Vaak plassen door prostaatvergroting

Een vergrote prostaat is vaak goedaardig en wordt ook wel BPH genoemd: benigne prostaathyperplasie (oftewel goedaardige vergroting van de prostaat). Bij slechts een enkeling behoudt de prostaat zijn originele grootte, maar het is nog onduidelijk waarom dit zo is.

De prostaat

De prostaat is een klein orgaan dat alleen mannen hebben. Het bevindt zich aan de onderkant van de blaas en ligt rond het begin van de plasbuis. Ook ligt het aan de voorkant tegen het schaambeen aan, terwijl zich aan de achterkant van de prostaat de endeldarm bevindt. De prostaat is een verzameling klieren die zaadvocht produceren. Dit zaadvocht is het belangrijkste bestanddeel van sperma.

De prostaat is bij de geboorte al aanwezig, maar is dan nog erg klein. Tijdens de puberteit groeit de klier onder invloed van het mannelijk geslachtshormoon testosteron tot de volwassen grootte. Vanaf het 25e jaar begint de prostaat opnieuw langzaam te groeien, wat niet meer stopt. Het is deze tweede periode van groei, die dus uiteindelijk de vergrote prostaat veroorzaakt.

Vaak plassen

Een vergrote prostaat hoeft niet per se tot klachten te leiden. Slechts bij 30 procent van de gevallen komen er ongemakken voor. Bij mannen onder de veertig komen symptomen van een vergrote prostaat bijna nooit voor.

Meer dan de helft van mannen in de zestig, en zelfs tot 90 procent van de mannen tussen zeventig en negentig jaar, hebben symptomen van BPH. Er wordt wel gezegd dat iedere man in zijn leven last krijgt van een vergrote prostaat, áls hij maar lang genoeg leeft.

Wanneer er wel klachten zijn, dan gaat het vaak om moeite met plassen. Doordat de prostaat om de plasbuis heen ligt, duwt hij langzaam maar zeker de urinebuis dicht. De klachten beginnen daardoor vaak met het minder krachtig worden van de urinestraal. Het kost wat tijd voordat de plas eruit komt. En het duurt langer voor je uitgeplast bent, doordat de urinestraal dunner is of druppelsgewijs gaat.

Complicaties

De vergrote prostaat kan ook de blaas gaan irriteren, zodat sommige mannen vaker na elkaar de aandrang hebben om te plassen en ook 's nachts hun bed uit moeten.

Op een gegeven moment kan de vergroting de plasbuis zo vernauwen, dat de blaas niet meer helemaal geleegd wordt na het plassen. De hoeveelheid achterblijvende urine kan groter en groter worden, tot het plassen helemaal niet meer lukt.

Ook kan de achtergebleven urine complicaties veroorzaken als blaasontstekingen, prostaatontstekingen, blaasstenen en zelfs nierproblemen. Opvallend is dat sommige mannen al last van klachten krijgen bij een kleine vergroting van de prostaat, terwijl andere mannen met een forse vergroting geen enkele moeite bij het plassen hebben.

Testosteron

De reden voor de groei van de prostaat is niet helemaal duidelijk, maar er zijn wel een aantal ingewikkelde theorieën over. De prostaat groeit door invloed van het mannelijke hormoon testosteron. Toch is het niet zo dat mannen met een hoger testosterongehalte in het bloed eerder last krijgen van BPH.

Het lichaam maakt bij het ouder worden steeds minder testosteron aan. Hierdoor neemt een ander hormoon, oestrogeen, in verhouding toe. Dit zou er voor zorgen dat de groeistimulerende stoffen in de prostaat steeds actiever worden en de prostaat hierdoor groeit.

Een tweede theorie is dat de stof dihydrotestosteron (DHT), die wordt gemaakt uit testosteron, zich bij oudere mannen ophoopt in de prostaat en de groei van cellen stimuleert. Dit klinkt aannemelijk, want mannen die geen DHT produceren, krijgen geen vergrote prostaat.

BPH of kanker?

Bij 80 procent van de mannen die moeite hebben met plassen, worden de klachten veroorzaakt door BHP. In sommige gevallen worden de klachten echter veroorzaakt door andere, veel ernstigere ziekten, die meteen behandeld moeten worden.

Eén van die ziekten kan prostaatkanker zijn, maar een goedaardige zwelling veroorzaakt geen kanker. Prostaatkanker geeft pas klachten als de ziekte al in een vergevorderd stadium is.

Het is dus belangrijk om bij klachten meteen naar de huisarts te gaan. Alleen deze kan uitsluiten of de klachten worden veroorzaakt door BPH, prostaatkanker of een andere aandoening.

De prostaat is een klier rondom de plasbuis bij mannen. Zeker bij het ouder worden kan de prostaat voor last zorgen, bijvoorbeeld voor problemen bij het plassen. Bovendien is prostaatkanker een veel voorkomende ziekte bij mannen. We spraken erover met uroloog Paul Verhagen. Je luistert deze podcast hieronder.