: door hormonale veranderingen als gevolg van een verminderde blootstelling aan zonlicht
• een depressie als onderdeel van een bipolaire stoornis, waarbij er ook manische perioden zijn

Oorzaken van depressie

Een depressie kan verschillende oorzaken hebben, die op te delen zijn in verschillende categorieën:

• Genetische factoren: sommige mensen hebben een erfelijke aanleg voor deze aandoening, wat niet betekent dat ze hier ook daadwerkelijk last van krijgen.
• Chemische factoren: door een ontregeling van de neurotransmitters in de hersenen die onze stemming beïnvloeden, zoals serotonine en noradrenaline, kan deze aandoening ontstaan.
• Sociale- en omgevingsfactoren: hieronder vallen gebeurtenissen die je leven ontregelen, zoals in aanraking komen met vormen van geweld, verlies van naasten, scheiding of andere traumatische ervaringen of sociale isolatie, waarbij mensen nauwelijks nog contact hebben met anderen.
• Negatieve ervaringen in de jeugd, waaruit een negatief zelfbeeld is ontstaan dat je gedachten en emoties beïnvloedt en zorgt voor somberheid, schuldgevoel en lusteloosheid.
• Hormonale ontregeling: sommige mensen maken meer van het stresshormoon cortisol aan, wat voor depressieve gevoelens kan zorgen. Bij een winterdepressie speelt het hormoon melatonine een rol.
• Bepaalde chronische ziekten, zoals reuma, COPD of diabetes mellitus.
• Overmatig alcoholgebruik.

Symptomen depressie

Men spreekt van een depressieve periode als je meer dan 2 weken lang vrijwel dagelijks last hebt van minstens 5 van de volgende symptomen en in ieder geval een van de bovenste twee:

• een gevoel van somberheid, dat het grootste deel van de dag voortduurt
• (bijna) nergens zin meer in hebben, ook niet in dingen waar je eerst wel in geïnteresseerd was of plezier aan beleefde
• een onrustig gevoel, snel geïrriteerd zijn of juist een gevoel van traagheid en sloomheid, of vermoeidheid
• een schuldgevoelens, of het gevoel waardeloos of overbodig te zijn
• besluiteloosheid en concentratieproblemen
• slaapproblemen: slaapgebrek of juist veel willen slapen
• gebrek aan eetlust, of juist een behoefte aan veel meer eten dan anders, eventueel gewichtsverlies of aankomen door deze verandering
• wanhoop, een gebrek aan levenslust en/of gedachten aan zelfdoding

Hoe wordt de diagnose depressie gesteld?

Kom je bij de huisarts omdat je al langer dan twee weken dagelijks last hebt van de bovengenoemde klachten, dan zal deze eerst met je in gesprek gaan. De huisarts zal de symptomen nog eens met je doornemen en ook kijken of er misschien een aanwijsbare oorzaak voor te vinden is. Wil je graag medische of psychische hulp om je depressieve periode door te komen, dan wordt het diagnoseproces verder uitgebreid. De arts zal dan meer vragen stellen of een vragenlijst met je doornemen. Soms vul je zelf een vragenlijst in over de mogelijke aanleiding van je depressieve gevoelens, je gevoelens over de situatie, waar je het meeste last van hebt en hoe je zelf met de situatie omgaat. Als de arts vermoedt dat een andere aandoening de oorzaak is van je depressie, kan deze eventueel nader onderzoek laten doen, waaronder lichamelijk onderzoek.

Risicofactoren/-groepen

Vrouwen zijn de belangrijkste risicogroep voor het ontwikkelen van een depressie. Bij hen komt deze aandoening twee keer zo vaak voor als bij mannen.

Daarnaast zijn er mensen die een erfelijke aanleg hebben voor deze aandoening en dus kwetsbaarder zijn om een depressie te ontwikkelen.

Hetzelfde geldt voor mensen met bepaalde chronische ziektes, zoals COPD, diabetes mellitus en reuma, of mensen die om één of andere reden veel pijn hebben.

Depressies gaan ook regelmatig samen met andere psychische problemen, zoals:

• bipolaire stoornissen
• angststoornissen
• anorexia nervosa
• dwangstoornissen
• ADHD of NLD
• persoonlijkheidsstoornissen
• chronische vermoeidheid of burn-out
• rouwreacties
• psychoses

Mensen die hier last van hebben, hebben ook een grotere kans op depressiviteit.

Mensen die al eens eerder een depressieve periode hebben doorgemaakt, hebben een verhoogde kans op een terugval.

Enkele risicofactoren zijn:

• verlies
• trauma
• onbalans in neurotransmitters of hormonen
• ervaringen met geweld
• overmatig alcoholgebruik
• weinig steun krijgen of voelen van je omgeving
• een moeilijke jeugd/negatief zelfbeeld hebben

Behandeling van depressie

Om sneller door je depressieve periode heen te komen is het aan te raden om:

• op tijd op te staan en naar bed te gaan
• regelmatig en gezond te eten, het liefst op vaste tijden
• een planning te maken voor je dag
• iedere dag minstens een half uur te bewegen, het liefst (ook) buiten
• regelmatig contact te hebben met iemand die je vertrouwt en je gevoelens te bespreken
• zo mogelijk te blijven werken
• alcohol en drugs te vermijden, omdat deze je klachten kunnen verergeren

Er zijn verschillende behandelingen om depressieve klachten aan te pakken. Hierbij kun je hulp krijgen van een GGZ-praktijkondersteuner. Deze zal je in een reeks gesprekken helpen om beter om te gaan met de problemen in je leven.

Zijn je klachten ernstig of houden ze lang aan, dan kun je hulp krijgen van een psycholoog. Deze kan verschillende vormen van therapie aanbieden, zoals cognitieve gedragstherapie. Bij winterdepressie wordt vaak voor lichttherapie gekozen.

In sommige gevallen is het nodig om je klachten te bestrijden met antidepressiva. Deze beïnvloeden de neurotransmitters in je hersenen en proberen de balans tussen serotonine en noradrenaline te herstellen. Deze kunnen alleen door je huisarts of een bevoegde therapeut worden voorgeschreven. In sommige gevallen is opname in een ziekenhuis noodzakelijk, bijvoorbeeld als je zelfmoordneigingen hebt.

Prognose

Een depressie gaat bijna altijd over, zeker als je tijdig hulp zoekt. Heb je eenmaal een depressieve periode doorgemaakt, dan heb je wel een grotere kans op een terugval in de toekomst. Let dus goed op of je symptomen herkent en zoek dan weer hulp voordat de problemen verergeren. Sommige mensen maken toch meerdere perioden van depressiviteit door in hun leven, of hebben er gedurende lange tijd last van. Van de mensen die zo ernstig depressief zijn geweest dat ze in het ziekenhuis moesten worden opgenomen, pleegt circa 10 procent zelfmoord.