RIVM adviseert gezicht niet aan te raken
Eén van de adviezen van het RIVM in de strijd tegen het coronavirus is om je gezicht zo min mogelijk aan te raken. Een advies dat nog niet zo eenvoudig op te volgen is, zo blijkt. Waarom is het zo moeilijk om ons gezicht niet aan te raken?
Wanneer je met je handen je gezicht aanraakt, loop je het risico het coronavirus over te brengen naar de slijmvliezen van je mond, neus en ogen. Niet doen dus! Verschillende wetenschappelijke onderzoeken verklaren waarom dat makkelijker gezegd is dan gedaan.
Onbewust gedrag
In één uur raken we zo’n 23 keer ons gezicht aan. Tenminste, dat is wat Australische onderzoekers zagen toen ze vier uur lang een collegezaal vol studenten filmden. Mond, neus en ogen zijn favoriet, daarna volgen de kin, het haar, de nek en het oor. Face touching, noemden de onderzoekers het, en het is iets wat wij mensen vooral onbewust doen. Vandaar dus ook dat het zo lastig af te leren is. Veel dieren vertonen hetzelfde gedrag. Gorilla’s, orang oetans, chimpansees – ze raken allemaal hun gezicht aan. En heb je weleens een poes zien poetsen? Inderdaad: poezen doen het dus ook.
Stress
Volgens hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Pieter Hoekstra is dat aanraken van het gezicht oorspronkelijk waarschijnlijk een gebaar van verzorging. Soms groeit zo’n gewoonte zelfs uit tot een dwangmatig handelen. Denk maar eens aan nagelbijten of het steeds weer openkrabben van wondjes. Op een bepaalde manier kan dat stressverlagend werken, volgens Hoekstra heeft dat te maken met een gevoel van controle hebben.
Bang of onzeker
Dat het aanraken van het gezicht stressverlagend kan werken, blijkt ook uit een Duits onderzoek uit 2019. Hierbij toonden de onderzoekers aan dat mensen die zich bang of onzeker voelen, vaker hun gezicht aanraken. De mate van angst of onzekerheid lijkt bovendien van invloed te zijn op wélk deel van het gezicht iemand aanraakt. De wetenschappers weten echter nog niet hoe dat precies werkt.
Van je gezicht afblijven – zo doe je dat!
Natuurlijk: alles is af te leren. Onbewust gedrag afleren kost echter wel wat moeite. Je moet je er eerst bewust van worden wannéér je je gezicht aanraakt. Je doet dat zeer waarschijnlijk omdat je iets voelt: jeuk, een kriebel, een kleine irritatie. De kunst is om dat gevoel wél te voelen, maar er niet op te reageren. Het lijkt in die zin op de lessen uit mindfulness: wel constateren, niet reageren. Op het moment dat je de kriebel of de jeuk bewust voelt, ontstaat er een keuzemoment: je kunt je gezicht aanraken om een einde te maken aan de kriebel of jeuk. Of – en dat is zeker nu veruit de beste keuze! – je voelt de kriebel, maar je besluit die te laten voor wat die is. Concentreer je op iets anders: pak iets te drinken, geef de planten water, ga de krant lezen, wat dan ook. Langzaam maar zeker zul je merken dat je steeds minder vaak de neiging hebt om op elke kriebel te reageren. En dat is wel zo hygiënisch.
- NRC
